چگونه از کلاهبرداری هنگام خرید جلوگیری کنیم؟
نیما اکبرپور - بی بی سی
دستگاه‌های کارت‌خوان یا پوز (POS) در سال‌های اخیر، کار خرید را برای مشتریان و فروشندگان بسیار ساده کرده‌اند اما هر از گاهی خبری مبنی بر سوءاستفاده از این سامانه‌ها منتشر می‌شود.
استفاده از فناوری راهی است برای آن که کارهای روزمره ساده‌تر شوند اما در همین راستا کنترل رویدادها دشوارتر و ابعاد کلاهبرداری‌ها گسترده‌تر می‌شود.
در ایران استفاده از دستگا‌های کارت‌خوان در سال‌های اخیر بسیار مرسوم است ولی کمتر فروشگاهی است که این دستگاه‌ها را در اختیار مشتری بگذارد. خریدار معمولا مجبور است رمز کارت خود را به فروشنده بدهد و سوءاستفاده از این روش خرید و فروش، دشواری‌های زیادی را پدید آورده است.
چندی پیش یک رستوران ایتالیایی در تهران با استفاده از همین سهل‌انگاری مشتریان و گرفتن رمز کارت بانک آنان در زمان پرداخت و کپی آن، مبلغ ۵۷۰ میلیون تومان کلیک سرقت کرد.
در غالب این کلاهبرداری‌ها، مقصر خود ماییم. این یک واقعیت است که حفاظت از رمزها و گذرواژه‌ها در درجه اول بر عهده صاحب کارت است.
هنگام ورود رمز کارت، دست خود را در مقابل صفحه کلید کارت‌خوان حائل کنید
گام نخست برای امنیت و حفظ اطلاعات شخصی چون رمزهای بانکی، یادگیری روش‌های صحیح و اشاعه و آموزش فرهنگ درست استفاده از آنها به فرزندان، اطرافیان یا اعضای جامعه است.
اما چگونه و با چه راهکارهایی می‌توان از احتمال وقوع کلاهبرداری‌هایی به این روش کاست؟
رمز یک راز است
رعایت نکاتی ساده می‌تواند احتمال سوءاستفاده و برداشت غیرمجاز از حساب بانکی ما را کاهش دهد:
- گذرواژه خود را جایی ننویسید. از ارسال شماره حساب و رمز خود و حتی ذخیره آن در گوشی همراهتان خودداری کنید. مناسب‌ترین کار به‌خاطرسپاری رمز است نه نوشتن آن روی کاغذ.
- کارت بانکی خود را شخصا در دستگاه کارت‌خوان کشیده و خودتان رمز را وارد کنید. هیچ گاه و در تحت هیچ شرایطی آن را در اختیار فرد دیگر یا فروشنده قرار ندهید.
- قبل از اتمام پردازش و خاتمه عملیات بانکی، محل را ترک نکنید و در صورت ناموفق بودن تراکنش، رسید مربوطه را تا حصول اطمینان از کسر نشدن وجه از حساب خود نگهداری کنید.
در صورتی که کارت بانکی بلااستفاده دارید، آن را خرد کرده و نابود کنید
- رمز کارت خود را هر چند گاه یک بار تغییر دهید. جمله معروفی است که می‌گوید رمز مانند مسواک است. آن را به کسی ندهید و هر چند گاه یک بار آن را عوض کنید.
- رسیدهای خرید را دور نریزید و آنها را برای مقایسه با ریز تراکنش‌های بانکی نگاه دارید.
- گذرواژه‌ها را باید ترکیبی از حروف و شناسه‌ها و اعداد بی‌ربط در نظر گرفت. درباره رمزهای بانکی بدترین کار استفاده از شماره شناسنامه، شماره تلفن، تاریخ تولد یا شماره‌های مشابه است. کلاهبرداران و هکرها برای حدس زدن رمز شما اول به سراغ چنین اعدادی می‌روند.
- هنگام ورود رمز اینترنت‌بانک حتماً ازصفحه کلیدامنیتی استفاده کنید. برخی برنامه‌های جاسوسی، داده‌های ورودی توسط صفحه کلید شما را ضبط و به هکرها می‌فرستند.
- از گرفتن عکس از کارت خود و ارسال آن روی اینترنت خودداری کنید.
- در صورتی که کارت بانکی بلااستفاده دارید، آن را خرد کرده و نابود کنید.
استفاده درست از کارت‌خوان و عابربانک
دستگاه‌های کارت‌خوان در ایران بیشتر در اختیار و در خدمت فروشنده هستند. فروشندگان این دستگاه‌ها را بیشتر در داخل گیشه یا در انتهای فروشگاه و محلی دور از دسترس خریدار قرار می‌دهند. چنین سهل انگاری‌هایی زمینه را برای انواع کلاهبرداری، سرقت و برداشت‌های غیرمجاز افزایش می‌دهد. پس:
هنگام استفاده از عابربانک، اگر فرد پشت سری شما فاصله معقولی از شما ندارد، از او بخواهید عقب‌تر بایستد
- از فروشنده بخواهید دستگاه کارت‌خوان را به نزدتان بیاورد یا خود به کنار دستگاه بروید.
- از فروشنده بخواهید پس از وارد کردن بهای درخواستی و آماده‌سازی دستگاه تا پیش از ورود رمز آن را به شما بدهد. در بسیاری از کشورها فروشنده هنگام ورود رمز شما، روی خود را برمی‌گرداند یا دست خود را در مقابل صفحه کلید کارت‌خوان حائل می‌کند. شما نیز می‌توانید این کار را بکنید. حفاظت از رمزتان حق شماست.
- برای استفاده از عابربانک نیز باید روش‌هایی را مراعات کرد. درست‌ترین راه این است که هنگام استفاده افراد از دستگاه‌های عابربانک فاصله‌ای بیش از یک متر از او بگیرید. صفی که برای عابربانک تشکیل می‌شود باید از فاصله یک تا دو متری پشت استفاده‌کنند آغاز شود. اگر فرد پشت سری فاصله معقولی از شما ندارد، از او بخواهید عقب‌تر بایستد.
استفاده از روش‌های فوق تا حد زیادی امکان سوءاستفاده از شما را کم می‌کند. هکرها و کلاهبرداران همواره به دنبال افراد سهل‌انگارند. با افزایش اطلاعات خود و انتقال آن به اعضای خانواده، دوستان و آشنایان، پافشاری بر روش درست استفاده از فناوری و مقاومت در مقابل خواسته‌های غیرمعقول، از قربانی شدن خود جلوگیری خواهید کرد.