گاتهای زرتشت در کوهستان‌های کردستان عراق

دیدار با کردهای مسلمان عراق که پس از حمله های داعش به آیین زرتشت رو می آورند برای قرن‌ها آیین زرتشتی در سرزمین باستانی‌اش غریب بود. اما گات‌های آشو زرتشت بار دیگر در کوهستان‌های کردستان عراق سروده می‌شود.
 
برای دیدار با زرتشتیان کردستان عراق به به سلیمانیه رفتیم؛ شهری که مرکز فعالیت احزاب مخالف، فعالان سیاسی و ادیان مختلف است.
 
مرکز زرتشتیان سلیمانیه روبروی دفتر مرکزی اتحادیه میهنی کردستان، حزبی که این منطقه را در کنترل دارد بود.
 
تابلوهای این مرکز که با آرم فروهر‌‎ها مزین شده بود از دور دیده می‌شد.
 
حضور ما همزامان با مراسم گرویدین رابر، مردی ۲۷ ساله کرد بود. پدر و مادر او مسلمانند اما او تصمیم گرفته که زرتشتی شود.
 
مراسم گرویدن با دف‌نوازی و سرودن گاتهای زرتشت شروع شد. آشنا عبدالله، زنی ۵۰ ساله که لباس سفید و شال زرد بر کمر داشت از روی کاغذ گاتها را می‌خواند. رابر لباس کردی پوشیده و ریش و سبیلی پرپشت داشت. با صدای محکم سوگندنامه را تکرار می‌کرد. با بستن شال به دور کمر او، مراسم تکمیل شد. او گفت "به این نتیجه رسیده زرتشتی دین صلح و آشتی است. دین احترام به طبیعت و حیوانات است."
آشنا عبدالله درباره مراسم شال پیچی گفت "شال با سه گره دور کمر بسته می‌شود. هر گره پیامی دارد. گره اول: پندار نیک، گره دوم: کردار نیک، گره سوم: رفتار نیک". خانم عبدالله گفت در دو سال اخیر جوانان کرد زیادی به آن‌ها پیوسته‌اند. او گفت آنان زرتشتی نشده‌اند، بلکه به آئیین نیاکانشان که همانا زرتشتی بوده بازگشته‌اند.
 
در مرکز زرتشتیان سلیمانیه با سیروان کمانگر و همسرش آشنا شدم. او از کردهای ایران بود و گفت سال‌هاست به آیین زرتشتی باور دارد. "هنگامی که دیدیم داعش چگونه مردم را به نام اسلام سر برید، زنان و کودکان ایزدی را به اسارت برد، مرا به فکر وادار کرد. از خود پرسیدم آیا نیاکان ما این چنین با خشونت وادار به پذیرش اسلام شدند."
 
سیروان کمانگر مدتی است زرتشتی شده و از زمانی که به کردستان عراق رفته باورش را آشکار کرده است. او گفت بسیاری از جوانان ایرانی به زرتشتی باور دارند. اما از ترس متهم شدن به ارتداد و اعدام باورشان را آشکار نمی‌کنند.
 
پیر فرهاد یکی از بزرگان زرتشتیان کردستان است. مردی کهنسال که فارسی را به آرامی اما روان صحبت می کرد. او باور دارد آشو زرتشت کرد بوده و کردها بایستی به دین نیاکانشان برگردند. او گفت "داعش بزرگترین خدمت را به ما کرد. داعش حقیقت را روشن کرد. وقتی که مردم تلویزیون نگاه می کنند با تعجب می گویند دیدی که چگونه سر می برند، دیدی چگونه دختران را به اسارت بردند؟ به آنها می گویم اینها همه در صدر اسلام اتفاق افتاده بوده."
 
دین بیشتر کردها پیش از اسلام زرتشتی بوده است. اما امروز بیش از ۹۰٪ کردها مسلمان هستند.
ملاحسیب امام جماعت مسجد ملارسول سلیمانیه به دیدار ملاحسیب امام جماعت مسجد ملارسول سلیمانیه رفتم. او بارها علیه زرتشتیان در خطبه‌های نماز جمعه سخن گفته است.
 
ملا حسیب باور دارد زرتشتی دین کردها نیست، بلکه دینی بوده که توسط "پارسیان آتش‌پرست" به کردها تحمیل شده است. او گفت "در حقیقت اسلام آمد و ما را از دست زرتشتیان که فساد، حکومت‌های آن‌ها را فرا گرفته بود نجات داد."
 
ملا حسیب بعضی از کارهای داعش را مطابق با آیین اسلام می‌داند و می‌گوید "بعضی از کارهای آن‌ها همچون نماز، روزه، اجرای شریعت اسلامی در جامعه با سلام مطابقت دارد، بخش‌هایی از دین است. اما داعش در کارهایش حکمت ندارد. این برای اسلام بسیار خطرناک و مضر است. آن‌ها اسلام را به گونه‌ای نشان می‌دهند که انگار اسلام را تنها از طریق لوله‌های تفنگ می‌شود دید. و یا اسلام تنها به مسایل شهوانی می‌پردازد و سربریدن است."
 
از ملا حسیب درباره ده‌ها و صدها کرد مسلمان که در دو سال گذشته زرتشتی یا مسیحی شده‌اند پرسیدم. او گفت " یک حکومت اسلامی باید حکم خدا را اجرا کند. باید به آن‌ها سه روز فرصت داد. اگر پشیمان شدند و از دین جدید برائت کردند، بسیار خوب است. اما اگر از دین جدید مثلا زرتشتی، مسیحی یا هر دینی دیگر به غیر اسلام برائت نکردند، آن‌ها مرتد هستند و حکمشان اعدام.»
 
تنها ملاحسیب نیست که مخالف زرتشتیان است. بسیاری از تندروهای مذهبی این منطقه مخالف فعالیت زرتشتیان هستند و از حکومت اقلیم کردستان خواسته‌اند که فعالیت آن‌ها را محدود کند.
 
بر اساس قوانین عراق، خروج از دین اسلام ارتداد است. اما این قانون در عراق اجرا نمی‌شود.
 پیر فرهاد همان مرد کهن‌سال زرتشی می‌گوید او تعجب می‌کند تا به حال زنده است. "هر روز از این مرکز خارج می‌شویم، با ماشین یا پیاده به طرف خانه می‌رویم. انتظار نداریم سالم به خانه برسیم. اما همه ما حاضریم در راه باورهایمان جانمان را فدا کنیم."
 
علی‌رغم تهدیدها مرکز زرتشتیان سلیمانیه به برگزاری مراسم گرویدن به آیین زرتشتی ادامه می‌دهند. آنان جشن‌ها و آییین‌های مذهبی‌شان را سال به سال باشکوه‌تر برگزار می‌کنند.