شرط جالب مادر قربانی برای بخشش قاتل پسرش باعث شد پسر معتاد که مسئول کمپ ترک اعتیاد را کشته بود، از قصاص رهایی یابد و با ترک همیشگی مواد مخدر به زندگی عادی برگردد. پسر جوان دیروز از جنبه عمومی جرم محاکمه و به زندان و دو سال کار اجباری در خانه سالمندان محکوم شد. رسیدگی به این ماجرا از یازدهم شهریور 94 به دنبال کشته شدن مسئول یک کمپ ترک اعتیاد که برای انتقال پسر معتاد به کمپ وارد خانهای در بلوار همیلای پونک شده بود در دستور کار ماموران کلانتری 140 باغ فیض قرار گرفت. شواهد نشان میداد پسر معتاد بعد از درگیری با مسئولان کمپ، یکی از آنها را کشته و یک نفر دیگر را زخمی کرده است. پلیس به خانه مورد نظر رفت و دریافت سعید 26ساله بعد از جنایت به مکان نامعلومی گریخته است. پدر سعید به پلیس گفت: «پسرم 10 سال است که به شیشه اعتیاد دارد. از رفتارهای او خسته شده بودم برای همین با یک کمپ ترک اعتیاد تماس گرفتم و خواستم برای انتقال پسرم به کمپ به خانهام بیایند.
سه مرد قوی هیکل به خانهام آمدند و من در خانه را برای آنها باز کردم. پسرم در اتاق، خواب بود که به محض ورود مسئولان کمپ به خانه بیدار شد و به روی آنها چاقو کشید. سعید یکی از مسئولان کمپ را زخمی کرد و با ضربههای چاقو دیگری را کشت.» ردیابی پسر معتاد آغاز شده بود که سعید صبح پانزدهم شهریور به اداره آگاهی رفت و تسلیم قانون شد. او به قتل فرهاد 30 ساله و زخمی کردن برادرش اعتراف کرد.
شرط عجیب مادر قربانی
در حالی که برای سعید کیفرخواست صادر شده بود مادر قربانی با حضور در دادسرای امور جنایی و با اعلام یک شرط گفت که حاضر به گذشت از خونخواهی است. زن سالخورده گفت در صورتی که سعید برای همیشه مواد مخدر را ترک کند حاضر به گذشت است. سعید با پذیرفتن این شرط در مدت کوتاهی مواد مخدر را ترک و رضایت مادر قربانی را جلب کرد. به این ترتیب دیروز از جنبه عمومی جرم پای میز محاکمه ایستاد. در جلسه رسیدگی به این پرونده که در شعبه هشتم دادگاه کیفری یک استان تهران به ریاست حسین اصغرزاده و با حضور دو مستشار تشکیل شد ابتدا نماینده دادستان کیفرخواست را خواند. او گفت: «با توجه به رضایت اولیای دم از آنجا که جرم سعید منجر به اخلال در نظم عمومی جامعه شده است طبق ماده 612 قانون مجازات اسلامی برایش تقاضای کیفر دارم.»
پایان اعتیاد 10 ساله
سپس سعید پشت تریبون دفاع ایستاد و گفت: «16 ساله بودم که با پدرم سر مسائل پیش پا افتاده اختلاف داشتم. از او دلخور بودم که پیش دوستانم رفتم و با آنها درددل کردم. همان موقع بود که برای اولین بار و به پیشنهاد دوستانم مصرف شیشه را تجربه کردم و بعد به دام اعتیاد افتادم. بعد از این ماجرا دیگر از زندگی خسته شده و برای مرگ آماده بودم که مادر فرهاد شرط ترک اعتیاد همیشگی را مطرح کرد. من هم مواد مخدر را ترک کردم و با سپردن وثیقه آزاد شدم. قبل از این ماجرا با دختر جوانی آشنا و به او علاقهمند شده بودم که بعد از ترک مواد شب عید به خواستگاریاش رفتم و با او ازدواج کردم. شرطی که مادر فرهاد برای من گذاشت علاوهبر اینکه به من زندگی دوباره بخشید، باعث شد تا زندگیام تغییر کند و من همیشه مدیون او هستم.» با پایان دفاعیات متهم مادر قربانی به هیات قضایی گفت: «سه پسرم از دوره نوجوانی به دام اعتیاد افتاده بودند و من از این ماجرا ناراحت بودم تا اینکه آنها با هم به کمپ ترک اعتیاد رفتند و مواد را کنار گذاشتند. آنها در همان کمپ مشغول به کار شده بودند که این ماجرا رخ داد. چون درددل مادر سعید را به خوبی میفهمیدم تصمیم گرفتم با شرط ترک مواد مخدر باعث شوم این پسر هم مواد را کنار بگذارد و به زندگی برگردد.» در پایان جلسه هیات قضایی وارد شور شد و سعید را به یک سال زندان و دو سال کار اجباری در یک خانه سالمندان با شستوشوی سه سالمند در هفته محکوم کرد.
