جنگ جهانی دخانیات؛ چه کسی برنده میشود؟
مصرف دخانیات براساس اراده افراد انجام میشود و به همین دلیل مرگهای ناشی از آن کاملا قابل پیشگیری هستند
روز جهانی بدون دخانیات امسال به درخواست از دولتها برای ممنوعیت تبلیغ و ترویج مصرف دخانیات و خودداری از حمایت مالی شرکتهای تولیدکننده دخانیات اختصاص یافته است.
از سال ۱۹۸۸ میلادی تاکنون، روز ۳۱ مارس (۱۰ خرداد) هر سال که روز جهانی بدون دخانیات نام گرفته است، به عنوان فرصتی برای جلب توجه و ارتقای آگاهی عمومی نسبت به آثار سوء مصرف دخانیات در دنیا و مقابله با مصرف آن تلقی شده است.
هدف نهایی این است که از مصرف دخانیات در جهان کاسته شود.
این تلاشها در ابتدا بر افزایش آگاهی عمومی نسبت به عوارض مصرف دخانیات بر سلامت انسان ها متمرکز بود و بعد به آثار سوء مصرف دخانیات در شبکه حمل و نقل عمومی و اماکنی همچون رستورانها، کافهها و محیط های کار پرداخته شد.
خطر مرگ، غیرسیگاریهایی را هم که در معرض دود سیگار هستند، تهدید میکند
واکنش افکار عمومی به مصرف دخانیات توسط ورزشکاران و ممنوعیت تبلیغات تجاری دخانیات در برنامههای تلویزیونی از جمله نتایج این فعالیتهای تبلیغی است. کنشگران این عرصه امیدوارند که دولتها را بیش از پیش به ممنوع کردن تبلیغ و ترویج دخانیات و دریافت حمایت مالی از تولیدکنندگان دخانیات ترغیب کنند.
دادههای سازمان بهداشت جهانی نشان میدهد که مصرف دخانیات عامل مرگ یک نفر از هر ۱۰ نفر در کل جهان است و قابل پیشگیریترین عامل مرگ در دنیا به شمار میرود.
هماکنون براساس مصوبات سازمان بهداشت جهانی در چارچوب کنوانسیون تعیین چارچوب مبارزه جهانی با دخانیات، کشورهای عضو این کنوانسیون تا پنج سال پس از عضویت، باید ممنوعیتی جامع در زمینه تبلیغات دخانیات اعمال کنند.
به ویژه آن که بررسیها نشان میدهد که ممنوعیتهای مربوط به تبلیغات در این عرصه، زمینهساز کاهش تعداد افرادی شده است که به مصرف دخانیات رو میآورند. در واقع، ممنوعیت تبلیغات مرتبط با دخانیات یکی از مقرون به صرفهترین روشهای کاهش تقاضای دخانیات است.
با این حال، سازمان بهداشت جهانی میگوید که با وجود تاثیر قابل توجه چنین ممنوعیتهایی، تنها ۶ درصد جمعیت جهان از تبلیغات صنعت دخانیات جهان در امان بودهاند و هرچه کشورهای بیشتری به سمت ممنوعیت تبلیغ دخانیات میروند، صنعت تولید دخانیات با شدت بیشتری برای بیاثر کردن این اقدامات وارد عمل میشود.
آنها رویکردهای تبلیغاتی خود را تغییر دادهاند و به جای روشهای سنتی تبلیغ همچون آگهیهای تلویزیونی، بین افراد بهویژه جوانان بستههای هدیه پخش میکنند، بازاریابهای خود را به مکانهای عمومی مثل کلوپهای شبانه و کافهها میفرستند، از رسانههای جدید و ابزارهای آنلاین برای تبلیغات بهره میگیرند و در فعالیتهایی همچون مشارکت در حرکتهای خیریه حضور پیدا میکنند.
دادههای سازمان بهداشت جهانی نشان میدهد که نزدیک به ۷۸ درصد جمعیت ۱۳ تا ۱۵ ساله در دنیا در معرض گونهای از تبلیغات دخانیات بودهاند.
این سازمان میگوید که مصرف جهانی دخانیات سالانه موجب مرگ نزدیک به ۶ میلیون نفر میشود که از این تعداد حدود ۶۰۰ هزار نفر غیرسیگاریهایی هستند که به دلیل استشمام دود سیگار دیگران دچار مشکل میشوند.
