ولایت فقیه در مصر جایی ندارد

شخصیت‌های ایرانی در این نامه از آمادگی خود برای انتقال تجربیاتشان از انقلاب اسلامی به مصر سخن گفته اند

نامه ۱۷ شخصیت ایرانی به رئیس ‌‌جمهور مصر در مورد آمادگی آنها برای منتقل کردن تجربه و توان علمی خود به مصر، با واکنش‌های تند بیشتر گروه‌های سیاسی، برخی نهادهای علمی و رسانه‌های این کشور روبرو شده است.

رهبران برخی احزاب سیاسی ارسال این نامه را دخالت در امور داخلی مصر و تلاش برای ترویج مذهب اهل تشیع و نظام ولایت فقیه در بزرگترین کشور سنی توصیف کرده و گفته اند که چنین نظامی مخالف باورهای اهل سنت است.

یاسر علی سخنگوی رییس جمهوری مصر گفته او چنین نامه ای را هنوز ندیده اما تأکید کرده است که مصر نمونه ویژه خود برای حکومتداری را به اجرا می‌گذارد، که برخاسته از اراده مردم این کشور است و کس دیگری نمی‌تواند به رهبری سیاسی یا به مردم این کشور دیکته کند که چه نوع نظامی را انتخاب کنند.

خبرگزاری فارس روز جمعه ( ۲۷ بهمن، ۱۵ فوریه) متن این نامه را منتشر کرد و به نقل از صادق آیینه‌وند، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و یکی از امضا کنندگان این نامه نوشت که هدف از نوشتن این نامه، کمک به رئیس ‌جمهور مصر و انتقال تجربیات ایران اسلامی است.

بیشتر رسانه‌های مصری و عربی گزارش کرده بودند که این نامه را آیت الله خامنه ای رهبر ایران به محمد مرسی فرستاده است.

اما مجتبی امانی حافظ منافع ایران در قاهره، امروز دوشنبه (۳۰ بهمن، ۱۸ فوریه) گفت که آقای خامنه ای هرگز چنین نامه ای را به رئیس جمهوری مصر نفرستاده است.

به گفته او این یک نامه رسمی نیست، بلکه برخی استادان دانشگاه و دانشمندان ایرانی آن را بطور شخصی فرستاده اند.

کمک به تقویت "بیداری اسلامی"

علی اکبر ولایتی، مشاور ارشد رهبر ایران و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی،‌ غلامعلی حداد عادل، نماینده مجلس و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و آیت الله مصطفی محقق داماد استاد فلسفه اسلامی، از نویسندگان این نامه اند.

در این نامه از اهمیت نقش دین در سیاست و دولتداری و آنچه دستاوردهای جمهوری اسلامی با اتکا به نظام ولایت فقیه در ۳۴ سال گذشته خوانده شده، یاد آوری شده و امضا کنندگان آن نوشته اند:

"به ‌عنوان کسانی که شاهد موفقیت عظیم ملت ایران در پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی اعلی الله مقامه الشریف که الحق حکیم؛ عارف و عالم کم نظیر تاریخ جهان اسلام بود و همچنین تجربه ۳۴ سال مبارزه بی‌امان با صهیونیزم و استکبار جهانی برای استقرار جمهوری اسلامی ایران نکاتی را به استحضار حضرتعالی می‌رساند."

در بخش‌هایی از این نامه آمده است:

" اصل و حقیقت ولایت متعلق به‌ خدا و رسول خدا و اولیاء خدا است و بهترین مسیر و سبک زندگی، مسیری است که برگرفته از ولایت الهی باشد. حکومتی که در ذیل و مسیر ولایت الهی سیاست‌گذاری، نهادسازی و برنامه‌ریزی کند، قطعا به صلاح و سعادت دست پیدا خواهد کرد و مرجع رشد و ترقی خواهد بود. البته این راه، مسیری هموار نیست و مستلزم مجاهدت و تلاش گسترده و تحمل مرارت‌های ناشی از مبارزه با شیاطین بزرگ است."

