الک فن - بیبیسی به نظر نمیرسد که شباهتی میان تکتیراندازها یا کماندوها با بازیکنان لیگ برتر فوتبال انگلیس وجود داشته باشد، اما تکنیکهایی که توسط نیروهای ویژه آمریکایی برای داشتن عملکردی بهتر زیر فشار استفاده میشود، میتواند به ورزشکاران حرفهای کمک کند تا ذهنشان را بهتر برای مقابله با حریفان آماده کنند.
یک قهرمان المپیک بریتانیا از تکنیکی استفاده کرد که توسط تیراندازان نخبه به کار برده میشود تا هنگام کشیدن ماشه آرامش خود را حفظ کنند. تعدادی از باشگاههای مطرح فوتبال انگلستان هم ابزاری برای تمرین ذهنی بازیکنانشان خریدند که برای بهبود عملکرد تکتیراندازان در هنگام نبرد استفاده میشود.
اسکن مغز تفنگداران دریایی نشان از قدرت مدیتیشن در بهبود عملکرد عضلات دارد و همچنین تحقیق جدید نیروی دریایی آمریکا میتواند کمکی برای حل معمای استفاده از استعدادهای سرکش ورزشی در سالهای آینده باشد.
جنگ ذهنی دکتر جان سولیوان (راست) معتقد است تکنیکهایی که نیروهای ویژه نظامی استفاده میکنند، میتواند موجب پیشرفت ورزشکاران شوددکتر جان سولیوان، روانشناس ورزش در ۶ سال اخیر مشغول همکاری با نیروهای نخبه آمریکایی بوده است. هدف از این همکاری بهبود کارآیی ذهن در حین تمرینهای پیشرفته به منظور غلبه بر دشمن است. یکی از اهداف سولیوان کمک به سربازان برای تعقیب همزمان چند هدف است. او به بیبیسی گفت: "در زمین ورزش هم همینطور است؛ ما اطلاعات مختلف را در یک لحظه پردازش میکنیم. توپ کجا فرود میآید؟ من کجا جاگیری کنم؟ این کاری است که لیونل مسی به طرز شگفتانگیزی خوب انجام میدهد. ذهن او سریعتر از هرکس دیگری پردازش میکند، اما ما هم میتوانیم این مهارت را تمرین کنیم".
سولیوان که به مدت ۱۵ سال با تیمی از NFL (لیگ ملی فوتبال آمریکایی) همکاری کرده و همچنین به عنوان مشاور فدراسیون فوتبال انگلیس و شماری از تیمهای لیگ برتر و لیگ راگبی انگلیس کار میکند، از وسیلهای به نام «Neurotracker» (نوعی تمرین برای بازیخوانی و عملکرد زیر فشار) برای افزایش این مهارت نزد سربازان و ورزشکاران استفاده میکند.
در این تمرین از فرد خواسته میشود در حالی که عینک دید سهبعدی زده، جلوی یک صفحه نمایشگر بنشیند و از میان ۸ توپ متحرک چهار تا (که اول رنگی متفاوت دارند و بعد همرنگ بقیه میشوند) را با نگاهش برای ۳۰ ثانیه تعقیب کند. سرعت این توپها سپس برحسب مهارت تمرینکننده تنظیم میشود. این تمرین که معمولا ۸ دقیقه طول میکشد، دوبار در هفته تکرار میشود.
منچستریونایتد در پایان دوران مربیگری الکس فرگوسن این نرمافزار را خرید. در میان بازیکنان باشگاه بالاترین امتیاز را پارک جی سونگ به دست آورد، هر چند که در کل رکورد، پل اسکولز از همه بهتر بود. ساوتهمپتون هم از این نرمافزار در بخشی از برنامههایش برای بهبود مهارتهای ذهنی بازیکنانش استفاده کرد.
