افزایش های ناگهانی متان در مریخ؛ گازی که می تواند منشاء زیستی داشته باشد

کاوشگر کنجکاوی ناسا که بر سطح این سیاره می گردد آثار گاز متان را یافته است - گازی که می تواند نشانه حضور حیات در گذشته یا زمان حال باشد.

این روبات دائما شاهد مقدار خیلی کمی متان در اتمسفر مریخ است اما همچنین در مواردی شاهد جهش های کوتاه مدت - ده بار بیش از میزان معمول - در این سیاره بوده است.

متان در سیاره سرخ از این جهت کنجکاوی برانگیز است که در زمین، ۹۵ درصد گاز متان از ارگانیسم های میکروبی متصاعد می شوند.

محققان به این امید دل بسته اند که نشانه های ملکول متان در مریخ ممکن است نشانه حضور حیات باشد.

کاوشگر کنجکاوی (Curiosity) نمی تواند منبع این متان را شناسایی کند، اما مظنون اصلی ذخایر زیرزمینی است که گهگاهی در اثر جابجایی هایی آزاد می شوند.

سوشیل آتریا دانشمند این کاوشگر گفت که ممکن است ترکیب های موسوم به کلاترات ها در پیدایش متان نقش داشته باشند.

پروفسور آتریا استاد دانشگاه میشیگان به بی بی سی گفت:‌ "اینها قفس های ملکولی از جنس یخ هستند که متان در آنها به تله می افتد. گاه به گاه، اینها شاید در اثر فشار مکانیکی یا حرارت بی ثبات می شوند و گاز متان آزاد می شود و از ترک های صخره ها به اتمسفر راه می یابد."

او این یافته را در نشست سالانه انجمن علوم ژئوفیزیک آمریکا در سانفرانسیسکو مطرح کرد.

البته این سوال باقی است که متان (CH4) ابتدا چگونه به میان کلاترات ها راه یافت.

این متان ممکن است از حشرات مریخی آمده باشد یا ممکن است در اثر فرآیندهای طبیعی مثل کنش متقابل آب با بعضی انواع سنگ ها ایجاد شده باشد.

در حال حاضر همه اینها در حد حدس و گمان است. اما حداقل کاوشگر کنجکاوی متان را ردیابی کرده.

تحلیل متان

برای دانشمندان مایه نگرانی بود که این کاوشگر متانی را که ماهواره ها از مدار مریخ یا با تلسکوپ های زمینی ردیابی می کردند، ثبت نمی کرد.

محققان به تدریج از خود می پرسیدند آیا سایر مشاهدات - با ماهواره و تلسکوپ - قابل اعتماد است یا نه.

کنجکاوی هم اکنون در یک گودال عمیق در خط استوای مریخ به نام گیل قرار دارد.

این روبات اوت ۲۰۱۲ فرود آمد و از مدت کوتاهی پس از آن شروع به مکیدن هوای مریخ و تحلیل عناصر آن کرد.

کنجکاوی دریافت که میزان ثابت متان ۰.۷ ذره در هر میلیارد است.

دکتر کریس وبستر از مرکز رانش جت ناسا که این تحقیقات را هدایت کرده گفت: "به این ترتیب باید حدود ۵ هزار تن متان در اتمسفر مریخ وجود داشته باشد."

"می توانید آن را با زمین مقایسه کنید که ۵۰۰ میلیون تن متان در هوا هست. تراکم متان در زمین حدود ۱۸۰۰ ذره در هر میلیارد است."

کمتر از حد لازم

جهش ها در میزان گاز متان که کاوشگر کنجکاوی در جریان یک دوره دو ماهه مشاهده کرده چهار بار اتفاق افتاده.

میزان آنها بین ۷ تا ۹ ذره در میلیارد متغیر است.

به گفته تیم محققان امکان دارد که این گاز از جایی نسبتا نزدیک یا در داخل گودال یا درست بیرون آن منتشر می شود.

اگر این روبات حجم کافی متان داشت می توانست آزمایش هایی برای شناسایی ایزوتوپ های مختلف آن انجام دهد تا ببنید سرمنشا زیستی دارد یا ژئولوژیکی.

اکتشاف مهم دیگری که این هفته در نشست انجمن زمین شناسی آمریکا اعلام شد این بود که کنجکاوی موفق به شناسایی مواد آلی (غنی از کربن) در سنگ های مریخی که حفاری کرده شده است.

این اولین بار است که وجود مواد آلی در سطح مریخ به طور قطع تایید می شود.

دانشمندان مایلند شاهد مواد آلی باشند چون حیات از آن نوع که ما می شناسیم تنها در حضور ملکول های کربن شکل می گیرد.

جان گروتزینگر دانشمند پروژه کنجکاوی گفت:‌ "این روزی بزرگ برای ماست - این لحظه تاجگذاری بعد از ۱۰ سال کار سخت است. اینکه می توانیم گزارش دهیم که در اتمسفر مریخ متان هست و در نزدیکی سطح هم ملکول های کربن فراوان وجود دارد."