وقتی چشم‌ها به لباس خواننده زن است، تا هنرش

بی بی سی : پخش ویدئوی کنسرت آریانا سعید، هنرمند افغان در شهر پاریس فرانسه در چند روز گذشته با موجی از واکنش‌ها در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی افغانستان مواجه شده است.
 
آریانا سعید، هنرمند شناخته‌شده و از داوران برنامه پرطرفدار موسیقی "ستاره افغان" است که از کابل نشر می شود.
 
او در کنسرتی که همین هفته در پاریس برگزار شد، پوششی بر تن داشت که هموطنانش را دو دسته کرده است.
 
شماری آن را ناقض ارزش‌های دینی و مذهبی می‌خوانند و عده‌ای دیگر هم می‌گویند انتخاب لباس حق فردی است و باید به آن احترام گذاشته شود.
 
لباسی که آریانا سعید در حضور شمار زیادی علاقمندانش در یکی از تئاترهای مشهور پاریس پوشیده، آستن‌های بلند و یقه بسته دارد و با رنگ بدن است و هیچ جای از بدن او را نشان نمی‌دهد اما منتقدانش می‌گویند که طراحی این لباس طوری صورت گرفته که برجستگی برخی اعضای بدن آریانا سعید را نشان می‌دهد.
 
استدلال این عده کاربران این است که خانم سعید، متعلق به جامعه سنتی و مسلمان افغانستان است و باید نوع لباسی را هم که انتخاب می‌کند، مطابق به فرهنگ و رسوم پذیرفته شده‌ افغانستان باشد اما آنهایی‌که از خانم سعید دفاع کرده‌اند، می‌گویند نوع لباس پوشیدن حق فردی است، نباید در امور شخصی افراد مداخله شود و اینکه در هر صورت خانم سعید این لباس را در کنسرتش در پاریس پوشیده است.
این لباس آریانا سعید که در کنسرت پاریس پوشیده بود، بحث‌های زیادی جنجالی را در پی داشت آنها همچنین نوع لباس پوشیدن آریانا سعید را سنت‌شکنانه می‌دانند.
 
جعفر عطایی، کاربر افغان نوشته، اگر لباس پوشیدن آریانا سعید اشکال دارد و نباید آن گونه لباس بپوشد، صورت مسأله این می‌شود که پس چه کسى باید براى نحوه پوشش آریانا سعید تصمیم بگیرد؟ اگر به این مسأله جواب قانع‌کننده و منطقی بیاییم، چاره‌ای نیست به غیر از این که آریانا سعید را به عنوان یک آدم بالغ، عاقل و به تکلیف قانونی‌رسیده به رسمیت بشناسیم و حق انتخاب لباس را به خودش بدهیم.
 
امید راشد کوهستانی، کاربر دیگر نوشته، از نظر شرعی لباسی که برجستگی‌های وجود در آن هویدا شود حرام است، و رعایت حجاب فرض و حکم خداست. از نظر فرهنگی، افغانستان یک جامعه بسته سنتی و اسلامی است، رفتار ضد این باورها خود تقابل با مردم یک کشور است.
آریانا سعید، هنرمند شناخته‌شده و از داوران برنامه پرطرفدار موسیقی "ستاره افغان" است که از کابل نشر می شود این بار نخست نیست که لباس یک آوازخوان افغان مورد بحث، حمایت و انتقاد شهروندان این کشور قرار می‌گیرد.
 
چند هفته پیش، سیتا قاسمی، هنرمند دیگر زن در افغانستان با لباس نسبتا تنگ، آهنگی را در یکی از تلویزیون‌های داخلی افغانستان اجرا کرد.
 
لباس خانم قاسمی در آن برنامه طوری طراحی شده بود که عقب شانه‌اش دیده می‌شد و ویدئوهای این آهنگ روزها از سوی کاربران افغان در شبکه‌های اجتماعی هم‌رسانی شد و بحث‌های مخالف و موافق زیادی را در پی داشت.
 
پیش از آن نیز نزدیک به یک سال پیش لباس غزال عنایت، دیگر آواز خوان زن افغان در یکی از کنسرت‌هایش در شهر تورنتوی کانادا جنجال‌برانگیز شد.
 
در آن کنسرت غزال عنایت با لباسی ظاهر شد که به باور منتقدانش، برخی جاهای اندام او را نشان می‌داد.
 
آریانا سعید در پیوند به واکنش‌های مردم نسبت به نوع انتخاب لباسش در پاریس به بی‌بی‌سی گفت: "نمی‌دانم مردم چرا تمام وقت‌شان را صرف انتقاد به لباس‌های من می‌کنند، با آنکه مسایل مهم‌تری هم در افغانستان است؛ مانند بچه بازی (سواستفاده از کودکان) و ازدواج‌های زیر سن و مردم باید به آن بیشتر بپردازند."
خانم سعید به بی‌بی‌سی گفت "نمی‌دانم مردم چرا تمام وقت‌شان را صرف انتقاد به لباس‌های من می‌کنند، با آنکه مسایل مهم‌تری هم در افغانستان است؛ مانند بچه بازی (سواستفاده از کودکان) و ازدواج‌های زیر سن و مردم باید به آن بیشتر بپردازند." خانم سعید گفت: "کنسرت من در پاریس و در یک کشور اروپایی صورت گرفت و مردمی که در آن کنسرت اشتراک کرده بودند، نوع لباس شان زیاد با لباس من تفاوت نداشت."
 