مثل یک تکتیرانداز آرام بمان لیزی یارنولد، ستاره بریتانیایی ورزش اسکلتون و برنده مدال طلای المپیک زمستانی ۲۰۱۴ سوچیبخش عمدهای از کار سولیوان با نیروهای ویژه آمریکایی، تمرین دادن تکتیراندازها برای آرام ماندن پس از هر نوبت تیراندازی است. تکنیکهایی که او استفاده میکند، کمک بزرگی برای لیزی یارنولد، ستاره ورزش اسکلتون (ورزشی شبیه لژسواری) بریتانیا و همچنین شماری از بازیکنان نامدار چلسی بود تا اعصابشان را بهتر کنترل کنند. سولیوان گفت: "ما کارمان را با این شروع کردیم که به آنها یاد دهیم تا ذهنهایشان را تمرین دهند، چون ذهن قویترین سلاحشان است. حسگرها به سر تکتیراندازها وصل میشوند تا فعالیت ذهنی آنها حین شلیک را ثبت کند. این سیگنالها سپس با الگوی سیگنالهای ایدهآل در حین نبرد –میزانی از انگیختگی که نشان میدهد فرد حواسش جمع است، بدون این که مضطرب باشد- مقایسه میشود و همراه با صدای بوقی که نشان میدهد کی تکتیرانداز در این حالت ذهنی است".
در سال ۲۰۰۹، فرانک لمپارد، جان تری و بقیه بازیکنان اصلی چلسی در آزمایشگاهی به نام «اتاق ذهن» در تاسیسات تمرینی باشگاه با اسلوب مشابهی بررسی شدند. هر بازیکن تستهای مختلفی شامل حل مسئلههای ریاضی در زمان محدود را انجام داد، تا مشخص شود که عملکرد آنها زیر فشار چگونه است؛ نتایج نشان داد که بازیکنان جوان در مقایسه با باتجربهها استرس بیشتری داشتند.
در مورد نظامیها، سولیوان حسگرهایی را به بدن تکتیراندازها وصل میکند، تا فاصل زمانی بین هر تپش قلب در زمان عادی را محاسبه کند. در موقعیت استرسزا تعداد ضربان به صورت غیرعادی تغییر میکند، اما این را میتوان با شیوهای به نام «تنفس تکنیکی» کنترل کرد.
سولیوان گفت: "به تکتیراندازها یاد دادم که در دو تنفس، ضربان قلبشان را پایین بیاورند. تفنگ هنگام شلیک لگد میزند و اگر شما یک ساعت در این وضعیت باشید، ضربههای زیادی میخورید؛ درست مثل راگبی یا فوتبال آمریکایی. بنابراین فرد باید پس از هر ضربه به شرایط عادی برگردد و ضربانش را پایین بیاورد، تا با ذخیره انرژی، قدرت تصمیمگیریاش بهتر شود".
در راه آمادگی برای المپیک زمستانی ۲۰۱۴ سوچی، یارنولد از رویکرد مشابهی برای کنترل ضربان قلب استفاده کرد: "میخواستم زیر فشار به طور کامل روی اعصاب و ضربان قلبم کنترل داشته باشم. برای همین ما از این روش بارها حین تمرینات استفاده کردیم. برای سرعت گرفتن در اسکلتون شما باید مثل تکتیراندازها تهاجمی باشید. اول باید ضربانتان بالا برود اما بعد باید تبدیل به آدم کاملا متفاوتی شوید که با دقت فکر میکند و سریع تصمیم میگیرد. ضربان قلب من در حین مسابقه ۱۴۰ در دقیقه بود، ولی من یاد گرفتم آن را کنترل کنم تا بتوانم در موقعیتهای استرسزا درست فکر کنم".
یارنولد مدال طلای المپیک سوچی را برد و پس از آن هم قهرمان جهان و اروپا شد.
تمرین دادن به ورزشکاران مثل کماندوها نیروهای ویژه آموزش میبینند تا زیر فشار روانی عملکرد بهتری داشته باشندنیروهای ویژه ارتش آمریکا همواره به دنبال کشف و بهبود بخشهایی از ذهن هستند که برای عملکردشان حیاتی است و یافتههای آنها در حال حاضر روی ورزش هم تاثیر گذاشته است.
