محتوای رویا را 'می‌توان به میل خود تغییر داد'
ارسطو به مفهوم رویای آگاهانه اشاره کرده بود اما نامگذاری آن کار روانپزشک هلندی فردریک فان ادن است
رویای آگاهانه برای کسانی که آن را تجربه کرده‌اند تجربه‌ای شگفت‌انگیز بوده است. بشر از دیرباز همواره می‌خواسته رویاهای شیرین ببیند و اتفاقات ناگوار کابوس‌ها را به میل خود تغییر دهد.
اکنون پژوهشگران آلمانی می‌گویند امکان کنترل محتوای رویا وجود دارد.
دانشمندان آلمانی در تحقیقی که نتایج آن در وبسایت نیچر منتشر شده ۲۷ نفر را که تجربه "رویای آگاهانه" یا "خواب شفاف" را نداشتند چند شب در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار دادند.
دکتر اورسولا فوس، روانشناس بالینی در دانشگاه گوته آلمان و پژوهشگر ارشد این تحقیق می‌گوید: "ما در واقع می توانیم به آسانی آگاهی خود را در رویا تغییر دهیم."
"رویای آگاهانه" یا "خواب شفاف" به رویایی گفته می‌شود که فرد آگاه است که دارد خواب می‌بیند و می‌تواند رویایش را به میل خود تغییر دهد و آن را کنترل کند. مغز در هنگام رویای آگاهانه بسیار هشیار است.
کسانی که تجربه خواب آگاهانه را دارند می‌گویند در رویا دیده‌اند که از خواب بیدار شده‌اند و دنیای اطراف و اتفاقات آن را به میل خود تغییر داده اند.
خواب‌های پر از ماجرا و رویدادهای غیر ممکن مثل پرواز، در حالیکه که رویابین به میل خود داستان و ماجراها را تغییر می‌دهد، رویای آگاهانه است.
در این تحقیق دانشمندان پس از آنکه افراد مورد مطالعه وارد خواب رِم (REM) شدند جریان ضعیف الکتریکی (دو تا ۱۰۰ هرتز) را به مدت ۳۰ ثانیه از طریق پوست سر به نواحی پیشانی و گیجگاهی مغز آنها فرستادند.
زمانی که فرکانس ۴۰ هرتز به مغز این افراد فرستاده می‌شد در هفتاد و هفت درصد موارد وقتی از خواب بیدار شدند، دیدن رویای آگاهانه را گزارش کردند.
موضوع رویای آگاهانه دست‌مایه فیلم تلقین (سرآغاز) با بازی لئوناردو دی‌کاپریو بود
دکتر فوس در تحقیقی دیگر در سال ۲۰۰۹ ارتباط امواج گاما را با رویای آگاهانه دریافته بود. در واقع جریان الکتریکی ۴۰ هرتزی باعث ایجاد امواج گاما با همین فرکانس می‌شد.
رویای آگاهانه را به بیداری کاذب هم تعبیر کرده‌اند. رویای آگاهانه بین خواب و بیداری هم ممکن است تجربه شود.
دکتر اورسولا فوس می‌گوید: "نوسان با بسامد ۴۰ هرتز در هنگام خواب رم در افراد مبتلا به اختلال تنش‌زای پس از رویداد (PTSD) که دائم کابوس‌های تکرار شونده می‌بینند، ممکن است کمک کند تا رویای آگاهانه ببینند و خود بتوانند رویایشان را تغییر دهند."
هنر رویابینی
کارلوس کاستاندا در کتاب هنر رویابینی که در ایران بسیار پر فروش بود موضوع رویابینی آگاهانه و استفاده از آن برای رسیدن به آگاهی کامل را مطرح کرده بود.
دکتر فوس معتقد است که هنوز تا ساخت ماشین "رویای آگاهانه" برای عموم راه درازی باقی است؛ دستگاه‌هایی که اکنون وجود دارند "خوب کار نمی‌کنند" و دستگاه‌هایی مثل آنکه برای این تحقیق استفاده شده باید تحت نظر پزشک به کار گرفته شوند.
خواب رِم (REM) چیست؟
مرحله‌ای از خواب است که معمولا یک ساعت و نیم پس از خوابیدن شروع می شود و تقریبا یک چهارم خواب شبانه را شامل می‌شود.
خواب رم چهار تا پنج بار در خواب شبانه اتفاق می افتد. اولین مرحله آن بین پنج تا پانزده دقیقه طول می کشد و در دفعات بعد مدت آن طولانی تر می‌شود و تا حدود یک ساعت می‌رسد.
در هنگام خواب رم تنفس و ضربان قلب و فشار خون افزایش پیدا می‌کند، عضلات بدن بجز دیافراگم بسیار شل می‌شوند. نعوظ مردان در این مرحله از خواب رخ می‌دهد.
در این مرحله از خواب فعالیت نورون‌های مغز با دیگر مراحل خواب تفاوت دارد و شبیه زمان بیداری است.
خواب رِم مرحله ای از خواب است که بیشتر رویابینی در آن اتفاق می‌افتد و مشخصه آن حرکات سریع چشم است. خواب رم خواب سبکی است و رویاهای عجیب در این مرحله اتفاق می‌افتند.
اگر فرد در مرحله خواب رم از خواب بیدار شود رویایی بسیار واضح و روشن را به یاد می‌آورد.
برخی از متخصصان معتقدند خواب رم مهمترین مرحله خواب است.