سسمی باز شد؛ پروژه تحقیقاتی با مشارکت ایران و اسرائیل

اکنون سسمی دهانه غار تحقیقاتی - علمی مشترک بین این کشورها را باز کرده است.
 
این مجموعه تحقیقاتی شامل یک سینکروترون (شتاب‌دهنده ذرات در میدان‌های الکتریکی-مغناطیسی در مسیری مدور) و یک شتاب‌دهنده ذرات است که به صورت یک میکروسکوپ بسیار قوی عمل می‌کند.
 
محیط مسیر مدور این سینکروترون ۱۲۴.۸ متر، قدرت آن ۲.۵ گیگا الکترون ولت و حداکثر شدت جریان آن ۴۰۰ میلی آمپر است.
 
سینکروترون از میدان های اکتریکی-مغناطیسی استفاده می‌کند تا ذرات را به نزدیکی سرعت نور برساند. این ذرات سریع می‌توانند در دل هر چیز نفوذ کنند و تصویری از آن به ما بدهند، از سلول‌های سرطانی در بافت‌های بدن گرفته تا اشیاء عتیقه.
 
این مجتمع تحقیقاتی در ۳۵ کیلومتری امان پایتخت اردن بر بالای تپه‌ای واقع است که اطراف آن را درختان زیتون احاطه کرده‌اند.
یونسکو در سال ۱۳۷۸ این پروژه را پایه‌گذاری کرد که چهار سال بعد تبدیل به یک مرکز علمی شد. ایران که از ابتدا با این پروژه همکاری داشت ده سال رسما به پروژه پیوست.
 
ایران، اردن، اسرائیل، ترکیه، فلسطین و پاکستان از پایه‌گذاران سسمی بودند، و بعد بحرین، مصر، و قبرس هم به آن پیوستند. سوئیس، فرانسه، یونان، ایتالیا، کویت،آلمان، ژاپن، سوئد، روسیه، پرتقال، انگلستان و آمریکا هم عضو ناظر هستند.
 
اما نو بودن چنین پروژه‌ای، حساسیت‌ها و بحران‌های منطقه، تامین بودجه و غیره باعث شد این پروژه با تاخیرهای متعدد و طولانی مواجه باشد.
 
ریاست پروژه را از سال ۲۰۰۸، دانشمند بریتانیایی پروفسور سر کریس لولین اسمیت (مدیر سابق سرن) به عهده دارد و در این مدت او باید از موانعی بسیار بزرگ این پروژه را عبور می‌‌داده است؛ تکمیل این پروژه حتی خود پروفسور لولین اسمیت را "کمی شگفت‌زده" کرده است. او بزرگترین مشکل پروژه را تامین بودجه دانست چرا که بودجه تحقیقاتی برخی کشورهای منطقه را با میکروسکوپ هم به زور می توان دید.
پروفسور سر کریس لولین اسمیت البته بودجه تنها مشکل نبود، پروژه با مشکلاتی از این دست مواجه بود:
 

 
با این حال افرادی منطقی وجود داشتند که به جای این که ناامید شوند و کار را رها کنند آنچه را انجام شده بود قدر بدانند و سعی کنند آن را پیشتر ببرند.
 
تحول اساسی در سال ۲۰۱۲ اتفاق افتاد، زمانی که ایران، اسرائیل، مصر و اردن موافقت کردند پنج میلیون دلار برای این پروژه بپردازند مشروط بر این که بقیه کشورهای عضو هم چنین کنند.
 
این پروژه از حمایت مالی ایتالیا، یونسکو، اتحادیه اروپا و مرکز تحقیقاتی سرن در سوییس هم بهره‌مند تا اولین و تنها سنکلوترون دنیا در خاورمیانه ساخته شود، شصت سینکروترون دیگری که در دنیا وجود دارند بیرون از خاورمیانه هستند.
بازدید مجتبی فردوسی پور سفیر ایران در اردن از سسمی هدف نهایی این است که دانشمندان منطقه برای ادامه تحقیقات مجبور به مهاجرت به کشورهای دیگر بخصوص اروپا و آمریکا نشوند و بتوانند در خاورمیانه به کار خود ادامه دهند.
 
به گفته پروفسور محمود تبریزچی، از دانشمندان سسمی، این پروژه "بزرگترین رویداد علمی خاورمیانه" است:
 
"سیاست از علم جدا است، دانشمندان کار خود را انجام می دهند، علم مثل آب است، بین کشورها جریان پیدا می کند اما هیچوقت خشک نمی‌شود. بنابراین بهتر است علم را با همدیگر شریک شویم."
 
ایران از ده سال پیش ساخت شتاب‌دهنده ملی خود را با قدرت ۳ گیگا الکترون ولت در قزوین آغاز کرده است.