آغاز عملیات کشتی مخصوص اکتشاف زمین لرزه در ژاپن

یک گروه زلزله شناس در ژاپن، روز جمعه، ۲۲ شهریور ماه، راهی مأموریت جدیدی با هدف کشف منشأ زمین لرزه از طریق «حفاری عمیق سطوح زیر بستر دریا» شده اند.
 
به گزارش خبرگزاری فرانسه، دانشمندان قصد دارند در این سفر، با استفاده از کشتی حفاری ژاپنی «چیکیو»، نقطه ای در اقیانوس را در جوار شبه جزیره «کی»، در جنوب غربی کشور ژاپن، مورد بررسی قرار دهند. این محل از آن جهت توجه دانشمندان را به خود جلب کرده که شکافی ژرف در پوسته بیرونی کُره زمین، موسوم به «ناکائی»، در این ناحیه واقع شده است.
 
پیش از این کارشناسان هشدار داده بودند که شکاف یاد شده به احتمال قوی همان نقطه ای است که منشأ زمین لرزه ای مهیب و مرگبار در آینده ای نزدیک خواهد بود. شکاف «ناکائی» محل لغزیدن صفحه بستر دریای فیلیپین به زیر صفحه اوراسیایی زمین است.
 
سال گذشته، دولت ژاپن با اعلام «سناریوی بدترین حالت ممکن»، هشدار داد که بروز یک زلزله بزرگ در منطقه می تواند به کشته شدن بیش از ۳۲۰۰۰۰ نفر منجر شود، رقمی که بسیار بیشتر از شمار جانباختگان دریالرزه فاجعه بار سال ۲۰۱۱ است.
 
در برنامه سفر اکتشافی اخیر ۳۶۰۰ متر حفاری و نمونه برداری از اعماق بستر دریا گنجانده شده است. این پژوهشگران همچنین مقدمات کار را برای سفر مشابهی در سال آینده آماده خواهند کرد که در آن مرحله قرار است تا عمق ۵۲۰۰ متری نفوذ شود، یعنی همان جایی که «فعل و انفعالات اصلی» صورت می گیرد.
 
تامانو اوماتا، پژوهشگر آژانس علوم و فن آوری های دریایی-زمینی ژاپن (JAMSTEC) در همین باره توضیح داد: «تا کنون سابقه نداشته که یک منطقه لَرزه زا (seismogenic)، به صورت مستقیم مورد حفاری قرار گرفته باشد، مناطق لرزه زا به آن نواحی گفته می شود که انتظار می رود انرژی زیادی آزاد می کنند و موجب لغزیدن پوسته ها در طول خطوط گُسل های زمین و ایجاد دریالرزه می شوند.»
 
دانشمندان امیدوارند با حفر درون شکاف کف بستر اقیانوس بتوانند حسگرهایی را در محل کارگذاری کنند که به عنوان بخشی از «سامانه متراکم شبکه بستر اقیانوس برای زمین لرزه ها و دریالرزه ها» عمل خواهد کرد، این سامانه به صورت مستقیم به نمایشگرهای مستقر در ساحل وصل خواهد بود.
 
اوماتا می گوید: «انتظار داریم بتوانیم از این طریق دریابیم که پوسته های زمین پیش از زمین لرزه با چه سرعتی حرکت می کنند.»
 
شینیچی کوراموتو، معاون مدیریت مرکز اکتشاف عمیق زمینِ آژانس علوم و فن آوری های دریایی-زمینی ژاپن، نیز اعلام کرد که پژوهش های جدید نشان داده که زلزله های خفیف، که در آنها دو پوسته به آرامی بر روی یکدیگر می لغزند، «به صورت مداوم» در طول شکاف نانکائی در جریان پنج سال گذشته رخ داده اند.
کوراموتو در ادامه افزود که این امکان وجود دارد که چنین تغییراتی نشانه های یک زمین لرزه مهیب باشند: «با حفر مستقیم درون این نقطه و مشاهده جایی که امکان دارد زلزه ای بزرگ از آنجا ناشی شود، گامی بزرگ به سوی درک بیشتر مکانیسم لرزش های زمین برخواهیم داشت.»
 
کشتی ۵۶۷۵۲ تُنی «چیکیو»، که در ژاپنی به معنای «زمین» است، در بندر شیمیزو لنگر انداخته و درهای آن هفته گذشته، پیش از اعزام به مأموریت، برای بازدید خبرنگاران گشوده شده بود. این شناور پیشرفته در سال ۲۰۰۵ میلادی با هزینه ای ۵۰۰ میلیون دلاری ساخته شده و مجهز به دکل حفاری ۱۲۱ متری با قابلیت نفوذ تا عمق ۷۰۰۰ متری زیر سطح بستر اقیانوس است، یعنی نزدیک به سه برابر حداکثر توان نمونه های مشابه در گذشته.  
 
کشتی «چیکیو» برای یافتن موقعیت دقیق حفاری از سامانه های ماهواره ای کمک می گیرد که با دقت موقعیت کشتی به محل پوسته زمین را تخمین زده و کشتی را راهنمایی می کنند.
 
کشور زلزله خیز ژاپن سالیه ۲۰ درصد از کُل زمین لرزه های جهان را تجربه می کند. استانداردهای ساختمان سازی در  این کشور در سطحی بسیار بالا قرار داشته و مردم ژاپن نیز برای مواجهه با زمین لرزه به خوبی آموزش دیده اند. از همین روست که آمار تلفات ناشی از زلزله در ژاپن اغلب به نسبت دیگر نقاط جهان بسیار پایین تر است.
 
با این وجود، نزدیکی جغرافیایی ژاپن به گُسل های زمین ساختی به معنای آن است که خطر بروز زلزله در این کشور همیشه وجود دارد و تا آنجا که به ژاپن مربوط است، ایجاد یک سامانه مطمئن هشدار زمین لرزه برای زلزله شناسان حکم کشف کیمیا را دارد.  
 
در ۲۰ اسفند ۱۳۸۹، زمین لرزه ای به بزرگی ۹ ریشتر منطقه شمال شرقی ژاپن را لرزاند که ایجاد یک دریالرزه مهیب را نیز به دنبال داشت. موج های غول آسایی که از این دریالرزه به سمت ساحل به حرکت درآمد ۱۸۰۰۰ تن را به کام مرگ کشاند و منطقه وسیعی را به درون آب برد.
 
 در همان زمان وقوع فاجعه فوق موجب آب گرفتگی سامانه خنک کننده یک نیروگاه هسته ای در فوکوشیما شد. حادثه ای که به ذوب شدن سوخت هسته ای و آتش گرفتن رآکتورها انجامید و در نهایت بزرگترین حادثه اتمی جهان را در طول یک نسل رقم زد.