هاشمی شاهرودی، از مجلس اعلای عراق تا تشخیص مصلحت ایران

محمود هاشمی شاهرودی به ریاست مجمع تشخیص مصلحت منصوب شد رهبر ایران در حکمی محمود هاشمی شاهرودی، رئیس سابق قوه قضاییه ایران را برای یک دوره پنج ساله به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران منصوب کرد. آقای شاهرودی همچنین از فقهای شورای نگهبان و عضو مجلس خبرگان است.
شاگرد آیت الله خمینی، زندانی حکومت صدام
 محمود هاشمی شاهرودی متولد اول فرودین سال ۱۳۲۷ در شهر نجف در عراق است. پدرش‌ سید علی‌ حسینی‌ شاهرودی‌ از استادان‌ حوزه علمیه نجف و مادرش فرزند سید علی مدد موسوی از علمای دینی و اهالی روستای سیدان استان خراسان جنوبی است.
 
آقای شاهرودی، تحصیلات‌ ابتدایی‌ را در مدرسه‌ علویه‌ نجف‌ به‌ پایان‌ رسانید و بعد از آن به‌ تحصیلات‌ حوزوی‌ روی‌ آورد. آیت‌الله محمد باقر صدر و آیت‌الله روح‌الله خمینی از جمله استادان آقای شاهرودی در حوزه علمیه نجف بودند.
 
در سال ۱۳۵۳، حکومت وقت عراق با حمله به حوزه علمیه نجف، جمعى از علما به ویژه روحانیون ‏ایرانى وشاگردان آیت‌الله صدر را دستگیر و زندانی کرد.
 
آقای هاشمى شاهرودى از جمله کسانى بود که روانه زندان شد اما پس از مدتى با وساطت مراجع وقت توانست آزاد شود. در جریان انقلاب، آقای هاشمى شاهرودی به ایران رفت و با موافقت آیت‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، مسئول ارتباط میان نیروهاى‏ انقلابی خارج از ایران و حوزه علمیه نجف با آیت‌الله خمینی شد.
بنیانگذاری مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق
آقای هاشمی شاهرودی در این دوره با کمک آیت‌الله علی خامنه ‏اى که در آن زمان با حکم رهبر وقت جمهوری اسلامی مسئول هماهنگی نهضت‌هاى اسلامی بود، مجلس اعلای انقلاب اسلامى عراق را راه‌اندازی کرد.
 
این مجلس که از گروه‌های اصلی مبارز با حکومت صدام حسین در عراق بود، پس از حمله نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا به عراق نام خود را به مجلس اعلای اسلامی تغییر داد و به یکی از بازیگران اصلی صحنه سیاسی عراق تبدیل شد.
 
نقل است که در یکى از ملاقات‌هاى اعضاى مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق با آیت الله خمینی، رهبر جمهوری اسلامی از آقای شاهرودی می‌خواهد تا تدریس‌ در حوزه‌ علمیه‌ قم‌ را بر هر کاری‌ ترجیح‌ دهد. آقای شاهرودی آن زمان به‌ تدریس‌ درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ در ایران پرداخت که‌ این‌ تدریس‌ تا هم‌ اکنون‌ نیز ادامه‌ دارد.
 
محسن کدیور می‌گوید که رده علمی آقای هاشمی شاهرودی در حد مراجع فعلی قم و نجف محسوب می‌شود.
هاشمی شاهرودی در کنار هاشمی رفسنجانی در مجمع تشخیص مصلحت دو دوره رئیس قوه قضائیه
 رهبر جمهوری اسلامی، در سال ۱۳۷۸ آقای شاهرودی را به ریاست قوه قضائیه انتصاب کرد.
 
آقای هاشمی شاهرودی در زمان تحویل این سمت گفت که ویرانه‌ای را تحویل گرفته است. پیش از او محمد یزدی در این سمت بود.
 
او پس از محمد حسینی بهشتی، عبدالکریم موسوی اردبیلی و محمد یزدی چهارمین رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی محسوب می‌شد.
 
آقای هاشمی شاهرودی پیش از انتصاب به ریاست قوه قضائیه عضو شورای نگهبان بود.
 
به نظر برخی، انتصاب او به عنوان فقیهی میانه‌رو در قوه قضائیه، امیدواری‌های زیادی برای اصلاحات در این قوه به وجود آورد.
 
