لواشک، آلوچه و قره قروت بخوریم یا نخوریم؟

خیلی از خواص میوه‌ها مانند فیبر و رنگدانه‌های آنتی‌اکسیدانی در لواشک میوه‌ها هم وجود دارد.

نظر دکتر تیرنگ نیستانی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دانشیار انستیتو تحقیقات تغذیه ایران و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، را درباره خوراکی‌های ترش و وسوسه‌برانگیزی مثل آلوچه، لواشک و قره‌قروت پرسیده‌‌ام. حاصل، گفتگویی است که پیش‌ رو دارید. اگر شما هم جزو طرفداران این قبیل خوراکی‌ها هستید، پیشنهاد می‌کنم این گفتگو را بخوانید.

    آلوچه و لواشک جزو خوراکی‌های خوب و مفیدند یا بد و مضر؟

هیچ‌کدام! ما در دنیای تغذیه، خوب و بد مطلق نداریم. گاهی خواصی برای بدترین خوراکی‌‌ها هم کشف می‌شود و گاهی از برخی مضرات خوراکی‌های خوب، نام برده می‌شود. آلوچه و لواشک نه کاملا خوب هستند، نه مطلقا بد.

    خوبی‌ها و فواید این خوراکی‌ها چیست؟

خیلی از خواص میوه‌ها مانند فیبر و رنگدانه‌های آنتی‌اکسیدانی در لواشک میوه‌ها هم وجود دارد و تازه، املاح میوه‌ای که به صورت لواشک یا آلوچه درمی‌آید، نه تنها کم نمی‌شود؛ بلکه با جوشاندن، تغلیظ و خشک‌کردن، افزایش هم می‌یابد. از طرف دیگر، بسیاری از کارمندان نمی‌توانند هر روز با خودشان میوه به محل کارشان ببرند اما می‌توانند کمی برگه‌های خشک آلو، هلو، زردآلو یا لواشک را داخل جیبشان بگذارند و در طول روز میل کنند.

    یعنی آلوچه و لواشک، همه مواد مغذی موجود در میوه‌ها را دارند؟

نه کاملا. بسیاری از میوه‌ها و سبزی‌ها منبع خوبی برای دریافت ویتامین‌ C هستند که بخش زیادی از این ویتامین‌، طی فرآیند خرد و خشک‌‌کردن، تخریب می‌شود و از بین می‌رود. به‌عنوان نمونه، در هر 100 گرم سیب، 4.6 میلی‌گرم ویتامین C وجود دارد که این میزان وقتی که سیب خشک می‌شود یا به صورت لواشک در می‌آید، به 3.8 میلی‌گرم می‌رسد. به طور کلی، 100 گرم از میوه تازه، حاوی مقادیر بالایی از آب است که با جوشاندن و تبدیل کردن آن به لواشک، آب‌ میوه کم می‌شود. مقدار ویتامین C لواشک میوه‌ها از خود میوه تازه کمتر است.

    مصرف مکرر این قبیل خوراکی‌ها چه مضراتی دارد؟

بزرگ‌ترین ضرر آلوچه یا میوه‌هایی که به لواشک تبدیل می‌شوند، اسیدیته بالای آنهاست. بچه‌ها معمولا عادت دارند لواشک یا آلوچه را کنار د‌هانشان بگذارند و آنها را به آرامی بمکند و چون اسیدیته این خوراکی‌ها بالاست، این کار باعث فرسایش سطح مینای دندان‌ در درازمدت می‌شود. به همین دلیل،‌توصیه می‌شود که بعد از خوردن این خوراکی‌ها حتما کمی آب بنوشید. به علاوه، برخی از افراد، مشکل افزایش ترشح اسید معده دارند که با مصرف زیاد خوراکی‌های ترش، این مشکل در آنها شدت پیدا می‌کند.

    بعضی‌ها لواشک و آلوچه و قره‌قروت را برای هضم سریع‌تر غذاهای چرب و به امید لاغر شدن می‌خورند. به نظر شما این کار درست است؟

به هیچ‌وجه! لواشک و آلوچه کسی را لاغر نمی‌کنند. برعکس، با خوردن این خوراکی‌ها همان‌طور که گفته شد، ترشح اسیدمعده بیشتر و در نتیجه غذا بهتر هضم می‌شود و هر چقدر هضم غذا بهتر باشد، جذب آن توسط بدن هم بیشتر می‌شود. به همین دلیل متخصصان تغذیه گاهی اوقات به کسانی که اضافه وزن دارند، قرص‌هایی می‌دهند که چربی غذا در بدن آنها جذب نشود. بنابراین برخلاف نظر عامه مردم، خوردن لواشک و این قبیل خوراکی‌ها قدرت هضم را افزایش می‌‌دهد و هضم بهتر با جذب بهتر و در نتیجه بالا رفتن وزن در افراد همراه است.

    این درست است که می‌گویند خوراکی‌های ترش مانند قره‌قروت یا لواشک کالری ندارند و ما می‌توانیم بدون نگرانی از چاق شدن، آنها را بخوریم؟

نه! درست است که میوه‌های خشک و حتی لواشک‌هایی که به صورت بهداشتی و سالم تهیه می‌شوند، می‌توانند یک میان‌وعده خوب برای همه افراد باشند اما این خوراکی‌ها در مقایسه با میوه‌های تازه معادل خودشان، کالری بیشتری دارند و مصرف بی‌رویه‌شان می‌تواند باعث چاقی شود و این نکته باید در مورد کودکان یا کسانی که اضافه وزن دارند، مورد توجه قرار گیرد.

    می‌گویند قره‌قروت کلسیم فراوانی دارد و مصرف به اندازه‌اش برای پیشگیری از پوکی‌استخوان مفید است. نظر شما در این باره چیست؟

این یک باور درست است که قره‌قروت منبع خوبی برای کلسیم محسوب می‌شود اما اسیدیته این خوراکی مفید، از لواشک خیلی بیشتر است و مصرفش می‌تواند همان آثار مخرب را روی دندان‌ها بگذارد. ضمن اینکه افزودن نمک فراوان به قره‌قروت باعث بالا رفتن سدیم خون می‌شود و در نتیجه ابتلا به بیماری‌هایی مانند پرفشاری خون یا افزایش دفع کلیوی کلسیم شدت می‌یابد. به همین دلیل به همه افراد توصیه می‌شود که اگر می‌توانند محصولات لبنی مانند ماست یا شیر را جایگزین مصرف قره‌قروت کنند و تنها گاهی اوقات از آن به عنوان چاشنی غذا یا نوعی تنقلات استفاده کنند.

اما اینکه مصرف قره‌قروت از ابتلا به پوکی‌استخوان پیشگیری می‌کند فقط در حد یک ادعاست و اثر آن در درازمدت روی پوکی‌استخوان به هیچ عنوان تحت آزمایش‌های علمی قرار نگرفته است. پس، قره‌قروت اگر بدون نمک تهیه شده باشد، می‌تواند بخشی از نیاز روزانه ما به کلسیم را تامین کند اما تاثیر چندانی در پیشگیری از پوکی استخوان ندارد و اگر فردی مشکلی نداشته باشد، بهتر است کلسیم روزانه‌اش را از طریق مصرف 2 لیوان شیر یا ماست تامین کند و با خوردن قره‌قروت شور، میزان سدیم خونش را بالا نبرد.