یک خلیج، یک تنگه، یک دریا
ریکاردو زیپولی*
اولین سفر من به خلیج فارس در ژانویه سال ۱۹۷۵ و زمانی بود که برای مدت کوتاهی درس و دانشگاه را در تهران تعطیل کردم و عازم جزیره هرمز شدم. وصف طبیعت و کوه‌های رنگارنگ این جزیره را از دوستانم بسیار شنیده بودم. این سفر برتجربه من از ایران تاثیر عمیقی گذاشت.
در جزیره هرمز شکل‌ها و رنگ‌های خیره کننده‌ای کشف کردم: لایه‌هایی سفید از نمک، خاک سرخ غنی از آهن، صخره‌های تیره آتشفشانی، چشمه‌ها و حوض‌هایی از آب زلال و رنگین از انواع املاح معدنی، بوته‌زارها و درخت‌های پراکنده، تپه‌های بلند و مُضَرس و آسمانی نیلگون. گویی به دنیایی غیرواقعی پرتاب شده بودم. این طبیعت پر از رنگ و شکل و انگار عاری از بُعد که ما هر روز در جهان اطرافمان می‌بینیم. شاید ترکیب نور قوی همراه با هاله‌هایی شفاف، نبودن سایه، سکوت سنگین و تنهایی مطلق صحنه‌هایی پدید آورده بود مانند یک نقاشی بدون بُعد که یادآور سبک مینیاتورهای ایرانی بود. از آن زمان طبیعت جزیره هرمز به عنوان یک تصویر ایده‌آل در ذهن من نقش بسته و همیشه در سفرهایم به ایران در جستجوی آن هستم تا از آنجا عکس بگیرم.
در آن زمان عکاسی برای من هنوز عنصر مهمی از کار و وسیله‌ای برای تامل در جهان پیرامونم نبود. من بیشتردر پی درک و شناخت محیط تازه اطرافم بودم و برای ثبت احساسم یا زیبایی طبیعت عکاسی نمی‌کردم. بعد از آن دو بار دیگر به خلیج فارس سفر کردم؛ در سال ۱۹۸۰که مجموعه عکس‌های جزیره قشم و تعدادی از عکس از بندرعباس تهیه کردم و دیگری سال ۱۹۹۵ که مجموعه عکس‌های چاه‌بهار شکل گرفت. من تعدادی از این عکس‌ها را از آرشیوم انتخاب کردم تا در کنار عکس‌های جزیره هرمز در نمایشگاه "یک خلیج، یک تنگه، یک دریا" به نمایش گذاشته شود. هدفم از گردآوری این مجموعه این بود که در قالب ترکیبی ازخاطرات و مستندنگاری حس و فضای این منطقه را به بیننده منتقل کنم.
تقریبا نیمی از این عکس‌ها تصویرمردم بومی است: زن‌هایی که با نقاب برچهره و لباس‌های رنگارنگ و با کوزه‌های آب بر سرشان راه می‌روند و ماهیگیرهایی که در کنار دریا نشسته و به قایق‌هایشان نگاه می‌کنند یا به دوربین خیره شده‌اند، و بچه‌ها و نوجوانانی که در ساحل راه می‌روند، بازی می‌کنند یا مشغول کاری هستند و شما را نگاه می‌کنند. بقیه عکس‌ها، به استثنای چند عکس از دریا و غروب آفتاب در کنار جزیره قشم، ازمناظر طبیعی و عمدتاً از جزیره هرمز است. تعدادی عکس هم از قایق‌های محلی در میان امواج دریا و همچنین سبک خاص معماری این منطقه مانند قلعه‌های پرتغالی و مسجدها در این مجموعه دیده می‌شود؛ مجموعه‌ای که مکانی بسیار زیبا و آرام و به دور از تنش‌های جاری را به تصویر می‌کشد.
*ریکاردو زیپولی (Riccardo Zipoli) ایران‌شناس و استاد زبان فارسی در دانشگاه ونیز ایتالیا است. نمایشگاه "یک خلیج، یک تنگه و یک دریا"، به مناسبت چهلمین جشنواره هنر محیطی خلیج فارس، از ۲۶ آذرماه در جزیره هرمز برپاست و تا ۲۸ فروردین ۱۳۹۲ ادامه خواهد داشت. این نمایشگاه با حمایت دانشگاه سافوسکاری ونیز(Ca' Foscari University of Venice) برگزار می شود. در نمایش تصویری این صفحه بخشی از آثار ارائه شده در این نمایشگاه را می‌بینید. با تشکر از ریکاردو زیپولی که متن وعکس‌های این مجموعه را در اختیار ما گذاشت.