اختلاف بر سر سوریه نتیجه اجلاس گروه ٢٠ را به مخاطره انداخته است

بحران شیمیایی سوریه بر جهتگیری اجلاس گروه ٢٠ سایه افکنده و تفاهم را نامحتمل کرده است

امیر پایور، خبرنگار اعزامی بی‌بی‌سی فارسی به سن پترزبورگ :نشست گروه ٢٠ دیروز عملا به صحنه یارگیری در موضوع سوریه تبدیل شد. در جلسه‌های صبح برنده ولادیمیر پوتین بود. رییس جمهوری روسیه حمایت همتایان خود از اقتصاد‌های نوظهور را در مخالفت با حمله به سوریه به‌دست آورد مخصوصا چین که رییس جمهورش صریحا گفت حمله به سوریه خطر افزایش شدید قیمت نفت را به‌همراه دارد.

اما برنده دور دوم باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا بود. وقتی جلسه شب به پایان رسید و پوتین و سایر رهبران یه سمت سالن شام می‌رفتند، اوباما همراهشان نبود. رییس جمهوری آمریکا با نیم ساعت تاخیر، تک و تنها به سالن شام رفت ولی آنجا تنها نبود. در جلسه شامی که به صرف خاویار و ماهی‌های دریای بالتیک برگزار شد و سه ساعت طول کشید، رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه سخنرانی غرایی در حمابت از آقای اوباما و لزوم تنبیه رژیم سوریه ایراد کرد. سران بریتانیا، فرانسه و کانادا هم همینطور. دیروز روز یارگیری بود، امروز نوبت وزن کشی دو اردوگاه موافقان و مخالفان حمله است.

اختلاف در مورد واکنش نسبت به کاربرد اسلحه شیمایی در سوریه نتیجه اجلاس رهبران گروه ٢٠ را به مخاطره انداخته است.


روز جمعه، ١٥ شهریور (٦ سپتامبر)، دومین روز از اجلاس رهبران کشورها گروه ٢٠ در شهر سن پترزبورگ در روسیه برگزار می‌شود در حالیکه دستور کار اجلاس برای حل مشکلات اقتصاد جهانی تحت‌الشعاع اختلاف نظر بر سر جنگ داخلی سوریه قرار گرفته است.

در این اجلاس، رهبران و مقامات ارشد آمریکا، آلمان، استرالیا، ایتالیا، بریتانیا، ژاپن، فرانسه، کانادا، کره جنوبی، روسیه، چین، آرژانتین، آفریقای جنوبی، اندونزی، برزیل، ترکیه، عربستان سعودی، مکزیک، هند و اتحادیه اروپا به میزبانی روسیه شرکت دارند و دستور کار اصلی آن، بررسی برخی از مسایل اقتصادی و مالی بین‌المللی است.

با اینهمه، موضعگیری متفاوت شرکت کنندگان اصلی، به خصوص آمریکا و روسیه، بر سر موضوع کاربرد اسلحه شیمیایی در جنگ داخلی سوریه باعث شده است که بخش عمده‌ای از گفتگوهای جانبی اجلاس به این موضوع اختصاص یابد و اختلاف نظر موجود، به وضوح باعث سردی فضای اجلاس شود.

چنین گردهمایی‌هایی معمولا علاوه بر نشست های عمومی برای بررسی دستور کار اعلام شده، فرصت مناسبی را هم برای مذاکرات خصوصی در اختیار رهبران کشورهای بزرگ جهان قرار می‌دهد تا روابط دوجانبه و بین‌المللی را مورد بررسی قرار دهند و به توافق‌هایی دست یابند. در اجلاس سن پترزبورگ، بخش عمده‌ای از چنین مذاکراتی به مساله سوریه اختصاص یافته در حالیکه به نظر نمی‌رسد که مواضع دو طرف تغییر چندانی یافته باشد.

همچنین، دولت آمریکا در واکنش به تصمیم روسیه در اعطای پناهندگی به ادوارد اسنودن، افشاگر اطلاعاتی آمریکایی، از پیش اعلام کرده بود که باراک اوباما، رئیس جمهوری، برنامه ملاقات و گفتگوی خصوصی با رئیس جمهوری روسیه را لغو کرده است. بحران شیمیایی سوریه روابط دوجانبه را حتی سردتر کرده است.

