رستوران‌های «زیرزمینی» در ایران:تجربه مزه کردن غذاهای «ممنوع»، بدون مانتو و روسری

رادیو فرانسه , ناظران :اگر دوست دارید تجربه رستوران رفتن همراه با دوستان اعضای خانواده بدون حجاب اجباری همراه با منویی که به خاطر مسایل شرعی یافتنشان در رستوران‌های معمولی ممکن نیست را داشته باشید، لازم نیست حتما سری به کشورهای خارجی بزنید. کمی اگر پرس و جو کنید می‌توانید رستوران‌های "زیرزمینی"را در همان اطراف خودتان پیدا کنید.
به نظر می‌رسد تقریبا هر محصول و پدیده‌ای که در ایران ممنوع است و نمی‌توان آن را به صورت علنی و قانونی پیدا کرد، به صورت زیرزمینی و مخفیانه می‌توان آن را یافت. از مشروبات الکلی گرفته تا تتو، موسیقی زیرزمینی، کلاس رقص و...
اما حالا چند وقتی است که رستوران‌های غیر رسمی یا به نوعی "زیرزمینی"نیز جای خود در جامعه ایرانی باز کرده‌اند. رستوران‌هایی که می‌توان در آنها "محصولات غیرقانونی"از جمله مشروبات الکلی و نیز غذاهای "ممنوع"را یافت و یا شاهد "وضعیت‌های غیرقانونی"بود همچون گرد هم آمدن خانواده و دوستان بدون اینکه زن‌ها مجبور باشند حجاب را رعایت کنند و یا حتی درکنار یکدیگر با موسیقی در حال پخش، به میانه میدان روند.

هیچ آمار و تحقیقی درباره تعداد رستوران‌ها، کافه‌ها و کافی‌ شاپ‌های غیررسمی در ایران وجود ندارد، در نتیجه نمی‌توان گفت "رستوران‌های زیرزمینی"در ایران تا چه میزان به یک پدیده رایج تبدیل شده‌اند. اما می‌توان این را گفت که یافتن یک رستوران و یا کافی شاپ غیر رسمی، حداقل در شهرهای بزرگ ایران دیگر کار سختی نیست. آنها تبلیغ و تابلو ندارند اما اگر کمی در میان دوستان و رفقای خود پرس و جو کنید، حتما آنها آدرس یکی از این اماکن را "در همین اطراف"دارد: تهران، مشهد، شیراز، تبریز،گرگان، قزوین و... . امکانات و خدمات و شکل کار هم در رستورا‌ن‌های مختلف متفاوت است. در اکثر موارد قبلا باید جای خود را رزرو کنید. در برخی از آنها از قبل می‌توانید حتی غذایی را که دوست دارید سفارش دهید. در بسیاری از آنها مشروب هم همراه غذا می توانید بنوشید، البته در برخی نیز این امکان وجود ندارد. سطح قیمت‌ها هم به تبع از یک رستوران معمولی بالاتراست اما به نظر نمی‌رسد که این تفاوت قیمت زیاد باشد.

«قوانین و نبایدهای دست و پا گیر وجود ندارد»
سحر از مشتری‌های ثابت یکی از رستوران‌های غیر رسمی در ایران است. او درباره تجربه غذا خوردن در یکی از این رستوران‌های "زیرزمینی"به ناظران می‌گوید:

 
رستورانی که من غالبا به آن می‌روم در یکی از محلات قدیمی شهر است. یک خانه قدیمی بسیار بزرگ که بازسازی شده و به شکل یک رستوران درآمده است. تابلو و نشانه‌ای از رستوران بودن در خارج از ساختمان به چشم نمی‌خورد. همه مشتری‌ها از طریق دوستان و رفقای خود و توصیه دیگران با آن آشنا شده‌اند. هنرمندان زیادی هم آنجا رفت و آمد دارند.
پیش از رفتن باید حتما زنگ زد و میز رزرو کرد، حتی می‌توان غذا را از قبل سفارش داد و گفت که چه غذائی و دسری و نوشیدنی‌ای دوست داریم بخوریم.
اولین بار که می‌خواستم بروم گمان می‌کردم باید کمی محتاط باشم که کسی متوجه نشود و با کسی درباره جایی که می‌روم حرف نزنم اما بعد دیدم خیلی هم "مخفی بازی"لازم نیست، نگهبانی وجود نداشت و رفت و آمد کاملا طبیعی بود. خیلی معمولی و عادی زنگ می‌زنیم و وارد می‌شویم، به نظرم جایی که برای آن انتخاب کرده‌اند عالی است. هم جای بسیار زیبایی است و هم اینکه توجهی جلب نمی‌شود و رفت و آمد هم مزاحمتی برای همسایه‌ها ندارد.

غذا خوردن در اینگونه رستوران‌ها با این حال حس کاملا متفاوتی می دهد. حس آزادی بیشتری وجود دارد. دیگر قوانین و باید و نبایدهای دست و پا گیر وجود ندارد. من وقتی به آنجا می‌روم احساس خیلی خوبی دارم. مثلا برای خانم‌ها دیگر خبری از روسری و مانتو نیست. کسی اگر بخواهد می تواند مشروب هم بنوشد، کیفیت غذا هم خوب است. هر غذا و شیرینی ای که بخواهید می‌توانید از قبل سفارش بدهید. درست است که نظارتی روی بهداشت و کیفیت وجود ندارد اما این گونه رستوران‌ها برای اینکه مشتری‌های خود را از دست ندهند به این مسایل بیشتر توجه می‌کنند بویژه آنکه می‌دانند اگر کوچکترین مشکلی پیش بیاید دچار دردسر زیادی خواهند شد. در نتیجه خیال من از نظر بهداشت و سلامت غذا کاملا راحت است.

من قیمت دیگر رستوران‌های اینگونه را خیلی نمی‌دانم اما رستورانی که من میروم به نسبت دیگر رستوران‌های شهر قیمت نسبتا معقولی دارد.
یک سرویس کامل شامل دو نوع غذا و سالاد و نوشیدنی، البته نوشیدنی غیر الکلی، چیزی بین ٤٥ تا ٦٠ هزار تومان برای هر نفر تمام می‌شود.