شبکه‌های اجتماعی اعتماد به نفس ما را کم می‌کنند

هر روزه میلیون‌ها تصویر روی شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و بین دوستان به اشتراک گذاشته می‌شود

معمولا تلویزیون و مجلات، به خصوص مجلات مد و عامه پسند، به خاطر عرضه و تبلیغ اندام های ایده آل و به اصطلاح بی عیب و نقص و تاثیر منفی آن بر اعتماد به نفس مردم و به خصوص جوانان مورد انتقاد قرار گرفته اند. اما تاثیر شبکه های اجتماعی بر برداشت ما از اندام مناسب و یا نگاه ما به ظاهرمان چگونه است؟

کلسی هیبرد به خاطر می آورد که در سالهای اول دبیرستان همیشه احساس بدبختی می کرد. او در فیسبوک دوستان بسیار اندکی داشت چون می دانست که فقط همین عده معدود هستند که سر به سر او نخواهند گذاشت.

او می گوید:"از همان دوران کودکی قد من بلند بود و کمی هم چاق بودم. در مدرسه ابتدایی کسی به این نکته توجه نمی کرد. ولی به محض ورود به دبیرستان اکثر هم کلاسی ها و شاگردان مدرسه شروع کردند به حرف زدن و این باعث شد که به مرور من واقعا فکر کنم که زشتم و هیچ چیز خوبی ندارم."

او در مورد تمام جزییات ظاهری خود حتی شکل ابروها و یا اندازه پیشانی اش وسواس پیدا کرد.

کلسی می گوید:"اگر من روی شبکه های اجتماعی دوست و یا آشنای بیشتری می داشتم مسلما بیشتر مورد آزار قرار می گرفتم. آزار و رفتار زورگویانه و ناراحت کننده دیگران در سنین یازده تا شانزده سالگی واقعا وحشتناک بود و دلیل این آزارها هیکل و ظاهر من بود."

کلسی هیبرد به معلمان در مورد برخورد با عدم رضایت و عدم اطمینان نوجوانان از ظاهر خود آموزش می‌دهد

کلسی چندین بار رنگ موی خود را تغییر داد و رژیم های غذایی سختی گرفت تا بلکه به خیال خودش هم شکل جماعت شود. تا اینکه بالاخره متوجه شد که مشکل رفتار غلط دیگران است و نه اندام و ظاهر او.

او اکنون ۲۰ ساله است و مسئول یک برنامه آموزشی و آگاهی بخش به نام "آموزش با صدای بلند" است. در این دوره ها که در مدارس برگزار می شود به معلمان آموزش داده می شود که چطور مشکل عدم اعتماد به نفس نوجوانان و عدم رضایت آنها از ظاهرشان را تشخیص داده و با آن برخورد کنند. در این دوره‌ها به سئوال‌های دانش‌آموزان و معلمان در مورد اقلیت‌های جنسی نیز پاسخ داده می‌شود.

به خاطرمجموعه این تجارب شخصی و حرفه ای، کلسی هیبرد به خوبی از تاثیرات شبکه های اجتماعی بر این موضوع اطلاع دارد و می گوید نوجوانان روی شبکه های اجتماعی ممکن است صدها و هزاران "دوست و آشنا" داشته باشند و این همه ارتباط آنها را آسیب پذیر می کند.

کلسی می افزاید:"همه سعی می کنند بهترین تصویر ممکن از خود را روی شبکه های ارائه دهند و همواره در حال مقایسه خود با دیگران هستند."

برای بسیاری از نوجوانان امروزی شبکه های اجتماعی مثل فیسبوک و توییتر و ابزارهای ارسال پیامک مثل واتس‌اپ راه اصلی برقراری ارتباط با سایرین و دنیاست. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۳ بیش از ۷۰ درصد از نوجوانان به ابزار ویژه فیسبوک پیوستند که هر روزه به وسیله آن میلیونها تصویر از کاربران این شبکه منتشر و به گردش در می آیند.

هیچگاه تاکنون نوجوانان تا این حد در مورد زندگی دوستان خود اطلاع نداشتند و تا این حد در مورد ظاهر خود حساس نبوده اند.

در سال ۲۰۱۲ نمایندگان پارلمان بریتانیا با تصویب طرحی توصیه کردند که تمام نوجوانان برای داشتن درک بهتر از ظاهر خود و افزایش اعتماد به نفسشان باید در یک دوره آموزشی ویژه شرکت کنند.

در بررسی هایی که یک کمیسیون پارلمانی در این زمینه انجام داد مشخص شد که در مواردی حتی دختر بچه های پنج ساله نیز در مورد اندام و ظاهر خود نگران هستند. افراد بالغ نیز از این تاثیرات منفی درامان نیستند و آمارهای موجود در بریتانیا نشان می دهد که حدود ۶۰ درصد از افراد بالغ از ظاهر خود خجالت می کشند.

دوربین تلفن‌های موبایل ابزارهایی دارند که با آن می‌توان هر عکسی را روتوش و دستکاری کرد

در گزارش کمیسیون پارلمانی قید شده بود که تحت تاثیر این وضعیت میزان جراحی های پلاستیک و زیبایی از سال ۲۰۰۸ حدود ۲۰ درصد افزایش یافته است.