" ما پیشرفت‌های بسیار در شاخص‌های کمی و کیفی در ایران اسلامی را حاصل تجربه انقلاب اسلامی می‌دانیم که به‌زیباترین شکل، تعادل بین فرد و جامعه را مدنظر داشته است. برنامه اصلی آینده کشور ایران متمرکز بر «تمدن‌سازی نوین اسلامی» است."

در پایان امضا کننده‌های نامه خطاب به محمد مرسی نوشته اند:

"با توجه به موارد مذکور به ‌جنابعالی که از ظرفیت اعتقادی و حکمت و اندیشه عمیق برخوردار هستید و در راس کشوری قرا گرفته‌اید که میراث‌دار تمدن عظیم اسلامی است، توصیه می‌کنیم، مبنا و الگوی قطعی و عملی مدیریت کشور را بر پایه اسلام عزیز قرار دهید و مقاصد فشارهای بین‌المللی و فضاهای به‌اصطلاح روشنفکری متاثر از رویکرد‌های منزوی کننده دین از عرصه سیاست، فرهنگ و اقتصاد را مطمح نظر قرار ندهید."

سعیدرضا عاملی رئیس سابق دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و یکی از امضاکنندگان این نامه به خبرگزاری فارس گفته است: "از زمانی که بیداری اسلامی آغاز و منجر به حکومت جدید در مصر و کشورهای دیگر شد، مخالفان پیوند دین و سیاست فضایی را در مصر ایجاد کردند تا از پیوند این دو رکن مهم جلوگیری کنند."

صرف نظر از اینکه آیا این نامه رسمی است یا غیر رسمی، واکنش تند گروه‌های سیاسی و برخی نهاد‌های علمی مصر به آن، حساس بودن طرح این موضوع در جامعه مصر پس از انقلاب را نشان می‌دهد.

ولایت فقیه "غیرقانونی وغیر شرعی"

اخوان المسلمین که اکنون قدرت را در مصر در دست دارند، عملا از سوی مخالفان لیبرال خود به تلاش برای ایجاد یک دولت دینی متهم هستند.

در تظاهرات مخالفان که تقریبا هر جمعه برضد اخوان المسلمین و دولت محمد مرسی برگزار می‌شود، همواره آنچه تلاش اسلامگراها برای تأسیس یک دولت دینی در مصر خوانده می‌شود، محکوم شده و اینکه چنین دولتی در مصر هرگز ایجاد نخواهد شد.

انتشار چنین نامه ای که در آن از محمد مرسی دعوت می‌شود که از الگوی جمهوری اسلامی پیروی کند، می‌تواند جنجال آفرین باشد و گمانه‌زنی‌های مخالفان در مورد برنامه‌های اخوان المسلمین برای آینده و اینکه آنها در تلاش اند از تجربه دولت ایران برای بسط نفوذ و سلطه خود استفاده کنند، را بیشتر می‌کند.

شاید هم به همین دلیل بوده و برای رد هر نوع شبهه که این گروه بلافاصله در واکنش به انتشار خبر ارسال این نامه گفته است که مصر، ایران یا افغانستان و یا پاکستانی دیگری نخواهد بود.

عصام العریان، از رهبران برجسته اخوان المسلمین در همین ارتباط گفت که اهل سنت نیاز به آن ندارند که شیعه‌ها برایشان اجتهاد کنند.

همچنین اسامه العبد رئیس دانشگاه الأزهر نیز با رد این نامه گفته که مصر چیزی به نام ولایت فقیه را نمی‌شناسد و یک فرد نمی‌تواند به عنوان مرجع مذهبی یا سیاسی به تنهایی به نیابت از دیگران در این کشور تصمیم‌گیری کند.

جماعت اسلامی که متحد اخوان المسلمین است، ولایت فقیه را یک "نظام خود کامه غیرقانونی و غیر شرعی" خوانده و دعوت برای اجرای آن در مصر را به شدت محکوم کرده است.

