گزارش جدید آفکام، نهاد نظارت بر رسانهها و ارتباطات در بریتانیا خاطرنشان میکند که ۵۹ درصد از مردم این کشور بر این باورند که به موبایلشان اعتیاد دارند. ولی همه مردم برده موبایل نیستند.
وقتی با آری شفیر کمدین آمریکایی قرار مصاحبه داشتیم ۱۵ دقیقه دیر سر قرار رسید.
او با عذرخواهی گفت:"خیلی گم میشوم." او برای اجرای برنامه در جشنواره ادینبورگ به اسکاتلند سفر کرده است. برای پیدا کردن آدرس ساختمان بیبیسی نمیتوانست از نرمافزارهای جهتیابی استفاده کند چون از ۲۰ ماه پیش بدون موبایل هوشمندش زندگی میکند.
در دسامبر ۲۰۱۴ در مورد وقت زیادی که برای استفاده از آی فون و به خصوص ارتباط با شبکههای اجتماعی صرف میکرد نگران شد و به این فکر افتاد که ارتباط مستقیم و نامحدود موبایل خود با اینترنت را کاهش داده و فقط به زمانی محدود کند که در محدوده دسترسی به پوشش وای فای قرار دارد.
"من متوجه شدم که با چک کردن مداوم تماسهایم روی شبکههای اجتماعی و علاوه بر آن خواندن ای میل و پیامکها حواسم کاملا پرت شده. بخشی از این ارتباطها برای کار ضروری است ولی بقیه آن فقط حواس آدم را از کارش پرت میکند. مثلا اگر عکسی را روی اینستاگرام منتشر میکنید لازم نیست که مرتب واکنش دیگران را چک کنید. مردم مرتب حسابهای کاربری خود را روی شبکههای اجتماعی چک میکنند تا ببینند چه میزان و چه نوع واکنشی ایجاد کرده است."
یک شب وقتی موبایل خود را در یک تاکسی جا گذاشت تصمیم گرفت استفاده از موبایل کاملا کنار بگذارد.
شش ماه اول دشوار بود.
"حالتی مثل دوران پس از ترک اعتیاد به من دست داد شبیه موقعی که سیگار را ترک کرده بودم."
ولی میگوید اکنون شبها بهتر میخوابد، با مردم بیشتر صحبت میکند و به عنوان فردی بدون موبایل به محیط اطراف خود توجه بیشتری میکند. به شوخی میگوید به نسبت دوستانش که در موبایل خود غرقند احساس "برتری" میکند.
او میگوید:"خیلی از دوستانم میگفتند به جای اینکه کاملا موبایل را کنار بگذاری سعی کن از آن کمتر استفاده کنی. ولی این کار مثل این است که همیشه یک پاکت سیگار توی جیبتان باشد و مرتب به خود بگویید سیگار نکش."
دکتر اندرو پرزیبیلسکی پژوهشگر روانشناسی در انستیتو اینترنت دانشگاه آکسفورد معتقد است مقایسه بین استفاده از موبایل و اعتیاد به سیگار کمی اغراقآمیز است.
او به بی بی سی گفت:"هیچ شواهد علمی وجود ندارد که موبایل به معنای پزشکی آن حالت اعتیاد ایجاد میکند. ولی چون امکانات و خدمات بسیار زیادی را به راحتی ارائه میدهد وسیله بسیار جذابی است."
شکلاتی برای مغز دکتر پرزیبیلسکی افزود هنوز "تحقیقات کافی" انجام نشده که نشان دهد استفاده بیش از حد از شبکههای اجتماعی روی مغز تاثیر میگذارد. او گفت:"اگر تاثیری داشته باشد میتوان آنرا با یک گفتوگوی جالب با دوستان و یا خوردن شکلات مقایسه کرد."
