عادی سازی خشونت، عامل افزایش قتل‌های فجیع در ایران

افزایش آمار خشونت‌های منجر به قتل‌ در ایران اخیرا باعث نگرانی فعالان اجتماعی و مسئولان قضایی شده است. غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضاییه ایران در یکی از نشست‌های خبری خود با اشاره به افزایش آمار خشونت‌های منجر به قتل فجیع، "استفاده از شبکه‌های اجتماعی و دسترسی به فضای مجازی" را از عوامل موثر در این موضوع دانست.

 

اما آیا دسترسی به فضای مجازی سبب افزایش خشونت منجر به قتل فجیع در ایران شده است؟

حدود ۱۵ یا ۱۶ سال پیش بود که هنگام عبور از خیابان ولی عصر تهران متوجه جمعیت زیادی شدم در این میان صدای زوزه شلاق در هوا پیچید و فریاد جوانی در میان جمعیت که برای تماشا آمده بودند به هوا رفت. ترسیده بودم، دستم را بر گوشهایم گذاشتم و به سرعت به طرف خیابان ایتالیا دویدم.

به اعتقاد کارشناسان رفتار حکومت‌ها می‌تواند بر افزایش خشونت تأثیر گذار باشد.

مهرداد درویش‌پور، جامعه شناس درگفتگو با بی‌بی‌سی فارسی با تاکید بر اینکه عادی سازی خشونت از سوی حکومت یکی از عوامل افزایش خشونت‌های منجر به قتل فجیع در ایران است، گفت: "اصولا نقش دولت‌ها نباید نادیده گرفته شود، در خیلی از کشورهای دنیا مثل آمریکا و اروپا هر روز کلی آدم به قتل می‌رسد، اما دولت در واکنش به این موضوع مبلغ خشونت نیست."

 

به گفته این جامعه شناس در ایران حکومت در مواجه با مخالف فکری، بزهکار و متهم از خشونت بهره می‌برد. "حکومت به خشن‌ترین اشکال خشونت متوسل می‌شود، این مسئله بیشتر از اینکه بازدارنده باشد، شهروندان را در مقابل خشونت واکسینه می‌کند."

 

آقای درویش پور تاکید می‌کند که"دار و شلاق زدن در ملاعام، قصاص و قطع دست و پا انتقام جویی را رواج می‌دهد."

در دو ماه اخیر به طور میانگین هر ۳ روز یک بار خبری در مورد نزاع، درگیری، کودک آزاری و همسر آزاری منجر به قتل در رسانه‌های ایران منتشر شده است. به گفته برخی از کارشناسان، خبر بسیاری از جنایت‌های فجیع هم اصولا در رسانه‌ها منتشر نمی‌شود.

 

سال گذشته آریا حاجی زاده، معاون مبارزه با جرایم جنایی پلیس آگاهی اعلام کرد که ۳۴ درصد از قتل‌های کشور خانوادگی است که با احتساب سالانه ۱۸۰۰ فقره قتل در کشور، قتل های خانوادگی بیش از ۶۰۰ قتل می شود که به معنای روزانه حدود دو قتل خانوادگی است. ضمن اینکه همسرکشی همچنان مهمترین قتل خانوادگی محسوب می شود. حدود ۲۰ درصد از قربانیان قتل های خانوادگی نیز زنان هستند.
نقش مشکلات اقتصادی و افسردگی

مهرداد درویش‌پور با اشاره به اثر مشکلات اقتصادی، افزایش ناهنجاری‌ها و افسردگی موجود در جامعه بر افزایش آمار قتل می‌گوید: "جامعه ما پر از تضاد و ممنوعیت است. به همین دلیل ناهنجاری‌ها به شکل افراطی در حال افزایش است، همچنین پرخاشگری، افسردگی و بیماری‌های روحی در جامعه در حال گسترش است و هیچ راهکاری برای کنترل این وضعیت در نظر گرفته نشده است."

 

آقای درویش پور همچنین تأکید می‌کند که حکومتی که شلاق و دار زدن را به اجرا در می‌آورد، نمی‌تواند مردم را تشویق به عدم خشونت کند.

 

به گفته آقای درویش‌پور، قوانین باید تغییر کند و مجازات اعدام در ملاءعام، قصاص و شلاق باید ممنوع شود و مجازات جایگزین برای آنها در نظر گرفته شود.
خشونت دیجیتال

بحث خشونت دیجیتال از دیگر مواردی است که در بحث خشونت‌های منجر به قتل به آن پرداخته می‌شود. مسئله‌ای که آقای اژه‌ای نیز به نوعی به آن اشاره می‌کند.

 

آقای درویش پور با تأکید بر اینکه این مسئله تنها مختص جامعه ایران نیست، گفت: "خشونت دیجیتال قطعا نقش دارد، اما نباید این موضوع بهانه‌ای برای محدود کردن دسترسی به فضای مجازی شود."

 

این جامعه شناس معتقد است که با افزایش رفاه اجتماعی، آموزش در مقاطع مختلف، تغییر قوانین شاید بتوان راهکاری برای جامعه خشونت زده ایران یافت، هر چند به باور آقای درویش‌پور حتی با اجرای تمام این تغییرات زمان زیادی لازم است تا جامعه ایران از وضعیت فعلی خارج شود.