اما با پایان یافتن دو دوره ریاستش بر این قوه، هم‌زمان با اعتراضات خیابانی به انتخابات ۸۸، دستگیری‌های وسیعی صورت گرفت و قوه قضائیه از این بابت و برخی عملکردهایی که در دوره آقای هاشمی روی داده بود، مورد انتقادات شدیدی قرار گرفت.
 
فریده غیرت وکیل پایه یک دادگستری در آن زمان گفت: "الان هم پس از ده سال ایشان دارند ویرانه‌ای اما گسترده‌تر تحویل می‌دهند. در مواردی موارد خیری از آقای شاهرودی دیده‌ایم و خوشبختانه کشوری هستیم که قانون زیاد داریم ولی اجرای آن همیشه مسئله است."
 
هر چند محسن کدیور، پژوهشگر دینی و از شاگردان آقای هاشمی شاهرودی، ضمن بیان انتقاداتی به عملکرد این قوه معتقد بود بخشی از قوه قضاییه عملا تحت اختیار رئیس قوه قضاییه نبوده است.
تایید مرجعیت رهبری
 
پس از درگذشت محمد علی اراکی از مراجع طراز اول قم در سال ۱۳۷۳، بحثی درباره مرجعیت آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شد. برخی معتقدند که طرح مرجعیت بر اساس برنامه‌ریزی از سوی برخی نهادهای حکومتی صورت گرفت که نیاز به تایید علما و مراجع قم و دیگر شهرستان‌ها داشت.
 
به گفته آقای کدیور با وفات آقای اراکی، "معاونت امور مرجعیت و روحانیت وزارت اطلاعات دست‌به‌کار می‌شود و از علمای قم و دیگر شهرستان‌ها می‌خواهد تا برای مقام رهبری فورا گواهی اجتهاد مطلق صادر کنند."
آیت‌الله خامنه‌ای به عیادت هاشمی شاهرودی رفت یکی از علمایی که به طور مکتوب بر مرجعیت رهبر مهر تایید زد، آقای هاشمی شاهرودی بود.
 
او در پاسخ به استفتایی درباره مرجعیت آقای خامنه‌ای نوشت: "اما درباره پرسش شما درموردِ مرجعیت رهبر بزرگوارمان ولی‌امر مسلمین آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای (حفظه‌الله تعالی و ادام ظلاله علی رئوس‌الامة) پیشتر در تلگرافی به خود آن جناب به هنگام فوت مرجع بزرگ مرحوم آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی(قدس‌سره) اشاره کرده و بر عواملی که این امر را به‌عنوان مصلحت اسلام و مسلمین اثبات می‌نماید، تاکید نموده‌ایم." (۱۰ آذر ۱۳۷۳)
 
به نظر آقای کدیور، حکم آقای شاهرودی بر اساس "مصلحت اسلام و مسلمین" صادر شد و او از"فعالان رده اول" در جا انداختن مرجعیت رهبر به حساب می‌آید.
 
به باور او، برای "بازپروری فقهی" یا "بازآموزی فقهی" رهبری، دو تن نقش داشتند. در آن زمان آقای محمد مومن، عضو شورای نگهبان و مجلس خبرگان و آقای شاهرودی، پنج‌شنبه‌ها جلساتی برگزار می‌شد.
 
هرچند آقای مومن در سال ۹۳ برگزاری این جلسات فقهی برای این بوده که "مراتب فقهی و علمی جناب آقای خامنه ای برای فضلای شرکت‌کننده بیشتر ثابت شود و آنها هم به دیگران منتقل کنند."
سمت‌ها پس از پایان ریاست قوه قضائیه
 آقای شاهرودی در اسفند ۱۳۷۳ به جای آقای محمدی گیلانی به عضویت شورای نگهبان درآمد. با انتصابش به‌عنوان ریاست قوه قضائیه جای خود را در شواری نگهبان به آقای یزدی داد.
 
پس از پایان خدمت در قوه قضائیه مجددا در مرداد ۱۳۸۸ به جای آقای لاریجانی به عضویت شورای نگهبان منصوب شد.
 
همچنین رهبر او را به‌عنوان عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت منصوب کرد.
 
آقای هاشمی شاهرودی در حال حاضر نماینده استان خراسان رضوی در مجلس خبرگان رهبری و نایب رئیس دوم در هیات رئیسه این مجلس است.
 
در سال‌های اخیر، از او به عنوان یکی از جانشینان رهبر نام برده می‌شد. آقای شاهرودی در اردیبهشت امسال مدتی در بیمارستان بستری بود.