دختر فریبا، مغضوب پدر و گرفتار 'رفتار بدتر از سگ' در ازبکستان
گلناره کریم‌اوا، دختر رئیس‌جمهوری ازبکستان مورد غضب قرار گرفته و می‌گوید که در حبس خانگی است
علی عطار
بی‌بی‌سی
گلناره کریم‌اوا، دختر رئیس جمهور ازبکستان که زمانی جانشین احتمالی او دانسته می شد در پیامی صوتی که به بی‌بی‌سی رسیده، گفته است که در تاشکند با او و دختر ۱۷ ساله بیمارش "از سگ هم بدتر" رفتار می‌شود و خواستار کمک از خارج از ازبکستان شده است.
دختر ۴۲ ساله اسلام کریم‌اف حدود دو سال است که بعد از یک رسوایی مالی در سویس و در پی آن درگیری با خانواده خود و سازمان‌های امنیتی ازبکستان مورد غضب پدرش قرار گرفته و ادعا می‌کند در تاشکند در حبس خانگی است.
خانواده کریم‌اف و مقامات رسمی ازبکستان تا بحال در این مورد اظهار نظری نکرده‌اند.
غضب سیستم دولتی ازبکستان که به خشونت و بیرحمی در مورد مخالفان سیاسی خود معروف است، حالا عرصه را بر کسی تنگ کرده که قبلا احتمال می رفت که در راس آن سیستم قرار گیرد. بانوی اول پیشین کشور در پیام‌های خود با پریشانی و استیصال از روزنامه نگاران خواسته صدای کمک‌خواهی‌اش را به گوش جهانیان برسانند.
چندی پیش هم او در نامه‌ای دستنویس تنگنای سیاسی خود را تصویر کرده و گفته بود که از ماموران کتک خورده، دائما زیر نظر پلیس است و با دوربین‌های مداربسته مراقبت می‌شود.
دختر مغضوب رئیس‌جمهوری ازبکستان زمانی نه تنها شغل‌های بالای سیاسی داشت و از راه تجارت ثروتی افسانه‌ای در کشور زادگاهش و خارج از آن به هم زده بود، بلکه از یک طرف به عنوان استاد دانشگاه در رشته علوم سیاسی، و از طرف دیگر به عنوان ستاره موسیقی پاپ هم فعالیت می کرد و برای خود نام گوگوشا را انتخاب کرده بود. (گوگوش، خواننده ایرانی در کشورهای آسیای میانه بسیار محبوب است)
گلناره کریم‌اوا که بیش از نصف عمرش در دوره پساشوروی گذشته، در ۲۳ سال اخیر و بعد از فروپاشی شوروی، از نظر مالی، موقعیت اجتماعی و شهرت به موقعیتی افسانه ای رسیده بود که در جمهوری‌های پیشین اتحاد شوروی تنها مورد نیست، اما شاید یکی از جنجالی‌ترین موردها باشد.
شهروندان نوکیسه با آزادی سرمایه‌داری در کشورهای استقلال یافته از روسیه و اوکراین گرفته تا قفقاز و آسیای میانه در مدتی کوتاه در آن کشورها چنان ثروتی بهم زدند که ردپای آن تا دل شهرهای بزرگ اروپا (و آمریکا) مانند لندن محسوس است.
اما گفته می شود که معیارهای به چنگ آوردن ثروت در این کشورها بخصوص در آسیای میانه و قفقاز در چهارچوب داستانهای هزار فامیل قابل بررسی است که به سرعت در یک پیله مافیائی پیچیده می‌شود و رنگ شدید سیاسی می‌گیرد.
در اسناد ویکی‌لیکس، گلناره کریم‌اوا به عنوان یکی چهره‌های منفور در ازبکستان معرفی شده که ثروت خود را با تهدید و زور و از طریق تجارت‌های سودآور به دست آورده و در جامعه ازبکستان بنام "علیامخدره دزد" معروف است.