دکتر مارتین پائولوس، استاد روانپزشکی دانشگاه سندیگو در کالیفرنیا در سال ۲۰۰۹ به همراه تیمش شروع به تحقیق روی مغز تفنگدران دریایی، ورزشکاران طبیعتنورد (شامل دوندگان، دوچرخهسواران کوهستان و قایقرانان) و مردم عادی در حین تنفس سریع کرد.
هریک از شرکتکنندگان داخل یک دستگاه حسگر مغز خوابیدند و سپس به آنها گفته شد تا ماسکهایی را بزنند که امکان دارد در تنفسشان اختلال ایجاد کند. این قضیه فقط ۸ تا ۱۲ ثانیه قبل از اختلال به آنها گفته شد.
پائولوس گفت: "در مورد تفنگداران و طبیعتنوردها، فعالیت زیادی در بخشهایی از مغز مشاهده شد که برای انعطافپذیری بسیار مهم هستند و این ارتباطی حیاتی بین بدن و مغز است. در حین و بعد از تست، میزان فعالیت خیلی کمتر بود. آنها توانستند خطر را خیلی زود پیشبینی کنند و بعد خیلی زود به وضعیت عادی برگردند. این واکنش یک نخبه به شرایط سخت است".
با این حال شماری از شهروندان عادی حاضر در تست ترسیدند و به اجبار از حسگر خارج شدند. نتایج این تست موجب شد تا پائولوس بلافاصله از خودش بپرسد، میتوان این بخش از مغز را هم مثل عضلات بدن تمرین داد؟
او برای یافتن پاسخ گذراندن دورهای مدیتیشن را تجویز کرد: جلساتی ۲۰ دقیقهای، دو بار در هفته و به مدت ۱۲ هفته؛ درست مانند تمرینهای تنفسی که کارآموزان در مرکز تفنگدران دریایی انجام میدهند. پائولوس گفت: "ما مغز آنها را قبل و بعد از این دوره آزمایش کردیم و متوجه شدیم که عملکرد آنها به چیزی که از کوماندوها دیدیدم، نزدیک شده است".
وقتی تیم BMX (دوچرخهسواری) آمریکا که در المپیک ۲۰۰۸ پکن سه مدال گرفته بود، المپیک ۲۰۱۲ لندن را با دست خالی ترک کرد، جیمز هررا، سرمربی این تیم با خودش فکر کرد شاید شاگردانش مشکل روانی داشته باشند و با پائولوس تماس گرفت. پائولوس گفت: "ما قبل و بعد از تمرینات تاثیرگذار روی ذهن از ورزشکاران اسکن گرفتیم و تغییرات ذهن آنها بسیار محسوس بود".
چند هفته بعد، اعضایی که در این دوره شرکت کرده بودند در مسابقه ملی نخبگان BMX آمریکا، اول تا سوم شدند؛ مسابقاتی که هر سال با شرکت ۲۰ دوچرخهسوار برتر آمریکا انجام میشود.
پائولوس در مورد آینده هم دیدگاه جالبی دارد: "ما میخواهیم با اسکن مغز توانایی پیشبینی عملکرد آینده فرد چه در ارتش و چه در ورزش را پیدا کنیم. تحقیقاتمان را شروع کردهایم و آزمایشهایی را هم در کنار آن طراحی کردهایم. امیدورایم بتوانیم مغز ورزشکاران را اسکن کنیم و ببینیم که چطور در شرایط مختلف واکنش نشان میدهد و در ادامه ببینیم که نمایش آنها چه ارتباطی با آنچه ما در حسگر دیدیم دارد. ورزشکاران فوقالعاده مستعد جوانی هستند که نمیتوانند به خوبی حرفهای ها کار کنند. ما میخواهیم گره کار آنها را باز کنیم."