تازه‌ترین گفته‌های ترامپ و واکنش‌ها در آستانه تصمیم‌گیری در مورد توافق اتمی‎‎

دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا می‌گوید توافق اتمی دولت پیشین آن کشور، پنج قدرت جهانی و ایران، یکی از ناقص‌ترین توافق‌هایی‌‌ست که دیده؛ دونالد ترامپ قرار است به زودی در یک سخنرانی در مورد راهکارها در قبال ایران و این توافق صحبت کند. واکنش‌ها به احتمال عدم تائید توافق اتمی توسط او رو به افزایش بوده‌است.
 
دونالد ترامپ ۱۹ مهر ماه در مصاحبه‌ای با شبکه خبری فاکس، گفته است توافق اتمی «یکی از ناقص‌ترین توافق‌هایی‌ست» که دیده و ایالات متحده در قبال آن «هیچ‌چیزی به‌دست نیاورده‌است». او می‌گوید «خیلی وقت پیش باید به این موضوع رسیدگی می‌شد».
 
دونالد ترامپ در این مصاحبه می‌گوید «آن‌ها خیلی سریع مسیر دستیابی به سلاح هسته‌ای را به دست آوردند» و افزوده دولت پیشین آمریکا ۱.۷ میلیارد دلار پول نقد به ایران داده است: «می‌دانید این مقدار پول بار چند هواپیما می‌شود؟ آیا هرگز یک میلیون دلار دیده‌اید… این خیلی زیاد است… این بدترین توافق است».
 
اشاره آقای ترامپ به موضوع پرداخت ۱.۷ میلیارد دلار از سوی دولت پیشین آمریکا به تهران بابت قرارداد خرید تسلیحات پیش از انقلاب در ایران است که پس از انقلاب معلق شد. پس از توافق اتمی در دو سال پیش، پرداخت این مبلغ بلوکه‌شده و سود آن، هم‌زمان با آزاد شدن شهروندان آمریکایی زندانی در ایران توجهاتی را به خود جلب کرد. در همان زمان نمایندگان جمهوری‌خواه ایالات متحده خواستار تحقیق در مورد آن شده بودند. دولت باراک اوباما گفته بود توافق برای پرداخت این مبلغ، بدون دلایل خارجی و نه به‌عنوان باج، بلکه در پی مذاکرات مربوط به آن در ماه‌های متنهی به توافق اتمی صورت گرفت.
 
آقای ترامپ در این مصاحبه تاکید کرده‌است که آمریکا هیچ‌چیزی در قبال توافق اتمی به‌دست نیاورده‌است.
 
دونالد ترامپ بارها از توافق اتمی انتقاد کرده و آن را «مایه شرمساری»، «بدترین توافق» و یا «توافقی یک‌طرفه» توصیف کرده‌است. این انتقادها چه در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته، و چه پس از پیروزی آقای ترامپ ادامه پیدا کردند.
 
ترامپ و دولت او می‌گوید ایران «روح» توافق اتمی را نادیده می‌گیرد و با انجام آزمایش‌های موشکی که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای را دارند و یا اقدامات «بی‌ثبات‌کننده» در منطقه، جهان و خاورمیانه را با خطر و مشکل روبه‌رو کرده‌است.
 
انتقادها از برجام و درخواست برای لغو یا اصلاح آن، علاوه بر آقای ترامپ و شماری از سیاستمداران ایالات متحده، هوادارانی خارج از این کشور نیز دارد که در راس آن دولت اسرائیل قرار دارد. بنیامین نتانیاهو نیز از جمله منتقدان سرسخت مذاکرات اتمی و توافق پس از آن بود. آقای نتانیاهو خواستار لغو و یا اصلاح کلی متحوای برجام شده‌است. از جمله نگرانی‌های اسرائیل که در برخی سخنان مقام‌های ارشد دولت آمریکا نیز بازتاب پیدا کرده، انقضای محدودیت زمانی در نظر گرفته‌شده در مورد پاره‌ای از فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. نخست‌وزیر اسرائیل در جریان سخنرانی اخیر خود در سازمان ملل اظهار داشت برجام نه تنها مانع فعالیت‌های هسته‌ای ایران نمی‌شود بلکه با پایان یافتن محدودیت زمانی آن، دست ایران برای غنی‌سازی اورانیوم به هر میزان و «ساختن بمب اتمی» باز می‌‌شود.
 