گلناره کریم‌اوا هم دستی در مد دارد و هم به نام هنری "گوگوشا" آواز می‌خواند
در این اسناد گفته می‌شود که گلناره، آنطور که در ازبکستان معروف است، به تجارت محلی بسنده نکرده و دست طمع بسوی شرکتهای بزرگ خارجی مقیم ازبکستان هم دراز کرده است.
مخالفان دولت و شهروندانی که از او و خانواده‌اش دل پرخونی داشتند، از همان زمان او را به فساد مالی و سوء استفاده از قدرت و موقعیت خانوادگی متهم می‌کردند.
اما ستاره اقبال "گوگوشا" که نماینده کشورش در سازمان ملل هم بود و در ژنو اقامت داشت، به سبب قانون شکنی‌های نامحتاطانه او و اطرافیانش در کارهای بین‌المللی تجاری افول کرد.
رویاهای شیرین گلناره کریم‌اوای قدرتمند طی مدتی کوتاه چنان به تلخ‌کامی تبدیل شدند که بررسی آن و حاشیه‌هایش این تصور را بوجود می‌آورد که این اتفاقات می‌توانند متعلق به چند صد سال پیش باشند.
حالا همان دختر قدرقدرت اسلام کریم‌اف که همزمان در چند عرصه فعال بود، چنان ناتوان شده که با پیک‌های ناشناس و نامه‌های مخفی از جهانیان می‌خواهد تا برای مداوای دختر ۱۷ ساله‌اش که بخاطر نارسایی قلبی نیاز به مراقبت پزشکی دارد، او را کمک کنند، البته به شرط آنکه این نامه‌ها و محتوای آنها واقعی باشند.
شیوه ارتباط‌گیری مخفیانه با خارج از ازبکستان از زمانی شکل گرفت که از ماه فوریه گذشته راه دختر رئیس‌جمهوری ازبکستان به جهان مجازی، به فیس‌بوک و توئیتر بسته شد و او بطور کامل در قرنطینه سازمان‌هایی قرار گرفت که زمانی قادر بود به آنها امر و نهی کند.
این سقوط از عرش به فرش، آن هم در خانواده یکی از قدرتمندترین حکومت‌های آسیای میانه و در کاخ ریاست جمهوری تاشکند که سالهاست مخالفانش را در یک چشم به هم زدن سرجایشان می نشاند، چگونه اتفاق افتاد؟
لاله کریم‌اوا طلایوا و شوهرش تیمور در لیست ثروتمندترین افراد سوئیس قرار دارند
بر اساس گزارش روزنامه هندلزسایتونگ سوئیس در پی بازداشت دو ازبک به اتهام پولشویی در سال ۲۰۱۲ میلادی در ژنو، ماموران دادستانی سوئیس بیش از یک سال بعد خانه مجلل گلناره کریم‌اوا در سوئیس را بازرسی و ماه سپتامبر سال پیش علیه او قرار صادر کردند.
بعد از آن، سوئد و فرانسه هم پرونده‌هایی در این زمینه باز کردند. اتهام در این پرونده‌ها، رشوه‌های چند صد میلیون دلاری برای ورود به بازار مخابرات ازبکستان بود و جای پای دختر رئیس جمهور آن کشور برای مسئولین پرونده مشهود بود.
بعد از آنکه گلناره کریم‌اوا با استفاده از مصونیت دیپلماتیک سوئیس را ترک کرد، طی یک مصاحبه با روزنامه حریت در ترکیه، خواهر خود لاله را که او هم در سوئیس نماینده ازبکستان در یونسکوست مقصر دشواری‌هایش در غرب خواند.
لاله در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی از اختلافات خود با خواهرش و از روابط سرد با پدرش پرده برداشته بود.
بر اساس گزارش روزنامه سوئیسی، گلناره گفته خواهرش بعد از آن با بی‌بی‌سی کرده که یکی از بانک‌های سوئیس برای حساب‌های خانوادگی آنها مشکلات ایجاد کرده بود، مسئله‌ای که تکذیب شده است.
