در ۲۰ ژانویه، روز مراسم تحلیف در آمریکا، یک دستیار نظامی بینام و ناشناخته در حال مشایعت باراک اوباما در مراسم انتقال قدرت در واشنگتن پایتخت آمریکا دیده شد.
این دستیار نظامی چمدانی بر روی شانهاش حمل کرد که حاوی کیفی بود که به "توپ فوتبال هستهای" معروف است. داخل آن یک قطعهی دیجیتال به ابعاد ۳ اینچ (۷.۳ سانتیمتر) در ۵ اینچ، معروف به "بیسکوییت" بود.
این قطعه حاوی کدهای آغاز یک حملهی هستهای استراتژیک است. جلسه آشناسازی رییسجمهور آینده در مورد نحوه فعالسازی آنها پیش از مراسم تحلیف به دور از انظار عمومی برگزار شد، اما لحظهای که رییسجمهور منتخب دونالد ترامپ برای در دست گرفتن قدرت سوگند ادا کرد این دستیار، و این چمدان، به آرامی به سمت او رفتند.
از امروز دونالد ترامپ برای فرمان دادن به نبردی که نتیجهی آن میتواند مرگ میلیونها انسان در کمتر از یک ساعت باشد اختیار مطلق خواهد داشت. سؤالی که درست در همین لحظه در ذهن مردم بسیاری است این است که با توجه به زودرنجی و دمدمی مزاجی او، چه تمهیدات حفاظتیای، در صورت وجود، برای پیشگیری از تصمیمات لحظهای یک نفر با عواقب فاجعهآمیز موجود است؟
اول از همه باید گفت که دونالد ترامپ از برخی از نظرهای تحریککنندهی اولیه خود درباره استفاده از سلاحهای هستهای عقبنشینی کرده است. او به تازگی اظهار داشته است که "آخرین شخصی خواهد بود که از آنها استفاده خواهد کرد"، هرچند که این کار را منتفی ندانسته است.
چهرههای ارشد دیگری مانند جیمز ماتیس، ژنرال بازنشسته نیروی دریایی آمریکا و وزیر دفاع آینده هم در سلسله فرماندهی دخالت دارند، اما مارک فیتزپاتریک، کارشناس منع گسترش سلاحهای هستهای در مؤسسه بینالمللی مطالعات استراتژیک واشنگتن، میگوید در نهایت اختیار محض آغاز یک حمله با رییسجمهور است.
او میگوید: "هیچ کنترل و توازنی بر اختیار رییسجمهور برای آغاز یک حمله هستهای وجود ندارد. اما مابین زمانی که او اجازه یک حمله هستهای را صادر میکند و زمانی که آن انجام داده میشود اشخاص دیگری دخالت دارند".
تصور اینکه یک رییسجمهور خودسر چنین تصمیم مهمی را به تنهایی بگیرد واقعگرایانه نیست. او فرمان را میدهد و وزیر دفاع بر اساس قانون اساسی موظف به اجرای آن است.
دونالد ترامپ میگوید آمریکا باید توان هستهایاش را "به شدت تقویت کند و گشترش دهد" اگر وزیر دفاع دلیلی برای شک در سلامت عقل رییسجمهور داشته باشد، در تئوری، میتواند از اطاعت فرمان سرپیچی کند، اما این کار شورش تلقی خواهد شد و رییسجمهور میتواند او را اخراج کند و این مسؤولیت را به معاون وزارت دفاع واگذار کند.
بر اساس متمم بیست و پنجم قانون اساسی آمریکا یک معاون اول ریاست جمهوری، در تئوری، میتواند اعلام کند رییسجمهور از لحاظ روانی از اتخاذ تصمیم مناسب ناتوان است، اما او نیاز به تأیید اکثریت کابینه دارد.
پس در عمل چه اتفاقی میافتد؟ داخل آن کیف، آن "توپ فوتبال هستهای" که هرگز از کنار رییسجمهور دور نخواهد شد، یک "کتاب سیاه" از گزینههای حمله هست که او میتواند زمانی که توسط یک کارت پلاستیکی هویتاش را به عنوان فرمانده کل قوا ثابت کرد، از بین آن گزینهها انتخاب کند.
افسانهای در واشنگتن وجود دارد که یک رییسجمهور قبلی برای مدت کوتاهی کارت شناساییاش را در کتی که به خشکشویی فرستاده بود جا گذاشته و آن را گم کرده بود.
هنگامی که رییسجمهور گزینه حملهاش را از یک فهرست آماده شده طولانی انتخاب کند، این فرمان از طریق رییس ستاد مشترک به اتاق جنگ پنتاگون و بعد توسط کدهای شناسایی مهر و موم شده به مرکز فرماندهی استراتژیک آمریکا در پایگاه هوایی اوفات در نبراسکا انتقال داده میشود.
