مرگ معلم فیزیک دبیرستان حافظیه بروجرد با ضربات چاقوی یک دانشآموز
روزنامه شهروند از «حمله دانش آموز دبیرستان حافظیه بروجرد به محسن خشخاشی معلم فیزیک» این دبیرستان خبر داده و روزنامه اعتماد خبر دادهاست که این دبیر فیزیک ساعتی پس از انتقال به بیمارستان جان خود را از دست دادهاست.
روزنامه شهروند از دانش آموز مهاجم با نام کوچک «محمد» یاد کرده و نوشتهاست: «محسن خشخاشی، معلم فیزیک کلاس ۱۰۲ دبیرستان حافظیه در خیابان ۴۵ متری بروجرد، صبح شنبه وقتی اسامی دانشآموزان اول دبیرستانی کلاسش را حاضر غایب کرد، به اسم «محمد. ک» رسید، جوابی نشنید» اما «خبر نداشت محمد با چاقویی در جیبش در راه مدرسه است و قرار است چند دقیقه بعد چنان او را با چاقو زخمی کند که قلبش از ضربان بایستد.»
به گزارش این روزنامه، محسن خشخاشی دبیر ۳۸ ساله فیزیک دبیرستان حافظیه بروجرد روز شنبه «ساعت ۱۱ صبح، پای تخته در حال درس دادن به دانشآموزان بود که در باز شد و «محمد» به او حمله کرد. بعد ضربههای چاقو یکی یکی به بدنش فرود آمدند؛ یکی به گردن، دو تا به قفسه سینه، یکی به شکم.»
شهروند نوشتهاست: «محمد بعد از آن برای حمله به معلم فیزیکش به کلاس ۱۰۲ رفت که با پدرش به مدرسه آمده بود تا غیبت او را در کلاس فیزیک موجه کند و بعد به اتاق مشاور مدرسه رفته بود اما بعد و درحالی که پدرش مشغول صحبت با مشاور بود، از اتاق خارج شد و با چاقو به محسن خشخاشی، معلم فیزیک پایه اول مدرسه حمله کرد» و ضربههای چاقوی این دانش آموز «رگ گردن» معلم فیزیک را پاره کرد.»
شهرام کریمی یکی از معلمان دبیرستان حافظیه بروجرد در گفتوگو با الناز محمدی خبرنگار روزنامه شهروند گفتهاست که روز شنبه سروصدای کلاس کناری او را از کلاس بیرون کشانده و «وقتی به کلاس ۱۰۲ رسیدم محسن [خشخاشی] را دیدم که غرق در خون است. من به چشم خودم جان کندن او را دیدم. دیدم که بعد از چند دقیقه دست و پا زدن، قلبش ایستاد، چون هنوز در کریدور مدرسه بودیم که خون او تمام شد. بعد از آن زنگ زدیم و آمبولانس آمد و ماموران اورژانس توانستند او را احیا کنند.»
روزنامه اعتماد نیز از «مرگ معلم فیزیک با ضربه چاقوی دانشآموز دبیرستانی» خبر داده و نوشتهاست: «خشونت در مدرسه، اینبار چاقوکشی دانشآموز دبیرستانی روی معلم فیزیک در حال تدریس منجر به مرگ او شد.»
این روزنامه از قول شاهدان عینی نوشتهاست که پس از حمله این دانش آموز به محسن خشخاشی دبیر فیزیک در کلاس درس، «در عرض چند دقیقه کریدور مدرسه از خون معلم پرشد و تا آمدن آمبولانس تنفس معلم قطع شد. معلم به بیمارستان منتقل میشود و در ساعت ۱۲:۳۰ نبض معلم برمیگردد اما به دلیل نرسیدن خون به مغز به مدت ۱۰ دقیقه، به اغما فرو رفت و نهایتا بعد از گذشت چند ساعت از اتاق عمل زنده بیرون نیامد.»
اعتماد از قول یکی از معلمان دبیرستان پسرانه بروجرد نوشتهاست: «دانشآموز چاقوکش بعد از زدن ضربه و درگیری با معلم از مدرسه متواری شد.»
