چرا عکس اوباما در مراسم بزرگداشت ماندلا خبرساز شد؟

عکسی که خبر ساز شده چهار شخصیت مهم دارد که در بخش تشریفاتی محل برنامه بزرگداشت نلسون ماندلا در استادیوم " ساکرسیتی" نشسته اند. عکس اینطور نشان می دهد که خانم هله تورنینگ اشمیت نخست وزیر دانمارک در حالی که وسط باراک اوباما و دیوید کامرون نشسته است با تلفن موبایل خود دارد از این جمع دوستانه که همه لبخند به لب دارند عکس می گیرد. و نفر چهارم میشل اوباما است که نه تنها در کادر این عکس دوستانه قرار ندارد بلکه با حدی فاصله از همسرش نشسته و قیافه بسیار جدی و شاید حتی دلخوری دارد.

از روز سه شنبه که این عکس در رسانه ها منتشر شد روی شبکه های اجتماعی سرو صدای زیادی به پا کرده است. بسیاری از کانالهای تلویزیونی نیز در گزارشهای مربوط به پوشش مراسم بزرگداشت نلسون ماندلا در کنار عکس های مهمی مثل دست دادن رائول کاسترو رهبر کوبا با پرزیدنت اوباما، این تصویر را به عنوان لحظه ای دیدنی و قابل مکث از مراسم نشان دادند.

اما واکنش ها به این عکس از جنبه های مختلف مطرح شده است. در همان روزهای اول بازار غیبت و شایعه داغ شد که گویا چهره جدی و دلخور میشل اوباما واکنشی بوده به " رفتار سبک" همسرش و بانوی اول آمریکا نه تنها از" بازیگوشی" این سیاستمداران ارشد در مراسم فوت نلسون ماندلا ناراضی بوده بلکه از اینکه همسرش بدون او با یک زن دیگر عکس می گیرد به شدت عصبانی شده است.

برخی دیگر به هر سه سیاستمدار که لبخنه به لب دارند و عکس یادگاری و یا به اصطلاح " سلفی" (Selfie) می گیرند حمله کردند و می گفتند که چنین مراسمی جای این نوع رفتارها نیست.

اما تب شایعات و انتقادها که خوابید نکات جالبتری مطرح شد.

اولین موضوعی که صاحبنظران و مفسران به آن اشاره می کنند این است که ظاهرا حتی افراد مهم و سرشناس هم نمی توانند در برابر وسوسه عکس گرفتن از خودشان مقاومت کنند.

هر چند گرفتن این عکس ابتکار خانم اشمیت نخست وزیر دانمارک بود و با دوربین او گرفته شده ولی دیوید کامرون و باراک اوباما هم با صورت های خندان خود نشان می دهند که از این ایده استقبال کرده اند.

البته لازم است یادآوری کنیم که طبق گزارشهایی که سابقا در رسانه ها چاپ شده، باراک اوباما به خاطر ملاحظات امنیتی فقط یک تلفن موبایل بلک بری با خود حمل می کند که مخصوص تماس های ویژه است و نه تفریحات سالمی مثل گرفتن عکس یادگاری.

آیا عکس ها همیشه تمام حقیقت را نشان می دهند؟

بحث، گزارش و اظهار نظر در مورد این موضوع به حدی بالا گرفت که روبرتو اشمیت، عکاس خبرگزاری فرانسه که این عکس را گرفته است، تصمیم گرفت وارد ماجرا شود.

وی در مصاحبه ای با روزنامه واشنگتن پست می گوید:" من از سرو صدایی که این عکس به پا کرده تعجب کردم. نکته اولی که باید توضیح بدهم این است که این عکس تصادفا لحظه ای را ثبت کرده که خانم اوباما به جای دیگری نگاه می کرد و قیافه جدی داشت. در صورتی که در لحظات قبل و یا بعد از این عکس او هم مشغول گفتگو با جمع بود. موضوع بعدی هم این است که در تمام طول مراسم خود مردم در استادیوم مشغول رقص و پایکوبی بودند و بنابراین نمی شود از سیاستمداران انتظار داشت که تمام آن ساعات را با قیافه ای خشک و جدی سرجای خودشان بنشینند. به نظر من رفتار آنها کاملا عادی و مثل هر فرد دیگری بود."