دخانیات در ایران
حسن معین، رئیس هیات مدیره جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در ایران هم آمار سالانه تلفات ناشی از استعمال دخانیات در ایران را ۶۰ هزار نفر اعلام کرده و گفته است که این تعداد بیش از ۲.۵ برابر تلفات جادهای است.
او گفت که ۱۴ درصد افراد در ایران سیگاری هستند.
دادههای وزارت بهداشت ایران نشان میدهد که هماکنون نزدیک به ۱۱ درصد جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال در ایران مصرفکننده دخانیات هستند و روزانه حدود ۱۳ و نیم نخ سیگار مصرف میکنند.
برآورد شده است که اگر شرایط کنونی تغییری نکند، مصرف دخانیات در سال ۲۰۳۰ میلادی در مجموع زمینهساز مرگ سالانه بیش از ۸ میلیون نفر در جهان خواهد شد و بیش از ۸۰ درصد این مرگهای قابل پیشگیری، در کشورهایی با سطح درآمد کم یا متوسط رخ خواهد داد.
اقدامات جهانی برای مقابله با مصرف روزافزون دخانیات همچنان ادامه دارد و جز روز جهانی بدون دخانیات، از سال ۱۹۸۸ میلادی، سازمان بهداشت جهانی روز ۷ آوریل هر سال را هم به عنوان "روز جهانی بدون سیگار" در نظر گرفته است.
چند داده درباره مصرف دخانیات
- مصرف دخانیات سالانه موجب مرگ نزدیک به ۶ میلیون نفر میشود. از این تعداد ۶۰۰ هزار نفر افرادی غیرسیگاری هستند که به دلیل عوارض ناشی از استشمام دود سیگاریها میمیرند
- اگر شرایط کنونی تغییر نکند، تعداد مرگ ناشی از مصرف دخانیات در سال ۲۰۳۰ میلادی به ۸ میلیون نفر میرسد
- بیش از ۸۰ درصد مرگهای مرتبط با مصرف دخانیات در کشورهای در حال توسعه رخ خواهد داد و بیش از ۸۰ درصد بیماریهای مرتبط با مصرف دخانیات در چند دهه آینده نیز در همین منطقه ظاهر خواهد شد
- گفته میشود که علت این تغییر جهت، تغییر در استراتژی بازاریابی صنعت دخانیات جهان است که بر نسل جوان در کشورهای در حال توسعه متمرکز شده است
- زنان یکی دیگر از اهداف بازاریابی شرکتهای تولید دخانیات هستند
- مصرف دخانیات براساس اراده افراد انجام میشود و مرگهای ناشی از آن کاملا قابل پیشگیری هستند
- در سال ۲۰۰۴ میلادی حدود ۵ میلیون نفر در سراسر جهان که بیش از ۳۰ سال داشتند، بر اثر مصرف مستقیم دخانیات جان خود را از دست دادند، یعنی تقریبا مرگ یک نفر در هر ۶ ثانیه
- بیش از نیمی از کشورها در سراسر جهان که نزدیک به دو سوم جمعیت جهان را دارند، مصرف دخانیات را در دفاتر دولتی، محیط های کاری و دیگر اماکن عمومی سربسته منع نکردهاند. در حالی که اعمال چنین محدودیتی در محیط کاری در چندین کشور صنعتی، مصرف دخانیات را بین افراد شاغل حدود ۲۹ درصد کم کرده است
- سه نفر از هر چهار فرد سیگاری که از خطرات استعمال دخانیات آگاه هستند، میخواهند سیگار را ترک کنند، اما خدمات جامع و مناسبی برای کمک به ترک سیگار تنها در دسترس ۵ درصد از جمعیت جهان است
- تصویرهای هشداردهنده روی بستههای سیگار درباره عوارض مصرف دخانیات در تنها ۱۵ کشور که ۶ درصد جمعیت جهان را دارند، چاپ میشود
- مطالعات قبل و بعد از اعمال ممنوعیت تبلیغات دخانیات در کشورها نشان میدهد که پس از ممنوعیت تبلیغات، تا ۱۶ درصد از مصرف دخانیات کم شده است
- افزایش ۱۰ درصدی مالیات بر دخانیات زمینهساز کاهش حدود ۴ درصدی مصرف در کشورهایی با سطح درآمد بالا میشود. این رقم در کشورهای با سطح درآمد کم و متوسط ۸ درصد است
منبع: سازمان بهداشت جهانی