پیشنهاد جدید روسیه برای حل بحران سوریه بدون اشاره به نقش بشار اسد

پوتین و اسد: آیا روسیه برای خاتمه دادن به جنگ داخلی سوریه سرانجام اسد را رها خواهد کرد؟روسیه پیشنهاد جدیدی را پایان دادن به جنگ داخلی سوریه ارائه داده که در آن به نقش بشار اسد اشاره‌ای نشده است.

 

روز چهارشنبه، ٢٠ آبان (١١ نوامبر) منابع خبری گفتند که دفتر نمایندگی روسیه در سازمان ملل طرح جدیدی را برای پایان دادن به جنگ داخلی سوریه مطرح کرده که از جمله شامل پیشنهاد تدوین و تصویب یک قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات پیش‌رس ریاست جمهوری است. این سند شامگاه گذشته در اختیار اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفت.

 

تا پیش از این، روسیه همواره تاکید داشته که هر راه حلی برای بحران سوریه باید شامل ادامه زمامداری بشار اسد باشد اما در پیش‌نویس این طرح که برخی خبرگزاری‌ها به متن آن دسترسی داشته‌اند به نقش وی در دوره انتقالی یا اینکه آیا او باید نامزد انتخابات ریاست جمهوری باشد اشاره‌ای نشده و تنها آمده است که "رئیس جمهوری سوریه ریاست کمیسیون تدوین قانون اساسی را برعهده نخواهد داشت."

 

در این طرح، از نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه خواسته شده است تا براساس بیانیه اجلاس قدرت‌های جهانی برای حل بحران سوریه مورخ ژوئن سال ٢٠١٢، زمینه آغاز "روند تعامل سیاسی" بین دولت سوریه و "نمایندگی متحد گروه‌های مخالف" را فراهم آورد. در این بیانیه، استقرار یک دولت انتقالی با اختیارات کامل اجرایی تا زمان برگزاری انتخابات آزاد پیش‌بینی شده است. اختلاف بین دولت سوریه و مخالفان بر سر نقش بشار اسد در دوره انتقالی مانع اصلی بر سر راه اجرای این بیانیه و حل بحران سیاسی سوریه بوده است.

 

یکی از ویژگی های بارز طرح جدید روسیه، تفاوتی است که بین "تروریست‌ها" و "مخالفان" قایل می شود. حکومت سوریه مخالفان خود را "تروریست" می‌نامد و مقامات روسی و ایرانی نیز همین اصطلاح را به کار می‌برده‌اند. برخی از گرو‌های مخالف حکومت سوریه از حمایت کشورهای غربی و بعضی کشورهای منطقه برخوردارند.
پیشنهاد جدید روسیه در آستانه نشست دوم وین مطرح شده استطرح پیشنهادی روسیه هنوز به طور رسمی انتشار نیافته و ولادیمیر سافرونکوف، معاون سفیر این کشور در سازمان ملل با اظهار اینکه این سند "حاوی دیدگاه و پیشنهاد ماست" از اینکه محتوای آن پیشاپیش به رسانه‌ها درز کرده است ابراز ناخرسندی کرد. آقای سافرونکوف افزود: "البته ما آماده دریافت پیشنهاد از طرف‌های مقابل هم هستیم، اما پیشنهاد ما به برقراری تعامل سیاسی و مشارکت دولت و مخالفان برای رسیدن به راه حل مربوط می‌شود."

 

پیشنهاد جدید روسیه در حالی منتشر می‌شود که قرار است روز شنبه، دور دوم نشست وین با شرکت کشورهای مرتبط با بحران سوریه، چه حامیان دولت و چه مخالفان، کار خود را آغاز کند. در دور اول مذاکرات وین که روز ٣٠ اکتبر برگزار شد، ایالات متحده، روسیه، عربستان، ترکیه، و چند کشور دیگر شرکت داشتند و برای نخستین بار، از ایران که از مهمترین حامیان حکومت بشار اسد است برای شرکت در یک جلسه بین‌المللی مربوط به بحران سوریه دعوت به عمل آمد.

