لودر برفراز نیایشگاه بازمانده از ایران باستان؛آتشکده نوشیجان شخم خورد

استان وایر: در حالی که استفاده از ماشین های سنگین در محوطه‌ های باستانی ممنوع است، پیمانکار مرمت بنای تاریخی آتشکده "نوشیجان" از لودر برای خاک‌برداری بر فراز این تپه تاریخی استفاده کرده است، تپه ای که یکی از کهن ترین نیایشگاه های خشتی ایران است.

همدان پیام با اشاره به اینکه این مرمت و بازسازی که برای حفظ این نیایشگاه باستانی انجام می شود خبر داده است که بر نا دیده گرفتن نظرات کارشناسان برای مرمت "نوشیجان" سبب "ایجاد مسیری در کنار پله‌های فلزی نصب" در این تپه تاریخی "با استفاده از لودر" شده تا مصالح مورد نیاز به روی تپه انتقال یابد و این موضوعی است که دوستداران آثار باستانی را نگران کرده و علاوه بر وجود ماشین‌آلات سنگین در نزدیکی تپه "نگران‌کننده‌تر خشت‌هایی است که در اثر کندن و شیب‌دار کردن این مسیر نمایان شده است."

 

مهرداد ملک‌زاده مسئول بازبینی میدانی آثار باستانی استان همدان با انتقاد از  به کارگرفتن لودر در مرمت "نوشیجان"، گفته است: " این مسأله درست مانند این است که ابزار دست جراح را به ساتور، تبر و تیشه تشبیه کنید، همانطور که یک جراح بسیار از نظر علمی و فکری با این تشبیه ممانعت می‌کند در باستان‌شناسی و در میراث فرهنگی هم به دلیل حساسیت‌های خاصی که مواد فرهنگی و محوطه‌های باستانی دارند این قضیه جزو محرمات است."

 

این کارشناس آثار باستانی تاکید کرده است که حتی در "باستان‌شناسی سنتی هم در این موارد از نیروی کار کارگری و یا چهارپایان بارکش مانند استر و الاغ استفاده می‌کند همانطور که پیش از انقلاب در نوشیجان شاهد برپایی یک مجموعه فلزی بسیار سنگین به نام سوله بودیم ولی برای بردن اینها هم بر روی تپه از ماشین‌آلات سنگین مانند لودر، بلدوزر و کامیون استفاده نکردند، بلکه از چهارپایان بارکش استفاده کردند، نمی‌دانم به چه بهانه این نوع ماشین‌آلات سنگین استفاده شده اما این کار چندان درستی نبوده است."

 

مهرداد ملک زاده که خود سال های پیش در نوشیحان کار میدانی باستان شناسی انجام داده گفته است: "چند سال پیش فصل نخست بازنگری کاوش‌های نوشیجان را بر عهده داشتیم و ناظر هم بودم اما متأسفانه برای کارهای بعدی در استان همدان هیچ تماسی با من گرفته نشد است."

وی که دو سال است در پژوهشکده باستان‌شناسی، مسئولیت بازبینی برنامه‌های میدانی استان همدان را بر عهده دارد، با تاکید براینکه روش مرمت نوشیجان "از نظر علمی غلط است و از نظر اداری و اجرایی هم با من تماسی گرفته نشده"، گفته است: "اداره میراث فرهنگی استان همدان هیچ نوع همفکری و کار مشورتی انجام نمی‌دهد" و "کلا از اتفاقاتی که در استان می‌افتد بی‌خبرم و هیچ اطلاعی ندارم."

بهرام توتونچی، معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان اما از استفاده از لودر در جریان مرمت "نوشیجان" دفاع کرده و گفته است: "هر چند سال یکبار برای بردن مصالح در تپه در جهت مرمت و جلوگیری از صدمه فیزیکی به ساختار بنا اقدام می‌شود و این موضوع جزو لاینفک کار است که نمی‌توانیم به آن توجه نکنیم."

 

وی با تاکید براینکه " باید مسیری را انتخاب کنیم تا بتوانیم به راحتی مصالح را ببریم و تنها جایی که می‌تواند اتفاق بیفتد همین مسیر است"، گفته که " از نظر شیب و دسترسی به تپه بهترین مسیر است. این مسیر حتی در سال‌های 54 در کاوش تپه هم مورد استفاده قرار می‌گرفت و 100 سال گذشته هم کاربرد داشته است."

 

بهرام توتونچی درپاسخ به اینکه پرسش که آیا "خشت‌های نمایان شده متعلق به بنای تاریخی نوشیجان است"، گفته است: "این خشت‌های بنا نیست و در هنگام ایجاد مسیر چیده شده تا دامنه تپه ریزش نکند."

 

معاون میراث فرهنگی همدان با تاکید براینکه مسیر درست شده توسط لودر "نمی‌تواند آسیبی به بنا بزند"، گفته است: "این محدود برای حمل مصالح، بردن موتور جوش، آب و سایر مصالح ضرورت دارد و این موضوع کنترل شده است ضمن اینکه همه همکاران به آن اشراف دارند."

 

بهرام توتونچی با اشاره به اینکه درگذشته برای این  کار از چهار‌پا استفاده می‌شد، گفته است: "تلاش کردیم این‌بار هم از چهارپا استفاده کنیم اما نتوانستیم در روستاها چهارپا پیدا کنیم در حالیکه قبلاً با هزینه گزاف این کار انجام شده است."

 

نیایشگاه نوشیجان در حدود ۶۰ کیلومتری جنوب همدان و ۲۰ کیلومتری شمالغرب ملایر بر فراز تپه‌ای طبیعی به ارتفاع تقریبی ۳۷ متر قرار دارد. این بنای باستانی از سال ۱۳۴۶ مورد کاوشه ایباستان‌شناسی قرار گرفت و طی آن سه طبقه در این تچه تاریخی شناسایی شد که "طبقه اول را به مادها، طبقه دوم را به هخامنشیان و طبقه سوم را به ساسانیان" نسبت می‌دهند. همچنین نخستین آتشکده محصور در فضای بسته که تاکنون کشف شده در این تپه مشاهده شده است.