گنجینه بابل از آن کیست؟

همزمان با سفر این روزهای نوری مالکی‪،‬ نخست وزیر عراق به آمریکا، دولت و پارلمان عراق بر لزوم بازگرداندن گنجینه عظیم تاریخ یهودی از آمریکا تاکید کرده‌اند.

مقامات عراق می‌گویند انتقال اسناد و مدارک و آرشیو تاریخی یهودیان از عراق به آمریکا از آغاز اقدامی اشتباه بوده است و اکنون که عراق حاکمیت کامل خود را بازیافته، لازم است که آمریکا آرشیو تاریخی یهودیان را به عراق برگرداند.

زمانی که آمریکا حاکمیت عراق را در اشغال خود داشت، آرشیو ارزشمند یهودیان بابِل از عراق به آمریکا انتقال یافت.

مقامات عراقی می‌گویند این کشور پس از یک دهه از تنگنای بند هفتم منشور سازمان ملل بیرون آمده و لذا دست‌آویزی برای باقیماندن آرشیو یهودی عراق در آمریکا باقی نمانده است.

سخن از ده‌ها هزار سند و مدرک و اشیاء باستانی کم‌نظیر است که بخشی از تاریخ خاورمیانه و بشریت محسوب می‌شود.

بخش مهمی از این گنجینه عظیم، کتاب‌های نوشته شده توسط اندیشمندان یهودی و تفسیرهای تورات و کتابهایی مانند «سفر زوهار» است.

دو سند بسیار ارزشمند؛ بخش سوم از نسخه ی «کتوبیم» (نوشته‌های مقدس) است که در سال ۱۵۶۸ میلادی در ونیز ایتالیا تهیه شد و کتاب تفسیری «بیرکات آوراهام» (برکت ابراهیم) نوشته اندیشمند یهودی آوراهام برودو مکوشتا است که آن نیز در سال ۱۹۶۹ در ونیز ایتالیا طبع گردید.

بخش مهمی از این کتاب ها در حوزه‌های دینی از قرن شانزدهم میلادی به بعد از سوی روحانیون نامدار یهودی سرزمین بابِل مورد تدریس بوده است.

بخشی دیگر از اسناد، اوراق سرنوشت و نام و زندگی یهودیان عراق در طول صدها سال است.

صدام حسین، دیکتاتور عراق، برای گنجینه‌های باستانی سرزمین بابِل اهمیت زیادی قائل بود و آن را به عنوان بخشی از تاریخ ارزشمند عراق که قدمت این سرزمین را نشان می داد، حفظ می کرد و برای در امان ماندن از بمباران‌ها، آنه‌ها را به زیرزمین سازمان اطلاعات و استخبارات انتقال داده بود. اما آنجا هم بمباران شد.

پس از انتقال این گنجینه به آمریکا، اسناد و مدارک و اشیاء و کتب تاریخی به اداره اسناد ملی این کشور تحویل شده و در آنجا حفظ می‌شود.

درهمین حال، آمریکا سعی در رازآلود کردن جزییات این گنجینه عظیم دارد و محتویات صندوق‌های مهر و موم شده‌ای را که از عراق به واشینگتن برد، فاش نمی‌کند.

اما این دیگر رازی سربه‌مهر نیست؛ باستان‌شناسان آمریکایی در حال بازسازی بخشی از این آرشیوند، زیرا در عملیات هوایی آمریکا در سال ۲۰۰۳ آسیب دیده و یا در معرض انهدام و غارت بوده است.

هرچند انتقال آرشیو بر اساس توافقی میان دولت‌های آمریکا و عراق صورت گرفت، اما سرنوشت این آرشیو، اکنون به منشاء درگیری میان واشینگتن و بغداد مبدل می‌شود.

طبق توافق اوت سال ۲۰۰۳، آمریکا می‌بایست پس از دو سال این گنجینه را به عراق برمی گرداند اما از اجرای تعهد خود، به بهانه نبود امنیت در عراق شانه خالی کرد و لذا، توافق تا تابستان سال ۲۰۱۴ تمدید شد.

با نزدیک شدن به موعد این توافق، دولتمردان و پارلمان عراق تاکید کرده‌اند که از حق تاریخی خود عدول نخواهند کرد چرا که گنجینه انتقال یافته به آمریکا، بخشی از تاریخ و سرمایه باستانی سرزمین عراق است.

اما در کنار دولت های آمریکا و عراق، طرف سومی نیز که تا کنون در این توافق مطرح نبود، خود را مالک آن می داند.

این طرف سوم، یهودیانی هستند که ریشه و تبار آنها به سرزمین بابِل بازمی‌گردد.

موریس شوخات، رییس انجمن جهانی یهودیان بابِل، ۶۴ ساله که در واشینگتن زندگی می کند، به وب‌سایت المونیتور می گوید که صدام حسین به زور گنجینه یهودیان عراق را در اختیار گرفت و حال وظیفه آمریکاست که این گنجینه را به یهودیان بدهد نه به دولت عراق.

به‌نوشته المونیتور، موریس شوخات و همکارانش در انجمن جهانی یهودیان عراق می‌گویند که با سفارت عراق در واشینگتن گفت‌وگوهایی داشته اند اما جزییات آن را بیان نمی‌کنند.

موریس شوخات به «سوابق» در سرزمین‌های دیگر اشاره می کند و می گوید اسناد و اموال یهودیانی که به دست نازی‌ها ضبط و مصادره شد، از سوی آلمان و سایر دولت‌های اروپا پس از جنگ جهانی دوم به یهودیان و یا وارثان آنها برگردانده شد نه به دولت‌ها.

خانم لیندا منوحین یک یهودی زاده عراق که پدرش در زمان صدام حسین در سال ۱۹۷۲ ناپدید شد، می گوید از دولت کنونی عراق می‌خواهیم، وفاداری خود را به تاریخ سرزمین بابِل از راه دیگری ثابت کند و به گنجینه یهودیان کاری نداشته باشد.

در همین حال، برخی دیگر از یهودیان می‌گویند، بازگرداندن گنجینه تاریخی یهودی به سرزمین عراق از این نظر اهمیت دارد که رشته‌ی مستحکمی برای همیشه میان یهودیان دنیا با عراق برقرار می‌کند به‌ویژه که شمار یهودیان باقیمانده درعراق در حال حاضر کمتر از تعداد انگشتان است و یهودیان عراقی پراکنده در جهان نیز یکی دو نسل دیگر با مردم کشورهایی که در آنجا زندگی می‌کنند، آمیخته می‌شوند.

به‌نوشته وبسایت المونیتور، داوید ساسون یک فعال صلح‌طلب یهودی-عراقی ساکن لندن، توصیه می‌کند گنجینه یهودیان عراق به شهر اربیل در اقلیم خودمختار کرد عراق انتقال یابد و یک موزه ویژه یهودیان عراقی در این بخش از عراق برپا شود و نظر به آرامشی که در اقلیم کرد وجود دارد، یهودیان جهان نیز می‌توانند از این منطقه دیدار کنند.

داوید ساسون می گوید برگرداندن گنجینه یهودیان بابِل به مناطق کردنشین عراق احقاق یک حق تاریخی است زیرا یهودیان پیش از اقامت در بابِل، در مناطق کردنشین زندگی می‌کردند.