باز شدن قفل در 'خانه پدری'؛ پایان ۴ سال کشمکش بر سر ۱۰ دقیقه؟

بنابر اعلام سازمان سینمایی فیلم "خانه پدری"، ساخته کیانوش عیاری، پس از ۴ سال توقیف، از ۸ دی ماه روی پرده خواهد رفت. به نوشته خبرگزاری مهر این فیلم به صورت کامل و "بدون هیچ تغییری" در سالن‌های گروه سینمایی هنر و تجربه در سراسر کشور اکران خواهد شد اما تماشاگران زیر ۱۶ سال امکان ورود به سالن را نخواهند یافت.

گروه هنر و تجربه از ابتکارات سازمان سینمایی دولت یازدهم به شمار می آید و بناست فیلم های دارای مخاطب خاص را با اعمال محدودیت هایی -از جمله محدودیت سنی- در تعدادی پایین تر از سالن ها به نمایش بگذارد اما زمان اکران را از حد معمول بالاتر ببرد تا فیلم ها فرصت دیده شدن و کسب درآمد را از دست ندهند.

نام "خانه پدری" پیشتر در لیست هشت فیلمی قرار گرفته بود که مجلس از وزارت ارشاد خواسته بود آنها را اکران نکند. بعضی از رسانه های نزدیک به محافظه کاران از جمله خبرگزاری فارس در روزهای اخیر مدعی شده اند سازمان سینمایی در تلاش است از فرصتی که به دلیل جابه جایی مدیران بین وزارت ارشاد و تلویزیون ایجاد شده بهره ببرد تا در نبود " مدیران نظارتی و سیاست گذاران " یک فیلم توقیفیِ "سیاه" و "توهین آمیز" را روی پرده ببرد.

سکانس پردردسر

"خانه پدری" در سال ۸۹ و با سرمایه گذاری مشترک بازوی هنری نیروی انتظامی –موسسه ناجی هنر- و بخش خصوصی ساخته شد اما با تکمیل فیلم، نیروی انتظامی اولین نهادی بود که با آن به مخالفت برخاست و خواستار بایگانی فیلم شد.

سعید منتظر المهدی، مدیر موسسه ناجی هنر اعلام کرد این فیلم و به طور خاص "ده دقیقه اول" آن با "ارزشهای انقلاب" همسویی ندارد و "با احساسات مردم بازی می کند"، در نتیجه به هیچ وجه مناسب پخش تلویزیونی یا اکران سینمایی نیست.

ده دقیقه ای که آقای منتظرالمهدی به آن اشاره می کند سکانس آغازین فیلم و مبنای تمام اتفاقاتی است که پس از آن در فیلم رخ می دهد:

در این سکانس دختری جوان به دلیل "ریختن آبروی خانواده" توسط پدر و برادر نوجوانش با خونسردی تمام به قتل می رسد و در زیرزمین خانه دفن می شود و در ادامه فیلم تاثیر این قتل -که همچون رازی پنهان شده – در زندگی نسل‌های بعدی افراد خانواده به تصویر کشیده می شود.

سهم ناجا از خانه پدری

مخالفت وزارت ارشاد و سهم داشتن نیروی انتظامی در فیلم باعث شد آقای عیاری برای نمایش فیلمش با دو نهاد طرف باشد.

رئیس موسسه ناجی فیلم، آقای منتظرالمهدی ابتدا به صراحت گفت:" ما پولش را داده‌ایم، نمی‌خواهیم پخش شود"؛ اما پس از ادامه کشمکش نیروی انتظامی توپ را به زمین وزارت ارشاد انداخت و گفت در صورت اخذ مجوز از سازمان سینمایی، این نهاد جلوی اکران آن را نخواهد گرفت؛ هرچند افزود "عواقب" اکران نیز بر عهده وزارت ارشاد خواهد بود.

نمایش فیلم در جشنواره ونیز در سال ۹۱ هرچند استقبال منتقدان و دریافت عنوان "کشف سال" به آن را به دنبال داشت، باعث شد رئیس اداره سینمایی ناجا کارگردان آن را بابت ارسال بی مجوز فیلم به جشنواره به شکایت تهدید کند.

پس از جشنواره ونیز علیرضا سجادپور، معاون وقت امور سینمایی سازمان سینمایی، به رسانه ها گفت در صورت حذف صحنه های نخست فیلم، "خانه پدری" اکران خواهد شد؛ اما کیانوش عیاری اعلام کرد زیر بار این "اصلاحات ویرانگر" نخواهد رفت زیرا اعمال آنها "هستی فیلم" را زیر سوال خواهد برد.

آقای عیاری مهرماه ۹۱ در مصاحبه ای با خبرگزاری میراث فرهنگی گفت نمی تواند به روی واقعیت‌های اجتماعی چشم ببندد و به جایش دوربینش را به سمت "گل و بوته ها" بچرخاند و افزود: "من اگر نتوانم آن‌چیزی را که می‌بینم نشان دهم، در خانه بنشینم و کارهای شخصی‌ام را بکنم راحت‌ترم."

"فرصتی حداقلی" پس از چهار سال توقیف

با تغییر دولت و همزمان با جشنواره سی دوم فجر، سال گذشته بالاخره طلسم "خانه پدری" شکست تا دست کم تعداد محدودی بتوانند ساخته پرحاشیه کیانوش عیاری را در بخش خارج از مسابقه روی پرده ببینند. به علاوه خردادماه امسال سهم نیروی انتظامی از این نهاد خریداری شد تا کارگردان فیلم برای اکران فیلمش تنها با وزارت ارشاد طرف باشد.

هرچند آقای عیاری پیشتر گفته بود صرفا در صورتی فیلم را به جشنواره فجر ارائه خواهد کرد که مجوز اکران آن نیز صادر شود؛ اما "خانه پدری" هم در کنار چندین اثر دیگر بعد از اکران در جشنواره مورد غضب محافظه کاران قرار گرفت و اکران آن با مشکل مواجه شد.

نمایشِ خشونت عریان اعمال شده بر دختر در فضایی سنتی و به تصویر کشیدن قتلی که به سبب اعتقادات و توسط فردی متشرع اتفاق می افتد باعث شد این اثر به دلیل "سیاه نمایی" در لیست ۸ فیلمی بنشیند که چندی پیش مجلس از دولت خواست جلوی اکران آنها را بگیرد.

حجت الله ایوبی گرچه اعلام کرده بود خودش نیز "نه به عنوان یک پدر بلکه به عنوان یک جامعه شناس" با صحنه های خشونت آمیز فیلم مسئله دارد اما وعده داد مشکل را حل کند؛ وعده ای که با ارجاع این فیلم به گروه هنر و تجربه ظاهرا تا حدودی محقق شده است.

آقای عیاری که بیش از ۱۲ سال از اکران آخرین فیلمش می گذرد اواخر تابستان امسال در سخنانی به خبرگزاری مهر گفت به این دلیل با اکران محدود موافقت کرده که میخواهد از "بیات شدن" فیلم جلوگیری کند. او که به گفته خودش فیلمهایش همواره قربانی "سوء تفاهم های مضحک" شده اند؛ گفته بود نمی‌خواهد این "فرصت حداقلی" برای دیده شدن فیلمش را از دست بدهد.