شروط عجیب
در بسیاری از پروندهها شاهد هستیم که اولیای دم برای بخشش قاتل شروط عجیبی میگذارند. شروطی که گاهی عجیب و غیرممکن است و گاهی همراه با نوآوری و تفکر که موجب کمک به قاتل، خانواده او و جامعه میشود.
حفظ قرآن در سه سال شرط گذشت از خون پدر و مادر
مدتی پیش در دادگاه کیفری یک دختر و پسر جوان که پدر و مادرشان به دست برادر بزرگشان و با شلیک گلوله کشته شده بود شرط گذاشتند چنانچه برادرشان در مدت سه سال قرآن را حفظ کند از قصاص او گذشت میکنند.
ندیدن پدر شرط گذشت از خون مادر
یک خواهر و برادر نیز که مادرشان به دست پدر معتادشان کشته شده بود، شرط گذاشتند چنانچه پدرشان خانهاش را به آنها بدهد و دیگر هرگز به دیدنشان نرود از خونخواهی صرفنظر میکنند. این خواهر و برادر تاکید کردند که دیگر نمیخواهند پدرشان را ببینند.
طلاق همسر شرط بخشش داماد
یک تاجر ورشکسته که پنج سال پیش برادر زنش را قربانی اختلافهای خانوادگی کرده و به قصاص محکوم شده بود با پذیرفتن شرط عجیب اولیای دم و طلاق همسرش از چوبهدار رهایی یافت.
شروط قانونی برای گذشت از قصاص عبدالصمد خرمشاهی حقوقدان
قصاص یا همان خونخواهی، طبق قانون حق اولیای دم است و میتوانند تحت هر شرایطی از آن گذشت کنند، اما به شرطی که گذشت را تعلیق به امر محال نکنند.
در ماده 347 قانون مجازات اسلامی آمده: «صاحب حق قصاص در هر مرحله از مراحل تعقیب، رسیدگی یا اجرای حکم میتواند بهطور مجانی یا با مصالحه در برابر حق یا مال گذشت کند.» این ماده قانونی نشان میدهد که دست اولیای دم باز است و سرنوشت قاتل در دستان آنهاست. اولیای دم میتوانند با دریافت مبلغی پول از خونخواهی گذشت کنند، اما گاهی اولیای دمی که قصد اعلام رضایت ندارند مبالغی را برای مصالحه مطرح میکنند که تهیه آن ممکن نیست یا شروطی را میگذارند که اجرای آن محال است. این شروط از نظر قانونی مشکلی ندارد، ولی اجرای آن از سوی قاتل عملا ممکن نیست. در این پرونده شرط ترک مواد مخدر شرطی به نفع محکوم بوده است. این پیشنهاد نهتنها یک شرط معقول، بلکه شرطی تشویقی برای محکوم است تا ضمن رهایی از قصاص به زندگی عادی نیز برگردد. اولیای دم اما نمیتوانند شرط زندان را برای قاتل مطرح کنند. حکم زندان در دستان قضات است و آنها از جنبه عمومی جرم قاتل را به زندان محکوم میکنند، اما طبق قوانین موجود، اولیای دم با گذاشتن شرط چندین سال زندان برای محکوم نمیتوانند از قصاص صرفنظر کنند.