با وجود اینکه لاله کریم‌اوا طلایوا کوشیده خود را دور از خواهر و حتی با فاصله از پدرش نشان دهد، ثروت او هم برای رسانه‌های اروپایی تیترساز بوده است.
بر اساس گزارش بی‌بی‌سی او و شوهرش در لیست ثروتمندترین شهروندان سوئیس قرار دارند و در سال ۲۰۱۰ میلادی خانه‌ای به قیمت ۴۶ میلیون دلار خریده‌اند.
حکومت اسلام کریم‌اف که از زمان فروپاشی شوروی همواره رئیس‌جمهور ازبکستان بوده، متهم به نقض شدید حقوق بشر است
بانک جهانی در گزارش خود در مورد ازبکستان می‌نویسد که حدود ۱۶ درصد مردم آن کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند. ازبکستان از نظر ضریب توسعه انسانی در رده ۱۱۴ ام بین ۱۸۶ کشور و بعد از بسیاری از کشورهای شوروی سابق قرار دارد.
گفته می‌شود که نزدیک به یک سوم نیروی کار ازبکستان به خارج از این کشور، بخصوص به روسیه مهاجرت کرده و به کارهای سخت در آن کشور مشغول هستند.
سال پیش اسلام کریم‌اف، رئیس جمهوری ازبکستان در یک سخنرانی تلویزیونی کارگرانی را که برای کار به خارج می‌روند تنبل نامید و گفت: "من آنها را که به مسکو می‌روند تا خیابانها و میدان‌های آنها را جارو کنند، تنبل می‌نامم. آدم از این واقعیت که ازبک‌ها باید برای به دست آوردن یک لقمه نان به مسکو بروند، منزجر می شود. هیچکس در ازبکستان از گرسنگی نمرده است."
اما اگر کارگرانی که برای جارو کردن به مسکو می روند، تنبل نامیده می‌شوند، روزنامه‌نگاران و مخالفانی که در ازبکستان می‌مانند و با حکومت آن کشور همسو نیستند، مورد غضب قرار می‌گیرند.
بر اساس گزارش عفو بین‌الملل در مورد ازبکستان در سال ۲۰۱۳، موارد نگرانی از شکنجه و فشار در زندان‌های ازبکستان و ارعاب روزنامه نگاران و مخالفین ادامه داشته است.
عفو بین‌الملل می‌گوید که حکومت اسلام کریم‌اف که در کارنامه‌اش سرکوب و کشتار قیام اندیجان در سال ۲۰۰۵ را دارد، از شکنجه و فشارهای دیگر برای اقرار گرفتن از افرادی که احتمال دارد با احزاب اسلامی ممنوع شده ارتباط داشته باشند، فروگذار نمی‌کند.
در ارتباط با سیاست‌های حکومت ازبکستان، گروههای حقوق بشری جامعه جهانی و آمریکا را هم متهم می‌کنند که بخاطر استفاده از خاک آن کشور برای عملیات نظامی خود در افغانستان، نقض حقوق بشر و شکنجه و زندان در آن کشور را نادیده می‌گیرد.
در کشوری که غضب پدر و ارگانهای امنیتی او دختر رئیس‌جمهوری را در شرایطی قرار می‌دهد که باید با پیام‌های مخفی اطلاع دهد که با او بدتر از سگ رفتار می‌شود، با توجه به گزارش عفو بین‌الملل، می‌توان تصور کرد که زندانی سیاسی بودن می‌تواند به چه معنی باشد.
خارج کردن شرکای سیاسی از دور قدرت اتفاق جدیدی در منطقه نیست. اما دعوای خانوادگی کریم‌اف‌ها که دستکم آوازه فعالیت های جنجالی اقتصادی آنها تا اروپا هم رسیده، چه در منطقه و چه در کشورهای شوروی سابق، که سیاستمداران ازبکستان هنوز از درس‌های مکتب آن استفاده می کنند، در نوع خود کم نظیر است.