خالد الشریف سخنگوی حزب سازندگی و توسعه، شاخه سیاسی جماعت اسلامی گفته مسلمانان سنی بجز پیامبر اسلام کسی دیگری را معصوم از گناه نمی دانند و برای کسی قدسیت هم قایل نیستند.

"نامه شما پذیرفتنی نیست"

خبر ارسال نامه دانشمندان ایرانی به محمد مرسی بازتاب گسترده در رسانه‌ها و مطبوعات مصری و عربی نیز داشت.

روزنامه دولتی "الجمهوریه" با تیتر سرخ درشت در صدر صفحه نخست خود نوشته " نامه شما پذیرفتنی نیست".

روزنامه"الوفد" که وابسته به حزب لیبرال وفد است با لحن طعنه آمیز می‌نگارد که "رهبر ایران از اخوان المسلمین دعوت کرده که فرهنگیان را سرکوب نموده و به "خلافت جدید" بپیوندد."

برخی نویسنده‌های مصری مانند عماد الدین ادیب در روزنامه عربی زبان "الشرق الاوسط" چاب لندن نیز این نامه را تمسخر کرده و نوشته که ۳۴ سال از عمر رژیم ولایت فقیه می‌گذرد اما تا امروز کشوری در دنیا وجود ندارد که این تجربه ناکام را تکرار کرده باشد یا در صدد اجرای آن باشد.

او می افزاید، مشکلاتی که خود ایرانی‌ها بابت این نظام از آن رنج می‌برند، کم نیست که ما در مصر هم آن را به اجرا بگذاریم؟

یخی که به سادگی آب نمی‌شود

برخی رهبران جمهوری اسلامی، از جمله آیت الله خامنه ای رهبر ایران، بهار عرب را " بیداری اسلامی" توصیف می‌کنند که از انقلاب اسلامی ایران تأثیر پذیرفته است.

اما گروه‌هایی که در سازمان دادن قیام های مردمی در تونس، مصر یا دیگر کشورهای عربی نقش فعال داشتند، این ادعا را به شدت رد می‌کنند.

حتی اسلامگراها که مقامات ایران از وجود یک وجه مشترک بین خود و آنها صحبت می‌کنند، "بهار عرب" را قیام توده‌های مردم برای ایجاد یک دولت مدنی کثرت گرا و غیر مذهبی می‌خوانند که در آن یک رهبر نمی‌تواند مادام العمر بر مردم حاکمیت کند و حرف اول و آخر را بزند.

مقامات ایران با علاقمندی زیاد تلاش دارند که مناسبات خود با مصر را از سر بگیرند. با این حال، این علاقمندی تا امروز، در سطوح رسمی، با سردی از سوی قاهره روربرو شده است.

جدا از اینکه از سرگیری روابط کامل دیپلوماتیک بین دولت‌های مصر و ایران، به روابط و منافع مشترک ایران با غرب و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس بستگی دارد، اخوان المسلمین نمی‌توانند موضع دیگر گروه‌های اسلامگرای متحد خود را که مخالف گسترش نفوذ ایران و ترویج مذهب اهل تشیع در منطقه هستند، نادیده بگیرند.

اخوان المسلمین که در کشمکش با گروه‌ها و احزاب سکولار و چپی قرار دارند، در مرحله کنونی و در انتخابات پارلمانی آینده به حمایت این گروه‌ها نیاز دارند.

برخی رهبران این گروه‌ها، به خصوص سلفی‌ها، سفر اخیر محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران به قاهره را به عنوان تلاشی برای ترویج مذهب اهل تشیع محکوم کردند.

بنابراین، ارسال نامه‌ای به محمد مرسی که از الگوی جمهوری اسلامی شیعی پیروی کند، ممکن است به مناسبات قاهره و تهران که اخیرا بهبود نسبی یافته، دست کم بطور موقت، خدشه وارد کند.