همایون خیری نتایج یک مطالعه جدید نشان داده شیری که از نظر زمانی در ساعات شب تولید شود خاصیت آرامبخشی بیشتری دارد. یافته جدید متفاوت با نوشیدن شیر پیش از خواب است زیرا به موضوع تولید شیر در هنگام شب اشاره دارد اما این باور قدیمی را نیز تایید میکند که نوشیدن شیر و بخصوص شیر گرم پیش از خواب به ایجاد شرایط جسمی برای خواب آرامتر کمک میکند.
پژوهشگران دانشگاه سامیوک کره جنوبی که گزارش جدید را منتشر کردهاند میگویند آنچه شرایط ایجاد خواب آرامتر توسط شیر را فراهم میکند وجود اسید آمینه تریپتوفان است که بعنوان "عامل تشدید کننده خواب" شناخته میشود. علاوه بر این، گزارش میگوید در کنار تریپتوفان، هورمون ملاتونین که در اثر تغییرات شیمیایی در تریپتوفان تولید میشود نیز در افزایش کارآیی شیر برای ایجاد خواب آرام کمک میکند. اما هر دو ماده وقتی اثر بیشتری دارند که شیر در مدت شب تولید شده باشد و این درست شبیه به زمانیست که مادران در طول شب به نوزادان شیر میدهند.
تریپتوفان یکی از اسید آمینههای ضروری در موجود در غذای انسان و از جمله 22 اسید آمینهایست که بعنوان پیش ساز پروتئینهای مختلف شناخته میشوند. این اسید آمینه را میتوان در سفیده تخم مرغ، ماهی، گوشت، مرغ، پنیر، موز و حتی تخمه آفتابگردان یافت. فقدان اسید آمینه در مواد غذایی منجر به مرگ میشود، گرچه مصرف زیاد آن بعنوان مکمل غذایی نیز به اختلالات عصبی غیر قابل درمان میانجامد.
ملاتونین نیز هورمونیست که واکنش جانوران و گیاهان به طول روشنایی روز و تاریکی شب را تنظیم میکند. ساعت زیستی بدن که انسانها را بطور عمومی در دو گروه افراد صبحگاهی یا شامگاهی قرار میدهد یکی از نمونههای اثر ملاتونین است. معروفترین اثر ملاتونین در گیاهان مربوط به باز شدن گلها در روشنایی و بسته شدنشان در هنگام تاریک شدن محیط است. ملاتونین در پرندگان نیز بر اساس تغییرات روشنی و تاریکی محیط در طول سال اساس مهاجرت فصلی آنها را تنظیم میکند.
پژوهشگران میگویند وجود همزمان مقادیر قابل توجه تریپتوفان و ملاتونین در شیر شبانگاهی باعث تولید خاصیتی در این ماده غذایی میشود که به نام "ویژگی ضد اضطرابی" شیر شناخته شده است. این خاصیت آرامبخشی شیر شبانگاهی تا حدودی مشابه تجویز داروهایی نظیر دیازپام است.
بر اساس گزارش جدید، هفت روز استفاده از شیرهای شبانگاهی و صبحگاهی برای تغذیه موشها نشان داد وضعیت خواب موشهایی که با شیر شبانگاهی تغذیه شده بودند شبیه به موشهایی بود که تحت اثر دیازپام یا بنزودیازپین به خواب رفته بودند. بنزودیازپین که ترکیبی از دیازپام و بنزن است از نظر دارویی قویتر از دیازپام است و باعث شل شدن عضلات و آرامش عمیق میشود. از همین اثر آرامبخشی عمیق بنزودیازپین برای مقابله با عارضه وحشتزدگی استفاده میشود.
پژوهشهای پیشین نشان داده بود شیر گاو به دلیل وجود 80 درصد پروتئین کازئین در آن از خاصیت تخدیری برخوردار است. مقدار پروتئین کازئین در شیر انسان در حدود 20 تا 45 درصد است ولی از جنبه استفاده عمومی پنیر مهمترین منبع کازئین در مواد غذاییست. گزارش تازه پژوهشگران کرهای میگوید شیر گاوی که در شب تهیه شده باشد مقدار بیشتری کازئین نیز دارد و در نتیجه به خاصیت آرامبخشی دوگانه تریپتوفان- ملاتونین نیز افزوده میشود.
از جمله پژوهشهای قبلی که از اثرات مشابه شیر شبانگاهی بر آرامبخشی را نشان میداد میتوان به گزارشی که توسط پژوهشگران موسسه بیوتکنولوژی کاربردی فنلاند تهیه شده بود اشاره کرد. در این گزارش گفته شده سالمندانی که پیش از خواب شیر مینوشیدهاند از خواب آرامتری برخوردار بودند. در این گزارش نیز به اثرات ملاتونین در ایجاد آرامش اشاره شده است.