کارولین ناکس یکی از اعضای این کمیسیون پارلمانی با کمک چند نهاد خیریه و حمایت چند شرکت تجاری یک کارزار تبلیغاتی و آموزشی به راه انداخته که به نام "واقع بین باش: همه در مورد ظاهرشان می توانند اعتماد به نفس داشته باشند".

او در مدارس مختلف برای دانش آموزان نوجوان جلسات توجیهی ترتیب داده و سعی می کند به آنها توضیح دهد که در دنیای رسانه ها با استفاده از انواع و اقسام روشها ظاهر افراد را بهتر از آنچه که واقعا هست جلوه می دهند. او می گوید که دانش آموزان نوجوان به خوبی این نکته را درک می کنند چون آنها هم موقع انتشار تصاویر خود روی شبکه های اجتماعی همین ترفندها را به کار می گیرند.

کارولین ناکس می افزاید:"من از آنها می پرسم که کدامیک هنگام انتشار عکس خود روی فیسبوک آن را دستکاری کرده اند و همه در جواب می گویند که این کار را کرده اند. یکی از دانش آموزان دختر گفت تمامی عکسهایی که او تاکنون منتشر کرده دستکاری و روتوش شده اند."

اکثر تلفن های موبایل امروزی دوربین هایی دارند که به انواع و اقسام فیلترها و ابزارهای روتوش مجهز هستند و با کمک آنها می توان حتی بدترین سلفی را هم دستکاری و بهتر کرد.

کارولین ناکس می گوید شبکه های اجتماعی روی زندگی نوجوانان و جوانان تاثیرات زیادی دارد چون نمی توانند به آن بی توجه باشند.

او می افزاید:"نوجوانان می توانند از تلویزیون و یا مجلات صرفنظر کنند، اما شبکه های اجتماعی روش اصلی ارتباط گیری و دریچه اصلی تماس آنها با جهان خارج است. اما آنها جهان خارجی را از پشت یک فیلتر می بینند و این سالم نیست."

هدف کارزار آموزشی کارولین ناکس این است که به نوجوانان نشان دهد که دنیای رسانه ها بیش از حد به ظاهر وابسته است و در یک چنین محیطی آنها باید در مورد ظاهر خود احساس مثبتی داشته باشند. او می افزاید:"دادن این اعتماد به نفس به نوجوانان که آنان می توانند واقعا خودشان باشند بسیار مهم است."

هدف او آموزش دادن نوجوانان است تا به تصاویری که در اطراف آنها منتشر می شود با هوشیاری و نگاه انتقادی بنگرند. در عین حال او تلاش می کند تولید کنندگان و فروشندگان کالاهای مصرفی و به خصوص تولید کنندگان لباس و وسایل آرایشی را قانع کند تا در شیوه های تبلیغات خود مسئولانه تر عمل کنند.

دکتر فیلیپا دیتریش پژوهشگر ارشد دانشگاه غرب انگلستان در رشته مشخصات ظاهری می گوید تحقیقات علمی ارتباط بین شبکه های اجتماعی و نگرانی ها در مورد اندام و ظاهر افراد را تایید می کند.

او می افزاید:"هر چه مدت زمانی که افراد روی شبکه فیسبوک صرف می کنند بیشتر باشد حساسیت و وسواس آنها در مورد ظاهرشان بیشتر می شود."

او می گوید که در شبکه های اجتماعی این گرایش منفی نیز وجود دارد که کاربران از دیگران می خواهند که در مورد ظاهر آنها اظهار نظر کنند و این نوع رفتار و تماسها حتی ممکن است به اضطراب در مورد ظاهر افراد منجر شود. به گفته او افرادی که بیش از حد به شبکه های اجتماعی وابسته هستند ممکن است یک ظاهر و شخصیت ساختگی از خود بسازند و بر آن اساس روابط و دوستانی پیدا کنند که با واقعیت های زندگی آنان هیچ ارتباطی ندارد.

دکتر فیلیپا دیتریش معتقد است که بهترین راه مقابله با وسواس و اضطراب در مورد ظاهر افراد نشان دادن تصویر هر چه گسترده تری از ظاهر واقعی و متنوع انسانها در رسانه هاست چون در عالم واقعیت داشتن ظاهری ایده ال و جسمی سالم فقط در یک نوع نماد خلاصه نمی شود.

کلسی هیبرد زن جوانی که در سالهای دبیرستان به خاطر ظاهر خود از آزار محیط رنج برده بود با این نظر موافق است. او با انجام کارهای داوطلبانه برای یک نهاد خیریه به نام "وای ام سی ان" از سن پانزده سالگی توانست اعتماد به نفس از دست رفته خود را بازیابد. در سالهای پایانی دبیرستان او به مرور واقعیت های ظاهر خود را پذیرفت و نسبت به اندام و ظاهر خود احساس خوبی پیدا کرد.

او اکنون قصد دارد به دنیای آگهی های تجاری وارد شود.

کلسی می افزاید:"من می خواهم به دنیای آگهی های تجاری بروم تا معیارهای مرسوم در آن تجارت را تغییر داده و تصور و درک رایج در آن را بهتر کنم. مردم به آگهی های تجاری معتادند پس بهتر است از آن طریق به مردم پیام هایی داد که مثبت باشد."