ایالات متحده معتقد است که حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، علیه مردم آن کشور اسلحه شیمیایی به کار گرفته و جامعه جهانی، در اعمال اراده بین‌المللی در جلوگیری از کاربرد چنین تسلیحاتی، ملزم به مجازات این حکومت است. مقامات آمریکایی گفته‌اند که از آنجا که روسیه مانع از صدور مجوز شورای امنیت برای اقدام در این زمینه می‌شود، کشورهای دیگر باید تعهد خود در این زمینه را در نظر بگیرند و بدون مجوز شورا، وارد عمل شوند.

دولت روسیه با وجود اینکه کاربرد اسلحه شیمیایی در سوریه را مردود ندانسته، اما موضع اعلام شده دولت بشار اسد را پذیرفته و حمله شیمیایی به حومه دمشق را به نیروهای مخالف نسبت داده است. مقامات روسی گفته‌اند که شواهد ارائه شده توسط ایالات متحده و برخی دیگر از کشورهای غربی مسئولیت حکومت سوریه را اثبات نمی‌کند و تاکید داشته‌اند که اقدام نظامی بدون مجوز شورای امنیت، از لحاظ حقوق بین‌الملل، غیرقانونی است.

علاوه بر روسیه، دولت چین نیز با دخالت نظامی در سوریه مخالفت کرده و به خصوص نگران تاثیر چنین عملیاتی بر بهای نفت خام است.

تلاش "جزیره کوچک"

نگاه‌های متفاوت اوباما و پوتین به بحران شیمیایی سوریه اجلاس را گرفتار شکافی عمیق کرده است

در اجلاس سن پترزبورگ، فرانسه، بریتانیا و کانادا و همچنین دو کشور مسلمان ترکیه و عربستان سعودی، مشخصا از موضع ایالات متحده حمایت کرده‌اند. برخی دیگر از شرکت‌کنندگان، ضمن همسویی در محکومیت حکومت سوریه، عملیات نظامی را مناسب ندانسته‌اند یا حمایت خود از چنین عملیاتی را به صدور مجوز شورای امنیت مشروط کرده‌اند. تعدادی از این کشورها، به خصوص ژاپن و کره جنوبی، نگران تاثیر جنگ بر شرایط اقتصادی جهان هستند.

در روزهای اخیر، دولت های آمریکا و فرانسه اقداماتی را جهت زمینه سازی انجام عملیات نظامی در سوریه به جریان انداخته و رهبران این کشورها به تلاش برای قانع کردن افکار عمومی داخلی و بین المللی در مورد لزوم چنین عملیات دست زده اند.

این تلاش ها از کمک و حمایت سیاسی دولت بریتانیا برخوردار بوده هر چند به دلیل رای منفی پارلمان به خواست دیوید کامرون، نخست وزیر، برای کسب مجوز مشارکت در عملیات نظامی علیه سوریه، این کشور نمی تواند در عملیات نظامی شرکت کند.

کامرون از "جزیره کوچک" در صدد تغییر دادن طرز نگاه پوتین برآمد

برخی از ناظران بریتانیایی گفته اند که تصمیم پارلمان بریتانیا باعث تضعیف موقعیت آقای کامرون در صحنه بین المللی و به خصوص در اجلاس سن پترزبورگ شده هر چند وی کوشیده است همچنان چهره ای فعال در این زمینه به نظر برسد.

روز گذشته، خبرگزاری ها گزارش کردند که یکی از دستیاران رئیس جمهوری روسیه در واکنش به تلاش دیوید کامرون برای جلب حمایت اجلاس به تنبیه حکومت سوریه، گفت که بریتانیا "یک جزیره کوچک است که کسی هم به آن اهمیتی نمی دهد." یک مقام دفتر نخست وزیر بریتانیا در واکنش به این سخنان گفته است که اظهارات مقام روسی "نشان می دهد چگونه یک جزیره کوچک با مردمی بزرگ می تواند در جهان تاثیرگذار باشد."

نخست وزیر بریتانیا در حاشیه اجلاس با رئیس جمهوری روسیه گفتگو کرده و به گفته سخنگوی آقای پوتین، دو طرف تاکید کردند که "به تلاش مجدانه برای گسترش همکاری دوجانبه در مورد مسایل گوناگون ادامه خواهند داد." وی گفته است که رهبران دو کشور "بار دیگر به تبادل نظر درباره وضعیت سوریه پرداختند."