لیلا حمیدی، طراح لباس در آلمان که خود در کنسرت آریانا سعید در پاریس شرکت کرده می‌گوید، لباسی را که یک هنرمند در یک نمایش می‌پوشد، تا لباس که در یک مکان عادی پوشیده می‌شود، کاملا فرق دارد.
 
او می‌گوید برای هنرمندان در یک کنسرت نه تنها آلات خوب، لایت خوب و موسیقی خوب مهم است، بلکه لباس خوب هم مهم است.
 
خانم حمیدی می‌افزاید، هنرمندان کشورهای اسلامی دیگر مانند لبنان هم، چنین لباس‌های در زمان اجرای موسیقی می‌پوشند اما جنجالی در پی ندارد.
 
این طراح لباس می‌گوید، طرح لباس آریانا سعید جدید نبود، تفاوت که این بار داشت، این بود که لباس آریانا رنگ کریمی (کرم) داشت و هم رنگ جلد انسان بود، از این رو جنجال خلق کرد.
 
مساله شیوه لباس زنان در افغانستان سنتی همواره از دلمشغولی‌های مردان به ویژه روحانیون در افغانستان بوده و سابقه آن به دهه‌ها قبل به زمانی بر می‌گردد که ملکه ثریا، همسر امان‌الله پادشاه افغانستان در دهه ۱۹۲۰ برای اولین بار حجاب خود را کنار گذاشت و در انظار عمومی در کنار شوهرش ظاهر شد که البته در کنار دیگر عوامل پیامدهای ویرانگری برای حکومت امان‌الله خان داشت.
 
نوع لباس زنان افغانستان در مکان‌های عمومی دست کم در ۵۰ سال اخیر شاهد دگرگونی بزرگ شده است.
خانم سعید گفت: "کنسرت من در پاریس و در یک کشور اروپایی بود و مردمی که در آن کنسرت شرکت کرده بودند، نوع لباس‌شان زیاد با لباس من تفاوت نداشت." براساس تصاویری که در آرشیوها دیده میشود، زنان در زمان سلطنت محمد ظاهر شاه (۱۹۳۳ - ۱۹۷۳) و سپس حکومت محمد داوود (۱۹۷۳ - ۱۹۷۹) و همچنین رژیم کمونیستی تحت حمایت شوروی (۱۹۷۹ -۱۹۹۲)، بیشتر در شهرها آزادترین نوع لباس را در محل‌های عمومی می‌پوشیدند.
 
دراین عکس‌ها واضح دیده می‌شود که‌دختران در دانشگاه‌ها یا در خیابان‌های شهر قدم می‌زنند؛ بدون روسری و با لباس‌های نیم تنه.
 
اما با به میان آمدن حکومت مجاهدین (۱۹۹۲ - ۱۹۹۶) و حاکمیت طالبان (۱۹۹۶ -۲۰۰۱) در دهه نود میلادی شرایط عمومی بر زنان و مخصوصا شیوه لباس پوشیدن آنها سخت‌ شد.
 
زنان در حکومت مجاهدین در نوع پوشش لباسشان باید شرایطی را مدنظر می‌گرفتند که در آن زمان برایشان براساس آنچه شرایط اسلامی خوانده می‌شد، وضع شده بود.
 
پس از آن، نوع پوشش لباس زنان در حکومت طالبانکه زنان را تقریبا از تمامی فعالیت‌های عمومی حذف کرده بودند، شدیدتر شد. در آن زمان زنان ملزم به پوشیدن برقع بودند که هنوز در بسیاری جاهای این کشور مروج است.
لیلا حمیدی، طراح لباس در آلمان که خود در کنسرت آریانا سعید در پاریس شرکت کرده می‌گوید، لباسی را که یک هنرمند در یک نمایش می‌پوشد با لباسی که در یک مکان عادی پوشیده می‌شود، کاملا فرق دارد در یک و نیم دهه گذشته حضور زنان افغان تدریجا در بخش‌های مختلف جامعه افغانستان روبه افزایش بوده و موازی با آن شیوه پوشش آنها نیز محل گفت‌وگوها، جنجال‌ها و اختلافات زیادی در جامعه افغانستان بوده است.
 
براساس قوانین افغانستان، حجاب در این کشور اجباری نیست ولی به دلیل فشارهای اجتماعی و احتمالا باورهای شماری از زنان، آنچه که پوشش اسلامی خوانده می‌شود، به صورت گسترده همچنان از سوی زنان استفاده می‌شود.
 
اما شمار قابل توجه زنان به ویژه در شهرهای این کشور رو آورده‌اند به پوشیدن لباس‌هایی که از نظر موافقان گزینه فردی، سنت‌شکنانه و زیبا است و از نظر منتقدان خلاف موازین اسلامی و اجتماعی افغانستان است.