ای مرد غیرتت کو؟

زنان رهگذر در خیابان فاطمی از کودکی که در آغوش یکی از تظاهرکنندگان است، عکس می‌گیرند

زنان طبیعی بزایند

آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی و آیت‌الله جعفر سبحانی دو نفر دیگر از مراجع شیعه چند روز پیش تاکید کردند که دولت باید استفاده از وسایل جلوگیری را ممنوع کند.

آیت‌الله مکارم شیرازی، مرجع حامی حکومت ایران به وزیر بهداشت که به دیدارش رفته بود، گفت "باید عمل‌های جلوگیری [از بارداری] جرم شناخته بشود و قابل تعقیب بشود."

آیت‌الله سبحانی هم علاوه بر تاکید بر ضرورت افزایش جمعیت شیعیان وارد جزئیات بیشتر برنامه‌ریزی جمعیت شده و گفته بود "قانونی به تصویب برسد که زایمان مادران تنها به صورت طبیعی صورت گیرد" مگر در مواردی که پزشکان به سزارین توصیه کنند.

حسن یوسفی اشکوری، پژوهشگر دینی، می‌گوید این اظهارات سیاسی است و از لحاظ فقهی، بارداری باید با توافق دو طرف باشد و اگر زن نخواهد، مرد نمی‌تواند او را مجبور کند.

به گفته آقای اشکوری که خود در گذشته لباس روحانیت بر تن داشته، از نظر فقهی نمی‌توان گفت جلوگیری از بارداری حرام است: "اگر اینطور است، چطور در سی سال گذشته حرام نبود؟"

گرچه سخنان مراجع قم بخشی از سیاست‌های کلان ایران برای افزایش جمعیت است، اما فعالان حقوق زنان می‌گویند مجرمانه شناخته شدن روش‌های جلوگیری از بارداری باعث آسیب زنانی خواهد شد که ناخواسته حامله شده‌اند.

بعضی تظاهرکنندگان گفته‌اند، الگوی آنها برای حضور و امر به معروف، آیت‌الله خامنه‌ای است

چرا دوباره اعتراض‌ها شروع شد؟

به گفته مریم حسین‌خواه، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان "گرچه شرایط زنان در دولت آقای روحانی چندان تغییری نکرده اما زمزمه‌های تغییر باعث نگرانی روحانیونی شده که دولت فعلی را بر خلاف دوره اول دولت محمود احمدی‌نژاد چندان همراه فکری خود نمی‌دانند."

او هم مانند شماری دیگر از تحلیلگران سیاسی معتقد است با تغییر دولت، طیفی از روحانیون قم دوبارهکلیک احساس خطر کرده‌اند.

رضا علیجانی، فعال ملی مذهبی هم با اشاره به ماجرای تجمع اعتراضی علیه "بدحجابی" گفته است که جریان‌های افراطی کم‌کم پروژه‌های خود را علیه دولت آقای روحانی شروع کرده‌اند.

به گفته تحلیلگران سیاسی، فضا تا حدودی شبیه دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی می‌شود که در آن گروه‌های فشار گاهی کنترل اوضاع را به دست می‌گرفتند.

آقای اشکوری معتقد است گرچه آقای روحانی بهتر از رئیس‌جمهور پیشین ساختار قم را می‌شناسد اما نمی‌تواند دربرابر فشار تندرویان مقاومت کند. با این وجود محمدجواد اکبرین اعتقاد دارد که اگر جامعه زنان مطالباتش را تکرار کند، ممکن است مراجع سکوت کنند.

جامعه مدنی ایران از جمله فعالان حقوق زنان در یک دهه گذشته زیر فشار زیادی بوده و به گفته خانم بنی‌یعقوب، رمقی برای مقابله ندارد در حالی که طیف سنتی و به تعبیری "ضد زن" در این سال‌ها تقویب شده است.

خانم بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگاری که برای ۳۰ سال ممنوع‌القلم شده، می‌گوید: "اشکالی ندارد طیف سنتی به خیابان بریزند و خواسته‌شان درباره حجاب را فریاد بزنند، به شرطی که دیگران هم چنین اجازه‌ای داشته باشند."

از نگاه او، دولت لازم نیست تظاهرات علیه "بدحجابی" را ممنوع کند. کافی است اجازه بدهد فعالان حقوق زنان هم تظاهرات کنند و مطالبات قانونی و حقوقی خود را مطرح کنند.