اما اگر این عکس تمام حقیقت را نمی گوید، آیا عکس های دیگری که از سفرهای رسمی و توسط عکاسان رسمی یا دفتر ریاست جمهوری منتشر می شوند واقعیت را می گویند؟

این نکته ای است که سانتیاگو لئون یکی از عکاسان خبری با سابقه آمریکا در روزنامه نیویورک تایمز آن را مهم دانسته و می نویسد: "درست است که نباید فقط همین یک عکس را مبنای قضاوت قرار دهیم ولی مشکل در این است که پرزیدنت اوباما که خود با شعارهایی مثل شفافیت و نزدیک به مردم به قدرت رسیده همیشه تصاویر و عکس هایی را به افکار عمومی تحویل می دهد که همه با دقت توسط مسئولان روابط عمومی و تبلیغات کاخ سفید دستچین و حتی برنامه ریزی شده اند."

این نکته جالبی است چون اگر به مجموعه عکس هایی که کاخ سفید از سفر باراک اوباما و همسرش برای شرکت در مراسم نلسون ماندلا منتشر کرده نگاهی بیندازیم، همه آنها عکس های رسمی، خشک و تشریفاتی هستند.

در گذشته نیز عکاسان رسانه های آمریکایی از این موضوع شکایت کرده بودند و حتی ماه گذشته بیش از سی موسسه رسانه ای بزرگ آمریکا در یک نامه سرگشاده به مسئولان کاخ سفید از محدودیت شدیدی که برای حضور عکاسان در ملاقات های رسمی و یا نیمه رسمی رئیس جمهور ایجاد شده است، شکایت کردند.

آیا باید بین عکسهای رسمی و برنامه ریزی شده و عکس های اتفاقی مثل این "سلفی" مشهور یکی را برگزید؟ یا باید همه آنها را روی هم گذاشت و از هر گوشه آنها بخشی از واقعیت را نتیجه گرفت؟

توصیه عکاسان خبری این است که عکس هم مثل خبر می تواند ناقص، یک جانبه و حتی گمراه کننده باشد. اولا باید همیشه در منبع آن دقت کرد و ثانیا برای قضاوت در مورد یک واقعه و یا یک لحظه نباید فقط به یک عکس اکتفا کرد.

سه روز پس از انتشار این عکس و جنجالی که در رسانه ها به پا کرده، کاخ سفید در مورد آن یک کلمه حرف نزده است. نخست وزیر بریتانیا هم در جلسه پارلمان آن کشور موضوع را به شوخی برگزار کرد و به نظر می رسد واکنش وی در همین حد فعلا قانع کننده بوده است.

ولی روز گذشته رسانه ها سئوال و جواب کوتاه خبرنگاران با خانم اشمیت نخست وزیر دانمارک را پخش کردند که می گفت:" گرفتن این عکس سه نفره نشان می دهد که ما هم مثل بقیه مردم هستیم. در آن روز عکس های زیادی گرفته می شد و چرا خود ما عکس نگیریم؟"

شاید این عکس یادگاری برای مردان قدرتمند آمریکا و بریتانیا یک حدی دردسر تبلیغاتی ایجاد کرده باشد ولی ظاهرا خانم اشمیت نخست وزیر کمتر شناخته شده ولی جذاب و شیک پوش دانمارک را در به همه شناساند. قاعدتا وی و دانمارکی ها نباید گله ای داشته باشند، مگر از یک "سلفی" ناقابل چه انتظار دیگری می توان داشت؟

اما جالبترین نکته ای که در مورد این عکس بحث برانگیز مطرح شده حرف های یک سیاستمدار کهنه کار بریتانیایی است که ظاهرا با "سلفی" میانه خوبی ندارد و گفته است:" هر کس حق دارد به هر شکلی که می خواهد شادی کند، اما سیاستمداران نباید با موبایل و خط تلفن گرانقیمتی که مالیات دهندگان پول آن را می دهند شوخی کنند."