این روزنامه با اشاره به اینکه «تا پیش از این بیشتر خبر خشونت معلمان در مورد دانشآموزان و اخبار تنبیه بدنی بود که رسانهای میشد»، از قول مهدی بهلولی، معلم و کارشناس آموزش و پرورش نوشتهاست: ««جریان روز گذشته دبیرستان بروجرد در مقوله کلیتری به نام خشونت در مدرسه جای میگیرد. خشونت در مدرسه سه جانبهاست که شامل خشونت دانشآموز نسبت به دانشآموز، معلم به دانشآموز، دانشآموز به معلم میشود.»
مهدی بهلولی با تاکید براینکه «این اقدامات ریشه فرهنگی و آموزشی دارد»، به اعتماد گفتهاست: «درسهای خستهکننده، شلوغی مدارس و کلاسهای درس در مدارس دولتی، عدم آموزشهای لازم مهارتهای ارتباطی و زندگی به دانشآموزان بخشی از دلایل وقوع چنین اتفاقاتی است.»
خشخاشی ٣٨ساله است و دو فرزند کوچک دارد. خبر را «شهرام کریمی»، معلم کلاس ١٠١ مدرسه حافظیه، یعنی کلاس کناری کلاسی که «محسن خشخاشی» به دست دانشآموزش زخمی شد، به «شهروند» داد. او که از بچگی با «محسن» بزرگ شده و حالا در مدرسه حافظیه بروجرد که یک مدرسه دولتی و در حاشیه شهر بروجرد است، درس میدهد، میگوید دیروز سروصدای کلاس کناری او را از کلاس بیرون کشاند و بعد همکارش را دید در خون خود میغلتد: «وقتی به کلاس ١٠٢ رسیدم محسن را دیدم که غرق در خون است. من به چشم خودم جان کندن او را دیدم. دیدم که بعد از چند دقیقه دست و پا زدن، قلبش ایستاد، چون هنوز در کریدور مدرسه بودیم که خون او تمام شد. بعد از آن زنگ زدیم و آمبولانس آمد و ماموران اورژانس توانستند او را احیا کنند.» سرهنگ علیرضا دلیری، فرمانده انتظامی بروجرد هم این اتفاق را تأیید کرده؛ او گفته صبح شنبه یکی از دانشآموزان مقطع دبیرستان سر کلاس درس به معلم خود حمله کرده و با ضربه چاقو او را نقش بر زمین کرده است. او از پیگیری برای دستگیری این دانشآموز خبر داده است. گفته میشود پلیس تعدادی از دانش آموزانی را که دیروز سر کلاس فیزیک حضور داشته و شاهد حادثه بودهاند، برای دادن توضیحات دراینباره، احضار کرده است.
«محمد. م» بعد از زدن ضربات چاقو به معلمش، چاقوی خونی را برداشته و از مدرسه فرار کرده؛ پدر او هم به دنبال پسرش از مدرسه خارج شده است. دلیل این حادثه اما هنوز مشخص نیست. همکلاسیهای «محمد» میگویند بین او و دبیر فیزیکشان دعوایی رخ نداده و میان آنها اختلافی نبوده است. «شهرام کریمی»، همکار «محسن خشخاشی» هم میگوید او معلم خوش اخلاقی است و تابهحال بین او دانشآموزان اتفاقی رخ نداده است: «من دو ماه است که در این مدرسه تدریس میکنم اما سالهاست او را میشناسم و بسیار آدم آرامی است، حتی یکبار ندیده بودم که با کسی بد رفتار کند. من از بچگی با او بزرگ شدهام و همسایهایم. تمام دغدغهاش تا قبل از این اتفاق، این بود که برای وضع درسی دانشآموزان مدرسه چه کار کنیم، چون دانشآموزان مدرسه ما افت شدید درسی دارند و نیاز به کمک آموزشی دارند. من قبل از این هم در تهران و در شمال در مدارس تدریس کردهام، در این مدت ٢٢ساله خدمتم در آموزش و پرورش، شاهد درگیریهایی بین معلمان و دانشآموزان در مدارس بودهام. مثلا دیدهام که گاه معلم و دانشآموز با هم دعوایشان شده و حتی به هم مشت و لگد هم زدهاند اما تا به حال شاهد چنین درگیری که منجر به ضرب و جرح شدید شود، نبودهام. این دانشآموز آمده بوده که آقای خشخاشی را بکشد.» مدرسه حافظیه بروجرد ٥٠٠ دانشآموز دارد و ٣٠ معلم. این مدرسه ١٠ کلاس