اما آری شفیر این نظریه را چندان درست نمیداند. او تنها کسی نیست که موبایل ندارد. گفته میشود که بیل موری بازیگر آمریکایی نیز هیچگاه موبایل نداشته و استیو هیلتون یکی از سرمایه گذاران نوآور فناوریهای جدید در آمریکا در مورد دلایل خود برای نداشتن موبایل هوشمند طی سه سال گذشته مطلبی منتشر کرده است.
استیو هیلتون که سابقا یکی از مشاوران دیوید کامرون نخست وزیر سابق بریتانیا بود گفته است:"این تلقی که همه ما تمام مدت باید در حال تماس و قابل دسترسی باشیم به اعتقاد من نه تنها عجیب بلکه خطرناک است."
البته او اعتراف میکند که از موبایل دیگران "چهار و یا پنج بار در ماه" استفاده میکند. او افزود: "این تمام مواردی است که من واقعا به کارکرد تلفن موبایل نیاز پیدا میکنم."
آن ماکوسینسکی هیچگاه موبایل هوشمند نداشته آن ماکوسینسکی، مخترع جوان کانادایی در سن ۱۸ سالگی در سخنرانی خود در همایشهای جهانی فناوری، سرگرمی و طراحی TED ویژه نوجوانان گفت هیچگاه موبایل نداشته است. او نیز استدلال میکرد که موبایل ابزار خلاقیت را سرکوب میکند.
او در مورد دوران کودکی خود گفت:"خلاقیت به خاطر نیاز متولد شد چون من اسباب بازی زیادی نداشتم. به نظرم این فناوریها از نظر خلاقیت مثبت هستند. استفاده نوجوانان و جوانان از اسنپ چت و نرم افزارهای دیگر برای خلق روشهای تلفیقی احتمالا گامی به جلوست."
آداب و رسوم فناوری های جدید از نظر آری شفیر در توجه دایم به تلفن موبایل باید تجدید نظر و استفاده از آن را متعادل کرد.
او میگوید: "توجه و استفاده از تلفن موبایل به هر لحظه زندگی بدل شده. باید آداب ویژهای برای استفاده از آن خلق کرد و ما هنوز نتوانسته ایم این آداب را بسازیم."
شاید چنین تحولی در راه است.
باری در حومه لندن با تعبیه لایههای عایق در دیوارهای ساختمان جلوی امواج شبکههای ارتباطی موبایل را گرفته و در نتیجه مشتریان داخل این بار نمیتوانند از تلفن موبایل خود استفاده کنند. شرکت اپل نیز اخیرا فناوری را تولید و ثبت کرده که مانع استفاده از تلفنهای موبایل در کنسرت های موسیقی میشود.
آری شفیر در حال حاضر از یک تلفن موبایل مدل شش سال پیش (سامسونگ گرویتی ۳) استفاده میکند.
او به شوخی میگوید:"با این تلفن میتوان پیامک فرستاد، خط آن را میتوان کوچک یا بزرگتر کرد و ۱۰ صدای زنگ مختلف هم دارد. با این موبایل نمیتوان ای میل را چک کرد و یا وارد اینترنت شد. با استفاده از سیستم ارسال پیامک میتوان توییت نوشت ولی نمیتوان واکنشها را چک کرد."
تعداد موبایلها از مردم بیشتر است.
آیا صنعت تولید تلفن موبایل باید نگران این تغییرات باشد؟
بن وود کارشناس موسسه سی سی اس اینسایت چنین نظری ندارد.
او میگوید: "موبایل به بخشی از بافت جامعه امروزی بدل شده است. سودآورترین محصول الکترونیکی در بازار جهانی است و به نظر میرسد که اکثریت مردم بدون آن نمیتوانند زندگی کنند."
"برای درک ابعاد فراگیر آن به عنوان یک پدیده عمومی کافی است به یاد بیاوریم که امروزه در بریتانیا تعداد تلفنهای موبایل از جمعیت کشور بیشتر است. به نظر میرسد که تمام جمعیت مجذوب این وسیله است."