کاخ ورسای تهران به تخریب نزدیک‌تر شد؛ میراث فرهنگی “خانه ثابت پاسال” را فاقد ارزش تشخیص داد
تقاطع: در حالی که “خانه ثابت پاسال” معروف به “کاخ ورسای تهران” با تغییر کاربری در آستانه تخریب قرار گرفته و قرار است برج ۹ طبقه‌ای به جای آن ساخته شود، تلاش‌های حامیات میراث فرهنگی و فعالان معماری در ایران برای ثبت این خانه در “سازمان میراث فرهنگی” برای جلوگیری از تخریب آن تا کنون بی‌نتیجه مانده است.
روز دوشنبه (۱۷ آذر-۸ دسامبر)، سپیده سیروس‌نیا، “معاون میراث فرهنگی استان تهران”، با بیان اینکه «مواردی که برای ثبت ملی تعیین می‌شود، باید در زمره آثار واجد ارزش قرار بگیرند»، به خبرگزاری “ایلنا” گفت که “خانه ثابت پاسال” هنوز به عنوان “اثر واجد ارزش” در “اداره میراث فرهنگی” شناخته نشده است.
خانم سیروس‌نیا تاکید کرد که با وجود درخواست‌ها، ثبت ملی این خانه تاریخی «فعلا در اولویت کاری این سازمان قرار ندارد».
این در حالی است که پیش‌تر در روز شنبه (۱۵ آذر-۶ دسامبر) فرهاد نظری، “مدیرکل ثبت آثار تاریخی و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی” از آمادگی این سازمان برای ثبت “کاخ ورسای ایران” به عنوان یک بنای تاریخی خبر داده و وعده داده بود در صورتی که “اداره میراث فرهنگی استان تهران” پرونده این بنا را تکمیل کند و برای “سازمان میراث فرهنگی” بفرستد، این سازمان آن را در “اولویت” قرار خواهد داد.
آقای نظری در گفتگو با خبرگزاری “ایلنا” در عین حال گفته بود که «چنان‌چه اراده‌ای برای حفظ آن در میان مسوولان محلی و شهری وجود نداشته باشد»، حتی ممکن است این بنا “شبانه” تخریب شود.
در همین روز، سعید غفرانی “رییس سازمان نظام مهندسی استان تهران” در نامه‌ای خطاب به “وزیر راه و شهرسازی”، تخریب احتمالی “خانه پاسال” را “محکوم” و آن را “ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به فرهنگ معماری” و “در تضاد با هویت تهران” توصیف کرد و از مسوولان خواست تا این بنا را در فهرست “آثار ملی” کشور ثبت کنند و کاربری آن را نیز از حالت تجاری-اداری-مسکونی تغییر دهند.
احمد محیط طباطبایی، “تهران‌شناس و پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی” هم در گفتگو با وب‌سایت “هنرآنلاین” دلیل سکوت سه دهه‌ی گذشته در خصوص “خانه ثابت پاسال” و عدم وجود اطلاعات درباره‌ی آن در این سال‌ها را این موضوع دانست که «این خانه سی سال در اختیار وزارت اطلاعات بود و کسی از آن نه خبر داشت و نه آن را دید».
وی با بیان اینکه «تاکنون هیچ وقت داخل این خانه را ندیده»، افزود که اهمیت این کاخ در حدی است که بتواند “ثبت ملی” شود و «با تغییر کاربری، به مکانی فرهنگی یا گردشی تبدیل گردد».
پیش از این در هفته‌ی گذشته (۱۰ آذر)، احمد حکیمی‌پور، “رییس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران”، در گفتگو با خبرگزاری “ایلنا”، از “مافیای زمین” به عنوان “بزرگ‌ترین تهدید برای بافت تاریخی تهران” یاد کرده و گفته بود که «تا زمانی که زمین در تهران ارزش دارد و مافیای زمین و ساخت و ساز نیز فعال هستند، بافت‌های فرهنگی و میراث تاریخی این شهر در معرض تهدید قرار دارند».
آقای حکیمی‌پور از “کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران” و کمیسیونی که در دولت برای حل مشکل کلان‌شهرها ایجاد شده خواست تا به این مساله ورود کنند.
گفتنی است “خانه ثابت پاسال” توسط حبیب‌الله ثابت سرمایه‌دار و کارآفرین دوران حکومت پهلوی در سه طبقه و با متراژ ۱۱ هزار و ۸۴۷ متر در خیابان جردن از روی “قصر تریانون کوچک در ورسای فرانسه” بنا شد. این کاخ که به عنوان بزرگ‌ترین خانه‌ی تهران شناخته می‌شود و ارزش آن به همراه اشیای موجود در آن در سال ۵۷ بیش از ۱۵ میلیون دلار برآورد شده بود، پس از انقلاب اسلامی، توسط حکومت جمهوری اسلامی مصادره شد.
صادق خلخالی، “حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب” در کتاب خاطرات خود بعد از شرح یکی از دیدارهایش با آیت‌الله خمینی در تابستان سال ۱۳۶۰ نوشته است: «از جماران که بیرون آمدم یک‌راست رفتم به خلوت‌ترین خانه‌ای که سراغ داشتم؛ خانه‌ای بزرگ به نام “ثابت پاسال”؛ از همان‌جا به دادستانی انقلاب زنگ زدم و گفتم بروید هر چه قاچاقچی مواد مخدر میشناسید دستگیر کنید… شب نشده بود که زیرزمین و انباری‌های خانه پر زندانی شده بود.»