دارد؛ ٦ کلاس اول داریم. ٣ کلاس دوم، ٣ کلاس هم سوم. آنطور که معلمان این مدرسه میگویند کلاسهای این مدرسه ٤٠ نفره است و همین هم گاهی باعث مشکلاتی میشود. کریمی، معلم مدرسه حافظیه بروجرد میگوید یکی از دلایل درگیری بین معلمان و دانشآموزان هم همین است: «از طرف دیگر نبودن انگیزه درس خواندن بین دانشآموزان یکی دیگر از مشکلات است. دانشآموزان مدرسه ما به تحصیل بسیار بیاشتیاقند و با دانشآموزان دبیرستانی ١٥سال پیش قابل قیاس نیستند. موضوع دیگر این است که معمولا وقتی بین دانشآموزان و معلمان درگیری رخ میدهد، معمولا پنهان میماند و پروندهها به جایی نمیرسد. مثلا ١٥سال پیش محصلی در مدرسهای که من درس میدادم به معلمی حمله کرد و معلم برای دفاع از خودش بینی او را شکست و در آخر هم در دادگاه محکوم شد. الان به جایی رسیدهایم که معلم اگر از خودش در برابر حمله دانشآموزان دفاع کند در دادگاه محکوم میشود، اگر هم نکند مثل آقای خشخاشی تا دم مرگ میرود.»
ریشه های وجود خشونت در مدارس
حالا دیگر سالهاست که وجود خشونت در مدارس به یکی از موضوعات موردبحث تبدیل شده؛ دانشآموزان هرازگاه از تنبیه بدنیشان توسط معلمان میگویند و معلمان از خشونت کلامی و گاه بدنی دانشآموزان، علیه آنها. «مهدی بهلولی»، کارشناس آموزشی و عضو کانون صنفی معلمان دراینباره به «شهروند» میگوید: «خشونت در مدارس ریشههای مختلف دارد. یکی از دلایلش شلوغی کلاسهاست. درحال حاضر خلاف اینکه وزیر آموزش و پرورش میگوید نسبت دانشآموز به معلم در مدارس ١١ است اما مبنای آن غلط است چون وزیر کل نیروهای یکمیلیون کادر آموزش را در نظر میگیرد در صورتی که ٦٠درصد آنها به صورت آموزشی سر کلاسند و ٤٠درصد آنها کادر اجرایی اند، بنابراین اگر این تعداد را کم کنیم، میانگین نسبت معلم به دانشآموز حدود ١٧ میشود. خیلی از مدارس دولتی ما بهویژه در مناطق محروم، آمار دانشآموز بالایی دارند، مثلا در مدارس دولتی تعداد دانشآموزان در کلاس بین ٣٠ تا ٤٠ است. این موضوع باعث میشود که بین معلم و دانشآموز تنش به وجود بیاید.» او ادامه میدهد: «خشونت در مدارس سهجانبه است: معلم به دانشآموز، دانشآموز به معلم، دانشآموز به دانشآموز. این مسائل در مدارس ما وجود دارد و انکارش درست نیست. اتفاقاتی مانند مدرسه حافظیه بروجرد، هشدار جدیای است که نشان میدهد وضع پرورش مدارس ما در حالت بحران است. معلم ناراضی و بیانگیزه است، کلاس شلوغ را نمیتواند مدیریت کند و باعث چنین تنشهایی میشود. من ٣سال پیش همکاری داشتم که به دلیل سر و صدای زیاد دانش آموزان، از کلاس بیرون آمد سکته مغزی کرد و فوت کرد. اینها موضوعاتیاند که نشان میدهند مسئولان آموزش و پرورش ما باید مسائل پرورشی در مدارس را باید در اولویت کارهایشان بگذارند. از طرف دیگر درحال حاضر درباره آموزش خشونت و خویشتنداری آموزش خاصی در مدارس ما وجود ندارد.» به گفته او «یکی از ریشههای خشونت در مدارس ایران، آموزش خستهکننده است؛ آموزش ما کنکوری است و معطوف به حل سوالات است. آموزش و پرورش در ایران براساس حقوق شهروندی و همزیستی مسالمتآمیز نیست. از طرف دیگر امور پرورشی در مدارس ایران جنبه خاصی گرفته است بهطوری که مشاور پرورشی ما مسئول این شده که صحبتهای کلی و شعارگونه انجام دهد که با زندگی نوین دانشآموزان ارتباطی ندارد. ما معلم پرورشی و بهویژه معلم آگاه به زمان و روحیات کنونی دانشآموزان کم داریم.»
