برنامه تلویزیونی که تابوی سکس را در پاکستان به چالش می‌کشد
دکتر ندیم صدیقی پزشک متخصص مجری برنامه تلویزیونی برای فهمیدن مشکلات مراجعان تلفنی مجبور است با سئوالات متعدد منظور دقیق آنها را بپرسد
کلمه سکس در پاکستان تابو است و غالبا با مفاهیمی مثل گناه، جرم و شرم همراه می شود. اما یک شبکه تلویزیونی این تابو و سنت ها را شکسته و با پخش برنامه هفتگی و پاسخ دادن به مراجعان تلفنی، سلامت جنسی و بیماریهای مربوط به آن را به بحث می گذارد.
در کشوری که هراس از کنترل دائم و برخورد خشونت آمیز نیروهای مذهبی تمام عرصه های زندگی اجتماعی را زیر سیطره خود دارد، صحبت کردن در مورد تردیدها، سئوالات و اضطراب های مربوط به سکس شهامت فراوانی می طلبد.
این برنامه با عنوان "کلینیک آنلاین" توسط یک شبکه تلویزیونی به نام هلت تی وی (تلویزیون سلامت) پخش می شود که تمام برنامه های آن مربوط به سلامتی و بهداشت و شیوه زندگی مردم است.
این برنامه محبوبیت فراوانی پیدا کرده است. دهها مراجع تلفنی، مرد و یا زن، از سراسر پاکستان در زمان پخش زنده با آن تماس می گیرند.
در طول این برنامه ها موضوعات گوناگون و گسترده ای مطرح می شود، از بیماریهای مقاربتی و مشکل باروری گرفته تا سئوالاتی در مورد نحوه برقرار رابطه جنسی، اندازه اندامهای جنسی و اشکال و جزییات احساس رضایت از رابطه جنسی.
به عنوان نمونه یک زن خانه دار در تماس تلفنی خود می گوید:"همسرم دیگر دوست ندارد با من همبستر شود. من بارها سعی کرده ام با او صحبت کنم ولی او تمایلی ندارد. برای حل این مشکل چه می توانم بکنم؟"
زبانی پیچیده در خجالت
با توجه به اینکه پاکستان یک کشور به شدت مذهبی و محافظه کار است موفقیت این برنامه تعجب زیادی برانگیخته است
تماشاچی دیگری که ظاهرا مرد جوانی است و قرار است به زودی ازدواج کند نگران است که نتواند نیاز و کشش جنسی همسرش را ارضا کند. او در تماس تلفنی خود می گوید:"دوستان مزدوج من می گوید که قدرت و کشش جنسی مردان پس از ماههای اول ازدواج رو به کاهش می رود. آیا این درست است؟"
کسانی که تلفن می زنند اکثرا با خجالت و تردید فراوانی صحبت می کنند. آنها حتی نمی توانند به راحتی از کلمات مربوط به روابط جنسی که در فرهنگ و زبان اردو جا افتاده استفاده کنند و برای بیان منظور خود کلمات گنگ و غریبی را به کار می برند.
به عنوان نمونه یک زن در تماس تلفنی با این برنامه با احتیاط و خجالت زیاد می گوید: "من به آن کار عادت کرده ام، و فکر می کنم به این خاطر وزنم زیاد شده. چطور میتوانم این عادت را ترک کنم؟"
دکتر ندیم صدیقی، پزشک متخصص مجری برنامه، معمولا مجبور می شود با پرسیدن سئوالات متعدد منظور مراجعان را دقیق تر از آنها بپرسد تا بتواند بفهمد که مشکل یا سئوال آنها واقعا چیست.
در پاسخ به سئوال این تماشاچی زن، دکتر صدیقی مدتی با حالت متحیر به دوربین نگاه می کند و بعد از مراجع تلفنی می خواهد که منظورش را دقیق تر توضیح دهد.
زن تماشاچی با صدایی بسیار پایینی سعی می کند توضیح دهد و می گوید: "منظورم آن عادت جنسی است، منظورم با انگشته. من می خواهم این عادت را ترک کنم . آیا دوایی برای این کار وجود دارد؟"
دکتر صدیقی در اکثر موارد پاسخ های سنجیده ای به مراجعان می دهد. ولی گاهی اوقات از مسیر توصیه های حرفه ای منحرف می شود. در این مورد مشخص دکتر صدیقی پس از چند لحظه سکوت و با نگاهی سرزنش آمیز خطاب به زن مراجع می گوید: "تو باید روزی پنج بار نماز بخوانی، تماشای فیلمهای نامناسب روی شبکه اینترنت را کنار بگذاری و متون و کتابهای دینی بخوانی. مشکلت برطرف می شود."
توصیه سئوال برانگیز
دکتر جاوید عثمان می گوید پزشکان پاکستانی به سختی می توانند اعتقادات دینی خود را از علم پزشکی تفکیک کنند
پس از پخش این برنامه مشخص من از دکتر صدیقی در مورد این توصیه بحث برانگیز او به زن تماشاچی سئوال کردم. او در پاسخ گفت: "من نمی توانم در این برنامه تلویزیونی مطالب خلاف اسلام بگویم چون در آن صورت دردسر درست خواهد شد."
و مشکل درست در همین نکته نهفته است. با وجودی که این برنامه به مردم امکان می دهد در مورد آن بخش از سلامت خود که تابو تلقی می شود تا حد محدودی صحبت کنند ولی هنوز هم پاسخ و توصیه هایی که دریافت می کنند بحث برانگیز است.