فرمان آتش به خدمه شروع واقعی حمله با استفاده از کدهای رمزگذاری شده ارسال میشود که باید با کدهای مهر و موم شده داخل گاوصندوقهای آنها تطبیق داشته باشد.
آمریکا و روسیه هردو به اندازهای سلاح هستهای در اختیار دارند که شهرهای یکدیگر را بارها نابود کنند - گزارشهایی وجود دارد که ۱۰۰ کلاهک هستهای آمریکا فقط مسکو را نشانه گرفتهاند. زرادخانههای دو کشور بیش از ۹۰ درصد تمام کلاهکهای هستهای جهان را در بر دارند.
تا سپتامبر ۲۰۱۶ روسیه با حدود ۱۷۹۶ کلاهک هستهای مستقر در سکوهای مختلفی از موشکهای بالستیک قارهپیما، موشکهای بالستیک زیردریایی و بمبافکنهای استراتژیک بیشترین کلاهک هستهای را داشت.
بر اساس برنامهای که رییسجمهور پوتین دستور داده، مسکو با نگهداری زرادخانهای از موشکهای بالستیک پیوسته متحرک که از میان تونلهای عمیقی در زیر جنگلهای سیبری سفر میکنند به تازگی میلیاردها روبل برای ارتقای نیروی موشکی هستهای استراتژیک خود سرمایهگذاری کرده است.
در سپتامبر ۲۰۱۶ آمریکا ۱۳۶۷ کلاهک هستهای استراتژیک داشت که به طور مشابه در سیلوهای موشکی زیرزمینی، که با ماهیت ساکن خود در اولین حمله آسیبپذیر هستند، و در دریا بر عرشه زیردریاییها، جایی که برای کشف سختتر هستند، و در پایگاههای هوایی، که میتوانند از آنجا بر بمبافکنها سوار شوند، مستقر هستند.
بریتانیا حدود ۱۲۰ کلاهک استراتژیک دارد که فقط یک سوم آنها در دریا مستقر هستند. نیروی دریایی سلطنتی همیشه بخشی از نیروی دریایی سهگانه ملی را جایی در اقیانوس شمال با حفظ آنچه به بازدارنده دریایی مستمر شناخته میشود نگاه میدارد.
موشکهای بالستیک قارهپیما با سرعتی بیش از ۱۷ هزار مایل در ساعت (۲۳ ماخ) حرکت میکنند و پیش از کاهش ارتفاع با سرعت چهار مایل در ثانیه به سمت هدفهای از پیش برنامهریزی شده، بالاتر از جو زمین پرواز میکنند.
توپول یکی از سکوهای متحرک موشکهای قارهپیمای روسیه است مدت زمان پرواز موشکهای زمینی بین روسیه و آمریکا بین ۲۵ تا ۳۰ دقیقه است. برای موشکهای مستقر در زیردریاییها، که قایقها ممکن است بتوانند مخفیانه به یک ساحل نزدیک شوند، مدت زمان پرواز میتواند بسیار کوتاهتر باشد، حتی به کوتاهی ۱۲ دقیقه.
در نتیجه وقت زیادی برای رییس جمهور باقی نمیماند که تصمیم بگیرد این یک هشدار کاذب است یا آخرالزمانی قریب الوقوع. وقتی موشکهای بالستیک قارهپیما شلیک شوند دیگر نمیتوان آنها را برگرداند، اما اگر در سیلوهایشان بمانند احتمالا توسط حملات درونمرزی نابود خواهند شد.
یک مقام ارشد سابق کاخ سفید به تازگی به من گفت خیلی چیزها به شرایطی بستگی خواهد داشت که در آن یک حمله هستهای در نظر گرفته شده است.
اگر این یک تصمیم سیاسی سنجیده طولانی مدت باشد، فرض کنیم انجام یک حمله پیشگیرانه به کشور الف، آنگاه افراد بسیاری دخیل خواهند بود. معاون اول رییسجمهور، مشاور امنیت ملی، و بیشتر اعضای کابینه احتمالا در فرآیند تصمیمگیری دخیل خواهند بود.
اما اگر آمریکا با تهدید استراتژیک قریب الوقوعی مواجه باشد، مثلا اگر پرتاب یکی از موشکهای بالستیک قاره پیما از جانب یک کشور متخاصم شناسایی شود و دقایقی تا رسیدن به آمریکا مانده باشد، آنگاه رییسجمهور آزادی عمل فوقالعادهای برای تصمیمگیری فردی آغاز حمله دارد.