معمای مالیات در هزارتوی آستان قدس رضوی

ابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی و نامزد انتخابات ریاست جمهوری ایران ابراهیم رئیسی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری و تولیت آستان قدس گفته نهاد زیر نظرش با کمک به افراد فقیر و پرداخت مالیات کارمندانش، سهم عادلانه مالیاتی خود را به دولت پرداخت می‌کند.
 
این گفتگو همزمان با حضور او در تلویزیون و انتقاد از "فرار مالیاتی" منتشر شده است. او دیشب در تلویزیون گفت سازوکار مالیاتی در ایران "تبعیض‌آمیز" و فرار مالیاتی گسترده است. آقای رئیسی افزود که دولت باید با "یقه سفید‌هایی" که مالیات نمی‌دهند برخورد کند.
 
منظور از "یقه سفید‌ها" مدیران یا مسئولان رده بالای دولتی یا حکومتی هستند که با استفاده از قدرت‌های فرا قانونی دست به فساد مالی و اداری می‌زنند.
پاسخ به حسن روحانی؟
 سخنان آقای رئیسی یک روز بعد از آن منتشر می‌شود که حسن روحانی در ارومیه بدون نام بردن از آستان قدس رضوی، تلویحا به آقای رئیسی طعنه زد. او گفت: "می‌گویند باید مالیات بدهید، ولی کسی نمی‌پرسد آنجایی که شما مدیریت می‌کنید تا حالا مالیات داده‌اید؟"
 
سخنان ابراهیم رئیسی درباره مالیات بحث برانگیز شده است، چون آستان قدس رضوی، متهم است که به عنوان یک نهاد عظیم اقتصادی، سهم عادلانه مالیاتش را به دولت نمی‌پردازد.
هزارتوی آستان قدس رضوی
 سابقه تاریخی آستان قدس و تولیت آن به دوران صفویه در ایران می‌رسد. اما بنگاه‌های اقتصادی متصل به آستان قدس در سه دهه گذشته و در دوران تولیت عباس واعظ طبسی گسترش یافت و آن را تبدیل به بنیادی کرد که منتقدانش آن را "امپراتوری آستان" لقب دادند.
 
آماری رسمی از گردش مالی شرکت‌ها و موسسات مالی آستان قدس در دست نیست اما منتقدانش از "هزاران میلیارد تومان" سخن می‌گویند. فعالیت‌های این بنگاه‌ها از بیمارستان تا خودروسازی را در بر می‌گیرد. برای آنکه هزارتوی این شرکت‌ها را بیشتر بشناسید، به صفحه زیر بروید:
  عباس واعظ طبسی تولیت آستان قدس رضوی اسفند ۱۳۹۴ درگذشت در سال‌های اخیر، معافیت مالیاتی آستان قدس رضوی و بنگاه‌های اقتصادی زیرمجموعه نیروهای مسلح و سایر نهاد‌های زیر نظر رهبر ایران بحث برانگیز بوده است. در این مدت تلاش‌هایی هم برای موظف کردن این ارگان‌ها به پرداخت مالیات انجام شده اما با دخالت مستقیم رهبر ایران، تا کنون بی نتیجه مانده است.
چرا آستان قدس رضوی مالیات نمی‌دهد؟
 در سال ۱۳۶۶ قانون مالیاتی ایران تصویب شد. در آن سال نام آستان قدس رضوی یا نهادهای مشابه جزو معاف از مالیات‌ها نیامده بود. حدود دو ماه قبل از مرگ آیت االله روح‌الله خمینی، رهبر وقت ایران، عباس واعظ طبسی، تولیت وقت آستان قدس رضوی، نامه‌ای به او نوشت. در آن نامه آمده است که با وجود تاکید شفاهی آقای خمینی، آستان قدس در قانون معاف نشده و باعث مشکلاتی شده است.
راست به چپ: عباس واعظ طبسی، علی خامنه‌ای، محمد بهشتی در بیستم فروردین ۱۳۶۸، رهبر ایران در نامه‌ای آستان قدس و شرکت‌ها و موسسات وابسته به آن را از پرداخت مالیات معاف کرد. در قانون مالیاتی هم تبصره‌ای اضافه شد و موسساتی که از رهبر حکومت اجازه دارند، معاف از مالیات شدند.
 
