چرا ایرانیان به مراتب کمتر از بقیه خاور میانه 'ضد‌یهودند'؟
درصد کسانی که معتقدند "یهودیان بیش از حد در مورد هولوکاست صحبت می کنند"، در ایران ۱۸ و در آمریکا ۲۲ درصد است
حسین باستانی
بی‌بی‌سی
نتایج نظرسنجی جدید یک سازمان بین المللی مقابله با یهودی ستیزی، نشان می دهد که مردم ایران، بسیار کمتر از سایر شهروندان منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تمایلات ضدیهودی دارند.
مطابق نظرسنجی سفارش داده شده توسط "انجمن ضد افترا" ( ای دی ال)، ۵۶ پاسخ دهندگان ایرانی در مجموع نسبت به یهودیان بدبین بوده اند و این در حالی است که در سایر کشورهای منطقه، این میزان بین ۶۹ درصد (ترکیه) و ۹۳ درصد (سرزمین های فلسطینی) در نوسان بوده است. این نظر سنجی، که در بیش از ۱۰۰ کشور جهان انجام شده، همچنین میزان بدبینی به یهودیان را در عراق ۹۲ درصد، در امارات متحده عربی و مراکش ۸۰ درصد و در مصر و عربستان به ترتیب ۷۵ و ۷۴ درصد نشان داده است. در خارج از منطقه، این میزان برای کشورهای یونان، کره جنوبی و فرانسه، به ترتیب ۶۹، ۵۳ و ۳۷ درصد بوده است.
با وجود تفاوت میان یهودی ستیزی و ضدیت با اسراییل، به نظر می رسد مقوله بدبینی به یهودیان، در اغلب جوامع دارای رابطه ای معنی دار با تمایلات ضد اسرائیلی است. به عبارت دیگر، اگرچه منتقدان اسراییل لزوما به یهودیان بدبین نیستند، اما احتمالاً اغلب کسانی که به یهودیان بدبینند، با اسراییل هم مخالفند.
با چنین پس زمینه ای است که نتایج نظرسنجی - تلفنی - اخیر در مورد کشوری چون ایران که بزرگترین دشمن اسرائیل محسوب می شود، اهمیتی مضاعف می یابد. به ویژه در شرایطی که نتایج نظر سنجی های تلفنی، در کشوری مانند ایران که تصور کنترل خطوط تلفنی در میان بسیاری از شهروندان وجود دارد، ممکن است حتی محافظه کارانه تر از گرایش های واقعی پاسخ دهندگان باشد.
"۵۶ درصد پاسخ دهندگان ایرانی در مجموع نسبت به یهودیان بدبین بوده اند و این در حالی است که در سایر کشورهای منطقه، این شاخص بین ۶۹ درصد (ترکیه) و ۹۳ درصد (سرزمین های فلسطینی) در نوسان بوده است"
حکومت ایران، البته اتهام "یهودی ستیزی" را رد می کند و خود را صرفا مخالف اسرائیل می داند. اما حکومت‌های سایر کشورهای خاور میانه، که میزان بدبینی شهروندانشان نسبت به یهودیان بالاست نیز، خود را یهودی ستیز نمی دانند و حتی گروهی از آنها دارای روابط سیاسی و اقتصادی با اسرائیل هستند.
از سوی دیگر، با وجود تاکیدات محافظه کاران حاکم بر ایران در مورد عدم مخالفت با یهودیان، بسیاری از نهادهای حکومتی، مروج دیدگاه های بدبینانه نسبت به جوامع یهودی هستند. به عنوان نمونه، تبلیغ در مورد "افسانه بودن هولوکاست" یا نسبت دادن بخشی مهمی از مشکلات جهان به گروه های صاحب نفوذ یهودی، قطعا برای مخاطبان شبکه های تلویزیونی و سایر رسانه های حکومتی ایران ناآشنا نیستند.
بسیاری از ایرانیان منتقد محافظه کاران، ممکن است از زوایایی متفاوت با حکومت منتقد سیاستمداران اسراییلی باشند. به عنوان نمونه، اظهارات بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل در مهر ماه گذشته در مورد محرومیت ایرانیان از پوشاک جین و موزیک غربی، با واکنش گسترده جوانان "جین پوش" و ناهمسو با حکومت مواجه شد. جوانانی که از سیاستمدار راستگرای اسراییلی، به خاطر اظهار نظر -از موضع بالا- در مورد جامعه ای انتقاد می‌کردند که در مورد آن "اطلاعی ندارد". به عنوان نمونه ای دیگر، می توان به رویکرد دولت اسراییل در مورد برنامه هسته ای ایران اشاره کرد که در میان بسیاری از منتقدان حکومت ایران، دارای مخالفان جدی است.
اما علی رغم مجموعه این انتقادات، قابل انکار نیست که بخش بسیار بزرگی از جامعه ایران، تحت تاثیر روایت های محافظه کاران حاکم راجع به جامعه یهودی قرار نگرفته اند. حتی قابل تصور است که بخشی از این جمعیت، به خاطر بی اعتمادی به محافظه کاران حاکم، نسبت به هر آنچه توسط آنها تبلیغ می شود – از جمله در مورد یهودیان – واکنش منفی پیدا کرده باشند.
شاید معنی دارترین بخش از نظرسنجی اخیر در مورد ایران، درصد پاسخ دهندگانی باشد که با گزاره "یهودیان بیش از حد در مورد هولوکاست صحبت می کنند" موافق بوده اند.
در "جمهوری اسلامی ایران"، که مدت ها به خاطر انکار هولوکاست توسط سیاستمداران محافظه کارش خبرساز بوده، تنها ۱۸ درصد مصاحبه شوندگان این گزاره را تایید کرده اند. در "ایالات متحده آمریکا"، سهم کسانی که همین گزاره را تایید کرده اند، ۲۲ درصد بوده است.