درمان نوروفیدبک؛ درمانی نوین

درمان نوروفیدبک، درمانی نوین است که بر پایه ی بازخورد های رایانه به نوار مغزی شکل می گیرد. باز خوردها به شکل صوتی و یا تصویری می باشد. این روش درمانی بسیار نوین بوده و عارضه ی جانبی تا کنون برایش ذکر نگردیده است.
 
در مغز هر انسان میلیارد ها سلول عصبی یافت می شود ( در کودکان این سلول ها تقریبا دو برابر انسان های بالغ می باشد.) سلول های  عصبی در درون خود از الکتریسیته ی بسیار اندکی استفاده می کنند که پیام ها را به سرعت منتقل کنند. بر اساس قانون فیزیکی اگر درون هر سیمی الکتریسیته جریان داشته باشد اطراف آن محیط الکترو مغناطیسی ایجاد می گردد. بر اساس تناوب جریان الکتریکی امواج مغزی شکل می گیرند.
 
برای فهم بهتر طریقه ی ایجاد امواج مغزی به این مثال توجه فرمایید: ورزشگاهی را در نظر بگیرید که تماشاچیان دو به دو با هم به سخن گفتن می پردازند. در صورت داشتن میکروفون بسیار قوی چیزی که شنونده متوجه می شود همهمه ای نامفهوم و مبهم می باشد. اما اگر همه ی ورزشگاه با هم جمله ای را تکرار کنند آن جمله به شکل واحدی جلوه می کند که بسیار مفهوم و مشخص می باشد.
 
سلول های عصبی نیز متناظر تماشاچیان هستند. در صورتی که وظیفه ی خاصی به فرد ارائه نشود مغز در حالت آرامش می باشد و احتمالا امواجی با تناوب نیم تا چهار هرتزدارد ( اسم امواج و کاربرد آن ها ذیلا معرفی می گردد). در صورتی که وظیفه ای (مانند حل مساله ی ریاضی یا فضایی) به فرد داده شود، امواج در قسمت هایی متناسب با وظیفه تغییر می کند.
 
تقسیم بندی امواج بر اساس فرکانس تولیدی می باشد. البته این تقسیم بندی ها تا کنون قراردادی می باشد و ممکن است در متون مختلف این مرز بندی ها تا حدود نیم هرتز تغییر کند.
 
هر کدام از امواج کارکرد خاص خود را دارند و هیچ یک به تنهایی مفید یا مضر نمی باشند.
امواج دلتا
این امواج که طیفی از 0.5 هرتز در ثانیه تا 4 هرتز را در بر می گیرند در خواب های بسیار عمیق دیده می شوند. مغز در این حالت در استراحت مطلق به سر می برد و فرد حتی در این حالت خواب نیز نمی بیند.
امواج تتا
این امواج بسامدی از 4 تا 8 هرتز را شامل می شود. زمانی که فرد در استراحت به سر می برد اما خوابی عمیق ندارد شاهد این امواج خواهیم بود. امواج بالای تتا بیشتر با خلسه های هیپنوتیزمی در ارتباط می باشد.
امواج آلفا
شاید برای شما سوال پیش آمده باشد که چرا آلفا اسم اوین موج در تقسیم بندی ها نیست؟ جواب این سوال این است که وقتی برای اولین بار امواج کشف گشتند به خاطر ضعف دقت وسایل ثبت کننده هانس برگر (کاشف امواج مغزی)  این موج را ابتدائا کشف کرد. از این رو اسم این موج را آلفا نهاد. این موج به دو بخش امواج آلفای پایین و بالا تقسیم می شود: امواج 8 تا 10 هرتز را امئاج آلافی پایین و امواج 10 تا 12 هرتز را امواج آلفای بالا نام نهاده اند. آلفای پایین با آرامش، هیپنوتیزم و حالات پیش از خواب در ارتباط است و امواج بالای 10 هرتز بیشتر مسئولیت خلاقیت، کشف راه هایی جدید در جل مساله و موسیقی می باشد.
 
در صورتی که در نیمکره ی راست جلوی سر موج آلفا بیشتر شود فرد احتمالا به افسردگی دچار می باشد.
امواج بتا
امواج بتا دامنه ای وسیع دارد. این امواج عموما از 12 هرتز شروع و تا حدود 22 هرتز ( و در برخی منابع تا 30 هرتز) ادامه دارد. از این رو بتا را به سه بخش امواج حسی حرکتی (12 تا 14 هرتز) امواج بتای پایین (14 تا 18 هرتز) و امواج بتای بالا ( بالی 18 هرتز) تقسیم نمودند.
 
امواج حسی حرکتی مسئولیت احساس های بدنی ما و حرکت در فضا را به عهده دارند. این امواج بیشتر در قسمت آهیانه ای سر یافت می گردند و با توجه و تمرکز مرتبط اند.
 
امواج بتا با فرکانس پایین مسئولیت حل مساله ی ریاضی، قضاوت های اجتماعی و برخی عملکرد های اجرایی (آن دسته از اعمال انسانی که ما را از حیوانات متمایز می کند) را عهده دار هست.
 
امواج بتا با فرکانس های بالا بیشتر در حل مساله های بغرنج ریاضیات و اضطراب دیده می شود. در صورتی که این موج بدون دلیل در مغز غالب باشد فرد دچار یکی از اختلالات اضطراب (مانند وسواس، اضطراب، هراس، حملات پانیک و ...) می باشد. نوروفیدبک چگونه عمل می کند؟
 نوروفیدبک امواج مغزی را ضبط می کند و بنا بر پروتکلی که اتخاذ شده است به این امواج بازخورد می دهد. به عنوان مثال کودکی که با بیش فعالی مراجعه می کند هر گاه امواج مخصوص توجه را در خود نشان داد با بازخورد کامپیوتر پاسخ می گیرد و به شکل زیر آستانه ای شرطی می شود که در این حالت بماند. شرطی سازی زیر آستانه ای بدین معنی ست که فرد نسبت به آنچه یاد گرفته هشیار نمی باشد اما عملکردش بهتر می شود. 
 
از آنجا که باز خوردها عموما صوتی (مانند موسیقی) و یا تصویری (مانند فیلم) می باشد این روش هیچگونه عارضه ی جانبی ندارد.
نوروفیدبک برای چه کسانی خوب است؟
نوروفیدبک یک وسیله ی درمانی می باشد، بدین معنی که از این روش برای سنجیدن امواج استفاده نمی گردد. نوروفیدبک برای بسیاری از افراد مفید خواهد بود. افرادی که می خواهند عملکرد بهتری داشته باشند (همچون مدیران، بازرگانان، ورزشکاران، دانشمندان و دیگر افراد)  می توانند از این روش استفاده نمایند. همچنین به افرادی که از یکی از اختلالات اضطرابی، اختلالات خلقی، بیش فعالی کم توجهی، اوتیسم، ضربه ی مغزی و استرس پس از سانحه رنج می برند نیز این روش توصیه می شود.