ایران تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را همواره رد کرده‌است. تهران در مورد آزمایش‌های موشکی خود نیز گفته از آن‌جایی که به‌دنبال جنگ‌افزار هسته‌ای نیست، آن‌ها قادر به حمل کلاهک هسته‌ای هم نیستند و تاکید کرده توسعه برنامه موشکی «جنبه دفاعی» دارد و «ادامه پیدا خواهد کرد». تهران حمایت خود را از گروه‌هایی که -برخی از آن‌ها مانند حزب‌الله لبنان در فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا قرار دارند- پنهان نمی‌کند.
 
در برابر مخالفان، شماری از سیاستمداران داخل آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهای این قاره، روسیه و چین که در جریان مذاکرات میان دولت باراک اوباما و تهران حضور داشتند، از جمله طرف‌هایی هستند که خواستار پایبند ماندن به توافق هسته‌ای شده‌اند.
 
خبرگزاری رویترز ۱۹ مهر ماه با استناد به گفته‌های شماری از مقام‌های سیاسی گزارش داده‌است که مقام‌های اروپایی به‌دنبال تهیه مجموعه‌ای از راهکارها هستند که از طریق آن بتوان توافق اتمی را، در صورت ترک آمریکا، زنده نگه داشت. هرچند در این گزارش نیز تاکید شده‌است که استوار نگه‌داشتن توافق اتمی بدون حضور ایالات متحده کار آسانی نخواهد بود، اما مقام‌های سیاسی طرف گفت‌وگو با رویترز اظهار داشته‌اند اروپایی‌ها علاوه بر یک بسته از راهکارها، قصد انتشار یک «بیانیه‌ قوی» در پشتیبانی از توافق اتمی را نیز دارند.
 
مقام‌های ارشد برلین، پاریس و لندن در عین‌حال نگران اوضاع در خاورمیانه هستند؛ جایی که از منظر آن‌ها توافق اتمی شکل‌گرفته با ایران، نمادی نه‌چندان معمول از پیروزی دیپلماسی توصیف شده‌است.
 
مسکو و پکن نیز ابراز امیدواری کرده‌اند که واشینگتن به توافق پایبند بماند و روسیه می‌گوید خروج «هر کشوری» از آن «قطعا پیامدهای منفی به دنبال خواهد داشت».
 
در میان اعضای دولت آقای ترامپ نیز شماری از چهره‌های ارشد خواستار «حمایت مشروط» او از توافق شده‌اند. از جمله این افراد وزیر دفاع ایالات متحده است که ۱۱ مهر ماه در نشست پرسش‌وپاسخ در سنای آمریکا گفته بود «اگر ما بتوانیم به این نتیجه برسیم که این (توافق) منافع ما را بهتر تامین می‌کند، پس واضح است که باید در آن باقی بمانیم».
 
در مورد آینده توافق اتمی، طی روزهای گذشته گزارش‌ها و برآوردها و تحلیل‌های مختلفی منتشر شده‌است. سخنرانی رئیس‌جمهوری آمریکا که احتمالا فردا انجام می‌شود، به بسیاری از ابهام‌ها در این مورد پاسخ خواهد داد. در حال حاظر ظن قوی وجود دارد که آقای ترامپ توافق را تائید نخواهد کرد و آینده آن را به دست کنگره خواهد سپرد.
 
دنیس راس، عضو پیشین شورای امنیت ملی کاخ سفید، در یادداشتی در وال‌استریت‌جورنال گفته است تصدیق توافق از طرف رئیس‌جمهوری نه بخشی از «برجام» که الزامی‌ست که کنگره برعهده این مقام گذاشته‌است؛ اما این موضوع سبب می‌شود تا کنگره عملا برای بازگرداندن تحریم‌ها زیر فشار قرار گیرد.
 
شبکه خبری ان‌بی‌سی روز چهارشنبه به نقل از چند منبع خبری در دولت و کنگره ایالات متحده گزارش داد که آقای ترامپ تصمیم گرفته به کنگره بگوید اقدامات تهران در تناقض با روح توافق اتمی است.
 
انتظار می‌رود در سخنرانی پیش‌روی ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا از آنچه «راهبرد تازه آمریکا در قبال رفتارهای بد ایران» توصیف شده سخن بگوید؛ آنچه بنا بر گزارش‌ها راهکارها و راهبردهایی را در برابر شماری از اقدامات از آزمایش‌های موشکی، «حملات سایبری» تا آنچه واشینگتن «حمایت دولتی از تروریسم» می‌نامد را شامل شود.