ظریف: اختلافات داخلی ١+٥ مانع عمده رسیدن به نتیجه بود

ظریف و اشتون - هر دو طرف مذاکره باید به حساسیت‌های دهساله توجه کنند

سومین روز از مذاکرات هسته ای ایران با نشست دوجانبه محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، و کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به نمایندگی از گروه ۱+۵ در حالی آغاز می‌شود که تلاش شرکت کنندگان برای دستیابی به توافقنامه‌ای برای حل اختلاف بر سر پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ادامه داشته است.

پیشتر، وزیر خارجه ایران در مصاحبه با خبرنگار واحد مرکزی خبر گفته بود که "در دور گذشته، مانع عمده برای رسیدن به نتیجه، اختلافات داخلی در بین اعضای ١+٥ بود."

وی درعین حال افزود که "حتما هنوز هم طبیعی است که وقتی شش کشور با دیدگاه‌های مختلف و با مواضع و منافع متفاوت وارد مذاکره می‌شوند، الزاما دیدگاه‌هایشان یکسان نباشد."

آقای ظریف در مورد دور جدید مذاکرات، گفت که "شاید توانسته باشند مقداری بیشتر این دیدگاه‌ها را به هم نزدیک کنند."

وزیر خارجه در این مصاحبه در مورد جو مذاکرات گفت که "اعتقاد داریم که حقوق مردم ایران در معاهده و حقوق بین‌الملل کاملا شناسایی شده ولی لازم است اعضای ١+٥ به این حقوق احترام بگذارند و از ایجاد فشار بر مردم ایران به دلیل اعمال حقوقشان، خودداری کنند."

مقامات جمهوری اسلامی تاکید داشته‌اند که بخشی از خواست های مندرج در مصوبات شورای حکام آژانس بین‌المللی و شورای امنیت سازمان ملل، به خصوص الزام ایران به تعلیق غنی‌سازی اورانیوم، با حقوق کشورهای امضاکننده پیمان منع گسترش جنگ‌افزارهای اتمی - ان پی تی - مغایرت دارد.

در مذاکرات ژنو طرف مقابل نسبت به اراده واقعی جمهوری اسلامی در دستیابی به توافق خوشبین‌تر بوده است

در مقابل، شورای حکام و شورای امنیت با این استدلال که جمهوری اسلامی برای چندین سال، بدون اطلاع‌رسانی و نظارت آژانس بین‌المللی به فعالیت‌های اتمی پرداخته و مرتکب نقض تعهدات خود در چارچوب معاهده ان‌‌پی‌تی شده است، تاکید داشته‌اند که لازم است تا کسب اطمینان جهانی از صلح آمیز بودن ماهیت این برنامه‌ها، جنبه‌هایی از آنها، به خصوص غنی سازی اورانیوم، متوقف شود.

غنی‌سازی اورانیوم یکی از مهمترین موارد اختلاف نظر و عامل ناکامی مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای ١+٥، به نمایندگی از جامعه جهانی بوده است.

واحد مرکزی خبر در گزارشی در مورد روز دوم نشست ژنو، گفته است که "منابع آگاه از محل مذاکرات، نتایج دور دوم مذاکرات را خوشبینانه توصیف کرده‌اند."

پیشتر، به نقل از عباس عراقچی، سرپرست مذاکرات هسته‌ای ایران، گزارش شده بود که مذاکرات دو روز گذشته به نتیجه نرسیده است. در عین حال، مهمترین نکته در سه دوره مذاکرات ژنو در مقایسه با نشست‌های هسته ای ایران طی چند سال گذشته این بوده که جامعه بین المللی نسبت به آمادگی واقعی جمهوری اسلامی برای حل و فصل پرونده اتمی از راه مذاکره ابراز خوشبینی بیشتری کرده است.

تلاش برای توافق

روز سوم از مذاکرات ژنو-۳ با نشست دو جانبه آقای ظریف با کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به نمایندگی از گروه ١+٥، آغاز شده است.

گروه‌هایی در ایران خواستار پافشاری بر سر مواضع و اجتناب از مصالحه هستند

دور قبلی مذاکرات هسته‌ای ایران - موسوم به ژنو ٢ - برای روزهای ٨ و ٩ نوامبر برنامه ریزی شده بود اما با ورود وزیران خارجه اکثر کشورهای ١+٥ و حضور وزیر خارجه ایران، یک روز دیگر تمدید شد.

اگرچه طرف‌های مذاکره در مورد محتوای گفتگوها جزئیاتی را مطرح نمی‌کنند، اما گفته شد که در دور قبلی مذاکرات، پیش‌نویس توافقنامه‌ای با حمایت ایالات متحده مطرح و احتمالا با نظر مساعد ایران مواجه شده بود اما ظاهرا به دلیل موضعگیری فرانسه، تغییراتی در آن صورت گرفت که مانع از تصویب آن شد.

گفته می‌شود که به دلیل ناکامی دور قبلی، خانم اشتون تا زمانی که حصول توافقنامه‌ای بین دو طرف قطعی به نظر نرسد، از وزیران خارجه کشورهای ١+٥ برای حضور در ژنو دعوت به عمل نخواهد آورد.

برخی منابع خبری از وجود دست کم دو متن پیش‌نویس برای بررسی شرکت کنندگان سخن گفته و افزوده‌اند که یکی از این پیش‌نویس‌ها توسط ایران تهیه شده است.

مخالفان مصالحه اتمی با ایران در پی تاثیرگذاری بر اعضای ١+٥ بوده‌اند

علاوه بر محتوای کلی پیش‌نویس توافق نامه، جمله بندی آن نیز مورد بحث بوده است. برخی ناظران گفته‌اند انعکاس گسترده رسانه‌ای و موضعگیری‌های سیاسی در مورد برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی طی ده سال گذشته باعث حساسیت افکار عمومی مردم نه تنها در ایران بلکه در کشورهای غربی نسبت به این موضوع شده است.

در نتیجه، هر دو طرف مذاکره باید علاوه بر دستیابی به دست کم بخشی از هدف‌های خود، باید متنی را در اختیار افکار عمومی کشورهای خود قرار دهند که حتی اگر به معنی اعلام "پیروزی" در این مجادله ده ساله نباشد، دست کم به دستیابی به بخشی از خواست‌های آنها تعبیر شود. به همین دلیل، جمله‌بندی مناسب توافقنامه احتمالی هم اهمیت سیاسی فراوان دارد.

البته در صورت حصول توافق و تایید آن از سوی نهادهای ارشد جمهوری اسلامی، احتمالا مخالفان مصالحه اتمی در داخل ایران جسارت ابراز مخالفت با چنین توافقنامه‌ای را ندارند. اما در خارج از ایران، مخالفان سرسخت هر نوع مصالحه اتمی با ایران، از جمله اسرائیل و حامیان آن در تشکیلات سیاسی کشورهای غربی، احتمالا در صدد خرده‌گیری از توافقنامه احتمالی برخواهند آمد.

در عین حال، اگر شش قدرت جهانی به طور یکپارچه در صدد مصالحه با ایران باشند، این مخالفان قادر به جلوگیری از امضای توافقنامه‌ای معتبر نخواهند بود. به همین دلیل مخالفان مصالحه اتمی با ایران کوشیده‌اند گروه ١+٦ را ترغیب کنند تا در صورت تمایل به چنین مصالحه‌ای، دست کم توافقنامه‌ای را امضا کنند که، به گفته آنان، قاطعانه از دستیابی ایران به تسلیحات اتمی جلوگیری کند.