 

از اوایل ماه سپتامبر، روسیه در حمایت از نیروهای دولتی سوریه، حملات هوایی در آن کشور را آغاز کرد و اگرچه گفته است که هدف این حملات، نیروهای دولت اسلامی (داعش) بوده‌اند اما به گفته منابع غربی، ٨٥ تا ٩٠ درصد این حملات علیه مواضع سایر مخالفان مسلح حکومت سوریه و مناطق غیرنظامی انجام شده است. در هفته‌های اخیر، رسانه‌های جمهوری اسلامی نیز از تلفات نظامی ایران در این جنگ نیز خبر داده‌اند هر چند گفته‌اند که این افراد به عنوان مستشار در خدمت نیروهای دولتی سوریه بوده‌اند.
جنگ داخلی سوریه باعث کشانده شدن ایران به درگیری شده و تلفاتی را برجای گذاشته استاز زمان آغاز حملات هوایی روسیه، مقامات روسی، مقامات و رسانه‌های خبری داخل سوریه و برخی منابع خبری ایران از پیشروی قابل توجه نیروهای دولتی علیه مخالفان خبر داده‌اند اما این اخبار به طور مستقل تایید نشده است. همزمان، برخی ناظران گفته‌اند که روند تحولات در سوریه ممکن است باعث نگرانی مقامات روسیه در مورد درگیر شدن در جنگی شود که رهایی از آن دشوار خواهد بود و می‌تواند بار دیگر روسیه را با خطر ناشی از فعالیت اسلامگرایان تندرو در داخل و خارج مواجه سازد. یکی از دستاوردهای مورد تاکید ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، کاهش خشونت از سوی گروه‌های تندرو مستقر در مناطق مسلمان نشین این کشور بوده است.

 

بحران سیاسی سوریه در بهار سال ٢٠١١ و با تظاهرات اعتراضی مردم حاوی درخواست اصلاحات سیاسی و مبارزه با فساد در تشکیلات دولتی آغاز شد و در حالیکه برخی از مخالفان و دولت‌های غربی انتظار داشتند بشار اسد به وعده‌های قبلی خود برای انجام اصلاحات عمل کند، دولت با اعزام واحدهای ارتش در صدد جلوگیری از ادامه تظاهرات برآمد. برخورد ارتش با معترضان تلفاتی نیز برجای گذاشت.
جنگ در سوریه هزاران کشته و میلیون‌ها آواره در پی داشته استدر ماه‌های بعد، گروهی از نظامیان ناراضی با ترک خدمت، تشکلی به نام "ارتش آزاد سوریه" را با هدف اعلام شده حفاظت از تظاهرکنندگان در برابر حملات ارتش ایجاد کردند اما برخورد بین دو طرف به بروز جنگ داخلی منجر شد که با گذشت زمان، زمینه حضور نیروهای دیگر از جمله اسلامگرایان افراطی را فراهم آورد. جنگ داخلی سوریه تا کنون حدود ٢٥٠ هزار کشته و هزاران زخمی برجای گذاشته، باعث ویرانی گسترده شهرهای این کشور شده و چند میلیون نفر را نیز در داخل و خارج آواره کرده است.

 

در سال ٢٠١٢، حکومت سوریه با اصلاح قانون اساسی، به موقعیت انحصاری حزب بعث به عنوان تنها حزب در این کشور خاتمه داد و ثبت و فعالیت احزاب دیگر را مجاز اعلام کرد. همچنین در این قانون اساسی، دوره ریاست جمهوری که عملا مادام العمر بود، به دو دوره هفت ساله منحصر شد و مقرر گردید به به جای انتخاب رئیس جمهوری توسط پارلمان، وی با رای مستقیم مردم انتخاب شود.

 

پس از تصویب قانون اساسی جدید، انتخابات پارلمانی برگزار شد که در آن، ائتلاف به رهبری حزب بعث ١٦٨ کرسی، احزاب مخالف در مجموع ٦ کرسی و منفردین ٧٧ کرسی را به دست آوردند. در انتخابات ریاست جمهوری سال ٢٠١٤ هم از بیش از بیست تن داوطلب نامزدی انتخابات، صلاحیت سه تن تایید شد و از آن میان، بشار اسد با کسب حدود ٩٠ آرا بر دو رقیب خود که هر کدام کمتر از ٥ درصد آرا را کسب کرده بودند پیروز شد. مخالفان حکومت سوریه، دولت‌های غربی و نهادهای مدافع حقوق بشر انتخابات اخیر سوریه را نمایشی و مضحک توصیف کرده‌اند.