نوشابه های رژیمی، خوب یا بد؟

چه تعداد افرادی را می شناسید که با کنار گذاشتن نوشابه وزن کم کرده باشند؟ احتمالا زیاد نیستند. دلیل آن این است که بدون تغییر در شیوه ی زندگی و تغییر عادات غذایی غلط، جایگزین کردن نوشابه های رژیمی به جای نوشابه های معمولی بی فایده است.
 
نوشابه های رژیمی چه هستند؟
 
نوشابه های رژیمی نوشیدنی کربناته هستند که به جای شکر با سایر شیرین کننده های مصنوعی مانند آسپارتام، ساخارین، سیکلامات، سوکرالوز و آسه سولفام پتاسیم شیرین شده اند.
تقریبا تمامی نوشیدنی های موجود در بازار، انواع سبک (لایت) و بدون قند (زیرو) آن نیز در سوپر مارکت ها وجود دارد. نوشابه های رژیمی بدون کالری هستند و در این صورت باید سبب کاهش وزن و جلوگیری از بیماری هایی که به سبب مصرف شکر ایجاد می شوند مانند دیابت و سندرم متابولیک شود. با این حال شواهد موجود نشان دهنده ی این مسئله نمی باشد.
نوشابه های رژیمی و سندرم متابولیک
 
سندرم متابولیک بیماری ای است شامل مجموعه ای از ریسک فاکتورها که تواما سبب افزایش احتمال بیماری هایی مانند دیابت، سکته و بیماری های قلبی می شود. سندرم متابولیک به معنی داشتن سه مورد از موارد زیر می باشد.
 
1. چاقی شکمی
2. قند خون ناشتای بالا
3. تری گلیسیرید بالا
4. HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا) پایین
5. فشار خون بالا
 
مطالعات نشان می دهند که مصرف نوشیدنی های بدون کالری به جای نوشیدنی های حاوی شکر، برای مقابله با سندرم متابولیک مفید نمی باشد.
در مطالعه ای که در سال 2008 در مجله ی با 9,514 نفر بازدید کننده به چاپ رسید، نشان می دهد مصرف نوشیدنی های رژیمی، 34% احتمال سندرم متابولیک را بالا می برد. در مطالعاتی دیگر افزایش 36% سندرم متابولیک و همچنین افزایش احتمال دیابت به دنبال مصرف نوشیدنی های رژیمی گزارش شده است.
خطرات نوشابه های رژیمی
مطلبی که شاید جالب به نظر برسد این است که بین مصرف نوشابه های رژیمی و افسردگی، ارتباط وجود دارد. در مطالعه ای که بین 263,925 نفر از افراد با سن 51 – 70 سال صورت گرفته است نشان می دهد کسانی که از نوشیدنی های رژیمی استفاده می کنند 30% بیشتر احتمال ابتلا به افسردگی در 10 سال آینده را دارند. مطالعات، ارتباط قوی تر مصرف نوشابه های رژیمی نسبت به نوشابه های غیر رژیمی را نشان می دهد.
 
همچنین نوشیدنی های رژیمی سبب افزایش احتمال زایمان زودرس می شود. در مطالعه ای بین 59.334 نفر در دانمارک، مصرف روزانه 1 سروینگ از نوشابه های رژیمی، 34% سبب افزایش احتمال زایمان زودرس می شود و در صورت مصرف روزانه 4 سروینگ، این احتمال به 78% می رسد.
آیا نوشابه های رژیمی به بهبود دیابت کمک می کند؟
در سال های اخیر احتمال دیابت نوع 2 بین مردم افزایش یافته به گونه ای که هم اکنون 300 میلیون دیابتی در جهان داریم. این بیماری ارتباط قوی ای با چاقی و افزایش مصرف شکر و خوراکی های شیرین دارد. بنابراین بسیاری از افراد ممکن است نوشیدنی های رژیمی و قند های مصنوعی را جایگزین نوشیدنی های غیر رژیمی و شکر کنند. متاسفانه هیچ مدرکی دال بر کاهش خطر دیابت با مصرف قندهای مصنوعی و نوشیدنی های رژیمی وجود ندارد.
 
مطالعه ای بین 6,814 نفر با سنین 45 – 85 سال نشان می دهد، مصرف روزانه نوشابه های رژیمی 67% احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد.

در مطالعه ای دیگر بین 66,118 زن فرانسوی به مدت 14 سال، زنانی که مقدار بیشتری از نوشابه های رژیمی مصرف می کردند، 121% بیشتر به دیابت نوع 2 مبتلا می شدند.

آنالیز داده های موجود از دو مطالعه ی بزرگ در هاروارد نشان می دهد مصرف نوشیدنی های رژیمی در زنان سبب افزایش دیابت در مقایسه با مردان می شود. مصرف هر سروینگ روزانه سبب افزایش 6% افرادی می شود که دیابت در آنها تشخیص داده می شود.
آیا نوشابه های رژیمی برای کاهش وزن مفید است؟ یکی از دلایل اصلی که افراد به سمت نوشابه های رژیمی رو می آورند، کاهش کالری مصرفی است. متاسفانه، حقیقت آن گونه نیست که به نظر می رسد. در مطالعه ای بین 3,682 نفر از تگزاس، مصرف نوشابه های رژیمی 2 برابر بیشتر از نوشابه های معمولی سبب افزایش چاقی و اضافه وزن می شود.
 
همچنین در مطالعه ای آینده نگر، ارتباط مصرف شیرین کننده های رژیمی و افزایش وزن نشان داده شده است. نتایج مطالعه ای در تگزاس حاکی از این است که افرادی که نوشیدنی های رژیمی مصرف می کنند در طول سالیان، 70% دور کمر آن ها نسبت به کسانی که نوشابه - رژیمی و غیر رژیمی – مصرف نمی کنند، بیشتر خواهد شد.
 
با وجود مطالعاتی که ذکر شد، مطالعاتی نیز وجود دارند که نتایج ضد و نقیضی دارند. بعضی از آنها نشان می دهند که مصرف نوشابه های رژیمی سبب افزایش اشتها و افزایش دریافت غذا در کوتاه مدت می شود و مطالعاتی نیز نتایجی ضد این نتیجه را گزارش می کنند.
سخن پایانی
در سال های اخیر، مصرف نوشیدنی های گازدار بسیار افزایش یافته و تغییر در ترکیبات سازنده ی نوشیدنی های قدیمی، سبب به وجود آمدن محصولاتی جدید و به ظاهر سالم تر شده، اما با توجه به نتایج تحقیقات، در مصرف این نوشیدنی ها باید جوانب احتیاط را رعایت کرد. علیرغم اظهارات گفته شده در رابطه با ارتباط آن با دیابت، چاقی، افسردگی و زایمان زودرس، یکی از حقایق در رابطه با این نوشیدنی ها، گاز موجود در آنها می باشد که سبب پوکی استخوان می شود. از طرفی مصرف نوشابه های رژیمی در طول زمان سبب از بین رفتن جوانه های چشایی شده و به مرور زمان، فرد باید مصرف خوراکی های شیرین را افزایش دهد تا طعم شیرین را حس کند. بنابراین بهتر است از مصرف این نوشیدنی فریبنده ی ظاهرا سالم، خودداری کنید.