دکتر جاوید عثمان یک پزشک خانواده در بیمارستان شهر کراچی می گوید: "اکثر پزشکان پاکستان در برخورد با سلامت روابط جنسی صلاحیت ندارند. این موضوعات در متون و واحدهای آموزش پزشکی گنجانده نمی شود. به همین خاطر پزشکان به جای دانش و توصیه های پزشکی به اعتقادات مذهبی و یا ارزشهای فرهنگی خود تکیه می کنند."
حقیقت این است که در جامعه ای مثل پاکستان که دین اسلام و مدعیان پاسداری از دین تمام عرصه های حیات کشور را زیر کنترل خود دارند، نه فقط صحبت کردن حتی دادن نظر پزشکی و حرفه ای درمورد مسایل جنسی بسیار دشوار است.
موضوع خود ارضایی را در نظر بگیرید. بسیاری از مسلمانان سنتی معتقدند که خودارضایی و یا ارضا جنسی با دهان در دین اسلام حرام است. اما تحقیقات پزشکی ثابت کرده است که در این دو مورد از رفتارهای جنسی به خودی خود هیچ خطری برای سلامتی افراد وجود ندارد.
بنابراین وقتی که در یک برنامه تلویزیونی در جامعه ای مثل پاکستان از یک پزشک در مورد خود ارضایی سئوال می شود او دو گزینه دارد: یا باید نظر علمی و پزشکی خود را بیان کند و در آن صورت با خشم گروههای پرقدرت مسلمان روبرو خواهد شد، و یا باید علم پزشکی را زیرپا بگذارد و به دین متوسل شود. در اکثر موارد آنها گزینه ای را انتخاب می کنند که راحت تر و در عین حال با اعتقادات مذهبی آنها همخوانی دارد.
به همین خاطر است که در جوامع مذهبی و سنتی هنوز در مورد سلامت روابط جنسی درک بسیار غلطی وجود دارد. در این جوامع باورهای غلط و افسانه حتی در میان پزشکان به شدت رایج است.
اما برخی از فعالان تلاش می کنند تا این شرایط را تغییر دهند.
قدرت دادن به مردم
دکتر سکندر سوهانی از طریق فعالیت در یک نهاد مدنی می کوشد مردم را تشویق کند که شخصا در مورد سلامت خود تصمیم های درست و آگاهانه ای بگیرند
یکی از این فعالان دکتر سکندر سوهانی است، یک پزشک عمومی که برای یک نهاد مدنی فعال در زمینه بهداشت و آموزش به نام "آهونگ" فعالیت می کند. او بیش از دو دهه برای تغییر طرز فکر و آموزش مردم در این زمینه ها فعالیت کرده است.
او در روزهای تعطیل آخر هفته برای آموزگاران و والدین کارگاههای آموزشی دایر می کند و موضوعات بسیار حساسی را به بحث می گذارد.
مخاطبان او افراد بسیار معمولی از یک محله سنتی هستند. در این جلسات مردان و زنان جدا از یکدیگر می نشینند و اکثر زنان با حجاب کامل به این جلسات می آیند. در کشوری که صحبت از سکس و روابط جنسی به شدت مورد حمله قرار گرفته و سرکوب می شود، دکتر سوهانی ناگزیر است با احتیاط صحبت کند و روشهای متنوع و گاه غیرمستقیمی را برای بیان منظور خود به کار بگیرد.
در تمام مدت آموزشهای او در این جلسات حتی یک بار کلمه سکس یا رابطه جنسی را به زبان نمی آورد و به جای آن از کلماتی مثل زندگی، بدن و سلامت استفاده می کند. وقتی یکی از حاضران موضوع دین را به میان می آورد او بحث را به طبیعت برمی گرداند.
پس از پایان این کلاس دکتر سکندر سوهانی می گوید: "سلامت جنسی بخشی از سلامت عمومی یک فرد است و هدف اصلی ما آموزش دادن این نکته به مردم است که برخورداری از سلامت کامل، از جمله سلامت جنسی، بخشی از حقوق اساسی تمام شهروندان است."
به اعتقاد او تاکید بر این اصل محوری یعنی حق شهروندان برای داشتن سلامتی و از جمله سلامت جنسی، بهترین روش برای فایق آمدن بر تابوهای مذهبی و فرهنگی است. و این به معنای دادن اطلاعات و دانش لازم به همه مردم برای لذت بردن و درعین حال مراقبت از سلامتی آنهاست.
دکتر سکندر سوهانی می افزاید: "هدف نهادهای دینی و حتی فرهنگی اعمال کنترل کامل بر تمام وجوه زندگی شهروندان از جمله سلامت جسم آنها است. هدف ما این است که از طریق آگاهی بیشتر تک تک افراد به این حق و قدرت خود دست یابند و خودشان در این زمینه ها تصمیمات درست و عاقلانه ای بگیرند."
فایزان سید مدیرعامل شبکه تلویزونی"هلت تی وی" که برنامه کلینیک آنلاین را پخش می کند، می گوید این برنامه فعلا در مرحله آزمایش و خطاست.
او می افزاید : "حقیقت این است که این کار ما بسیار تازه است و هنوز در یک عرصه کاملا ناشناخته جلو می رویم. آیا نیاز به بهبود دارد؟ در این شکی نیست. ولی نقایص موجود ناقض این حقیقت نیست که ما سرویسی را در اختیار مردم قرار می دهیم که تاکنون کسی شهامت آن را نداشته است."