استناد ابراهیم رئیسی، که بعد از مرگ عباس واعظ طبسی، جای او را گرفت، همین روایت است.
احمدی‌نژاد به دنبال مالیات گرفتن از آستان قدس
 اوایل پاییز ۱۳۹۱، دولت محمود احمدی نژاد لایحه‌ای برای اصلاح "قانون مالیاتی مصوب سال ۱۳۶۶" به مجلس فرستاد. این لایحه بر لزوم افزایش درآمدهای مالیاتی کشورتاکید داشت و همه سازمان‌هایی که با حکم رهبران سابق و فعلی ایران از مالیات معاف شده بودند را، موظف به پرداخت مالیات می‌کرد.
لایحه اصلاحیه قانون مالیات که دولت محمود احمدی‌نژاد به مجلس برد. در این لایحه آستان قدس رضوی ونهاد‌های معاف دیگر موظف به پرداخت مالیات شده بودند. این لایحه هرگز تصویب نشد. لایحه دولت محمود احمدی‌نژاد هرگز به تصویب نرسید. سه سال بعد، مجلس بر مبنای آن، مصوبه دیگری را به شورای نگهبان فرستاد. در این مصوبه، نه تنها مالیات گرفتن از نهادهایی مانند آستان قدس رضوی حذف شده بود، بلکه عملا این نهاد‌ها جزو ارگان‌های معاف از مالیات قرار گرفته بودند. در نهایت قانون اصلاح "قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1366"در تابستان ۱۳۹۴ به تصویب مجلس اصولگرای نهم رسید. در این قانون، معافیت آستان قدس رضوی، حتی از قانون قبلی هم محکم‌تر شده بود.
مالیات برای کمک به آموزش و پرورش
 دولت حسن روحانی هم بعد از روی کار آمدن لایحه مجزایی برای اصلاح قانون مالیاتی به مجلس نهم فرستاد. در این لایحه نشانی از تلاش برای گرفتن مالیات از نهادهایی که به حکم رهبر ایران از مالیات معاف شده‌اند، نبود.
 
اما در طول بررسی این لایحه در مجلس، کمیسیون آموزش و پرورش، ماده‌ای را به لایحه دولت اضافه کرد که نهادهای معاف از مالیات را موظف به پرداخت مالیات می‌کردند. با این تاکید که کل مالیات آنها صرف آموزش و پرورش شود.
 
این لایحه به عنوان قانون اصلاح برخی موارد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (٢) در آخرین روزهای سال ۱۳۹۳ تصویب و قانون شد. در این زمان لایحه دولت محمود احمدی نژاد هنوز در حال بررسی بود.
رهبر ایران دخالت می‌کند
 باوجود الزام قانونی، ابراهیم رئیسی تولیت آستان قدس رضوی زیر بار پرداخت مالیات به عنوان کمک به آموزش و پرورش نرفت. در نهایت سال ۱۳۹۵ کار به دخالت رهبر ایران کشید. حکم آیت‌الله علی خامنه‌ای، حالا همان است که ابراهیم رئیسی درباره پرداخت مالیات آستان قدس رضوی می‌گوید.
نامه رهبر ایران در مورد مالیات آستان قدس رضوی درحکم رهبر ایران توصیه شده است که آستان قدس رضوی و موسسات و شرکت‌های وابسته به آن، برای رعایت شفافیت، مالیات خودشان را حساب کنند و به دولت پرداخت کنند، اما بعد آن را دوباره از دولت پس بگیرند.
 
البته در این حکم، همچنین تاکید شده که این معافیت، شامل مالیات‌های تکلیفی (مالیات حقوق کارکنان) و مالیات بر ارزش افزوده نمی شود.