طبق ماده ۷۷ آییننامه اجرایی مدارس اعمال هرگونه تنبیه دیگر از قبیل اهانت، تنبیه بدنی و تعیین تکالیف درسی جهت تنبیه ممنوع است و در اعمال تنبیهات نباید بین دانشآموزان تبعیض و استثنایی قایل شد. براساس ماده ۷۶ دانشآموزان متخلفی که راهنماییها و چارهجوییهای تربیتی در آنها مفید و موثر نمیافتد، با رعایت تناسب به یکی از این روشها تنبیه میشوند؛ تذکر و اخطار شفاهی بهطور خصوصی، تذکر و اخطار شفاهی در حضور دانشآموزان کلاس مربوط، تغییر کلاس در صورت وجود کلاسهای متعدد در یک پایه با اطلاع ولی دانشآموز، اخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش آموز، اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی ولی دانشآموز حداکثر برای مدت ٣ روز و انتقال به مدرسه دیگر. اینها موضوعاتیاند که در آیین نامه انضباطی مدارس هم آمده اما درحال حاضر در قوانین آموزش و پرورش ایران، درباره اتفاقاتی که بین معلم و دانشآموز میافتد و روشهای جایگزین تنبیه برای دانشآموز مقصر، ماده مشخصی وجود ندارد. خشونت در مدارس اما فقط خشونت فیزیکی نیست؛ ١٠سال پیش بود که دو محقق وضع خشونت کلامی در مدارس راهنمایی شهر تهران را بررسی کردند و طبق پاسخ آزمودنیهای پژوهش به سوالات که شامل ٤٩٨ نفر از دانشآموزان دختر و پسر و ٤٣ نفر از دبیران زن و مرد بودند، مشخص شد که خشونت کلامی در مدارس راهنمایی شهر تهران شایع است. دانشآموزان فضای آموزشی نامناسب، ارتباطات نامطلوب در مدرسه و حجم زیاد کتب درسی را باعث خشونت کلامی خود میدانستند؛ درحالیکه معلمان بیشتر بر عوامل خارج از مدرسه، در ایجاد خشونت دانشآموزان، تأکید داشتند. دانشآموزان ناتوانی معلم در تدریس، حقوق و درآمد ناکافی، وجود نداشتن ارتباط مطلوب و همکاری میان معلمان و مسئولان مدرسه را دلیل خشونت کلامی معلمان میدانستند؛ درحالیکه بیشتر معلمان وجود نداشتن علاقه و انگیزه معلم به حرفه معلمی و تدریس را از عوامل بروز خشونت در معلم میدانستند. «قضیه بسیار ساده است»، این را «محسن خشخاشی»، معلم فیزیک کلاس اول دبیرستان حافظیه، یک روز با گچ، روی تخته نوشته است. «محمد» هم هنوز فراری است و قصه خشونت های گاه به گاه در مدارس ایران ادامه دارد.