ماجرای گدایانی که در چهارراه‌ها پول نمی‌‌‌گیرند!

پارسینه: این روزها اگر گذرتان به چهارراه پارک وی ( تقاطع خیابان ولیعصر - چمران) خورده باشد، حتما گدایانی را دیده‌اید که از رانندگان خودروهایی که در پشت چراغ قرمز هستند، پول نمی‌گیرند.
 
ماجرا اینگونه است که دو جوان با ماسک و لباس سیاه سراغ ماشین‌ها و عابرها می‌روند و با حرکات پانتومیم مانند، درخواست پول می‌کنند. یکی مثلا شیشه خودرو را با دستمال پاک می‌کند و دیگری روی نرده وسط خیابان آویزان شده و دست به دامن عابرهاست.
نه خیر، اشتباه فکر کرده‌اید. اینها متکدی نیستند بلکه در حال اجرای طرحی هستند که به دنبال فرهنگ‌سازی برای مقابله با تکدی‌گری است؛ طرحی که سازمان رفاه و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران پیاده‌سازی کرده است. البته جوان سومی هم با لباسی سفید و تابلوهایی در دست که آرم شهرداری تهران بر خود دارند، پیام‌هایی را برای مقابله با گدایی به مردم می رساند.
 
جوان سفید پوش «مسعود جلالی راد» نام دارد و در حالی که دوستانش کاملا در نقش خود فرو رفته اند و حتی یک کلام هم حرف نمی‌زنند، حاضر می شود توضیحی کوتاه از کارشان به خبرنگار پارسینه ارائه کند.
 
مسعود می گوید: این اجراهای هنری از طرف سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران برنامه ریزی شده است. به گفته او، این طرح توسط سه گروه جداگانه در نقاط پر رفت و آمد تهران اجرا می شود و برخی از بچه ها هم دانشجوی تئاتر هستند.
 
طرحی که از مردادماه آغاز شده و قرار است تا پایان مهرماه ادامه داشته باشد، اکنون پارک وی را از کودکان کار، سی‌دی فروش‌ها و گداها خالی کرده اما بعید است این وضعیت دوام چندانی داشته باشد.
 
فرزاد هوشیار، مدیر عامل سازمان رفاه و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران پیشتر نوشته های رو تابلو را مطرح کرده بود. او در اسفند سال گذشته در گفتگو با «خبرگزاری مهر» با اشاره به اینکه روزانه 100 تا 150 گدا توسط مدیریت شهری جمع آوری می شوند، گفت که از این تعداد 50 درصدشان اصلا فقیر نیستند، 35 درصد به صورت خانوادگی و عمدتا غیرایرانی هستند و کمتر از 15 درصد واقعا فقیرند.
 
با این وجود، همان طور که مرتضی طلایی، نایب رییس شورای شهر تهران متذکر می شود، تبدیل کردن تهران به شهر بدون گدا آرمان خوبی است اما شدنی نیست، چرا که جمع آوری گداها موضوعی بین بخشی است و تنها با اراده یک سازمان حل نمی شود.
 در حالی که شهرداری، نیروی انتظامی و سازمان بهزیستی اصلی ترین نهادهای درگیر این موضوع هستند، مشکل به متکثر بودن مسئولیت‌ها محدود نمی شود.
 
براساس مواد 712 و 713 قانون مجازات اسلامی، تکدی گری و کلاشی جرم محسوب می شوند و برای کسانی که مبادرت به چنین اعمالی کنند، یک تا سه ماه حبس در نظر گرفته شده است و چنان چه فرد دارای توان مالی باشد، کلیه اموالی که از این طریق به دست آورده است، مصادره خواهد شد. همچنین هر کسی که کودکی را مجبور به تکدی گر کند، به سه ماه تا دو سال حبس و استرداد کلیه اموالی که به دست آورده است محکوم خواهد شد.
 
مشکل اینجاست که مصداق‌های تکدی گری چندان مشخص نیستند. اگر قرار باشد با گل فروش‌های سر چهارراه به عنوان متکدی برخورد شود، تکلیف کفاش و واکسی کنار خیابان و جوانی که با ساز خود کسب درآمد می کند، چیست؟
 
در کنار این مشکلات ساختاری و قانونی، همچنان درگیری عاطفی شهروندان پابرجاست. حتی اگر بپذیریم که تنها 15 درصد گداهای تهران نیازمند هستند، چگونه می توان آنها را تشخیص داد و تنها به نیازمندان واقعی کمک کرد؟ به احتمال زیاد، این 15 درصد پیش از این که گدایی پیشه کنند، سراغ نهادهایی همچون کمیته امداد رفته اند و آن را برای نیازهای خود کافی ندانسته اند که آبروی خود را کف دست گرفته اند و چشم به کمک دیگران دارند.
 این را همه می‌دانند که برخی از متکدیان درآمدهای میلیون دارند اما زمانی که سازمان‌های متولی قادر به رفع نیازهای فقرا نیستند، بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند کمک‌هایشان مستقیما به دست نیازمندان برسد و در مقابل درخواست مادری که کودکی را در آغوش دارد هم توان مقاومت زیادی ندارند.
 
با تمام اشکالات و مشکلاتی که وجود دارد باید گذر شهرداری تهران از توسل به زور و تمرکز بر فرهنگ سازی را قدر دانست اما این تمام کاری نیست که باید انجام شود. برخورد با معضل بزرگ و چندوجهی گدایی نیازمند همکاری متمرکز نهادهای متعددی است و چه تا زمانی که شرایط اقتصادی به وضعیت مطلوبی نرسیده و نهادهای دولتی کارایی لازم برای کمک به نیازمندان را ندارند، نمی توان به شعار «تهران، شهر بی گدا» چندان امیدوار بود.