آیت الله جوادی آملی: حقوق بشر بدون وحی پایه علمی ندارد
قم - خبرگزاری مهر: یکی از مراجع تقلید شیعیان با بیان اینکه حقوق بشر بدون وحی پایه علمی ندارد، گفت: حقوق بشر امروزی، دفاع حزبالله لبنان و مردم غزّه از خود را ترور میداند اما هیچکس این همه کشتار بیرحمانه در پاکستان را محکوم نمیکند.
وی ادامه داد: اگر کسی خواست کار فقهی، حقوقی و اخلاقی انجام دهد، سه عنصر محوری مواد حقوقی، مبانی حقوقی و منابع حقوقی را لازم دارد؛ در مجلس هم همین طور است، مجلس یک سلسله مواد حقوقی به استناد مبانی و مواردی در قانون اساسی مانندعدالت، مواسات، حریّت، استقلال، امنیت و امانت که از آنها به عنوان موادّ مبانی حقوقی یاد میشود و از آن مواد حقوقی استنباط میگردد، این دو عنصر و دو رکن در حقوق بشر وجود دارد، اما تمام بحث این است که مواد از مبانی گرفته میشود؛ بعضی از مبانی مهماند، برخی اهم، بعضیها فرع و برخی هم اصل محسوی میشوند.
آیت الله جوادی آملی، با بیان اینکه اصلیترین مبنا عدل است که همه این مبانی به آن برمیگردد، اظهار داشت: اگر مساوات مطابق با عدل باشد، خوب است؛ امنیت و امانت چون برگرفته از عدل است، خوب است، تا اینجا حق است. عدل مفهوم شفاف و روشنی دارد که به معنای «وضع کلّ شیء فی موضعه» است؛ یعنی آدم هر چیزی را در جای خود قرار دهد؛ البته این هم معنایی است که روشن و پذیرفتهشده است، اما جای اشیا کجاست؟ جای اشخاص کجاست؟ باید جای اشیا را اشیا آفرین و جای اشخاص را اشخاصآفرین مشخص کند، آیا جای زن و مرد یکی است؟ آیا جای شراب و سرکه یکی است؟ آیا جای گوسفند و گرگ و گراز و گاو یکی است یا فرق میکند؟ تمام نزاع بین موحّدان و ملحدان همینجاست.
وی حقوق بشر را فاقد پایه علمی دانست وگفت: حقوق بشر پایه علمی ندارد، برای اینکه مواد را از مبانی مورد قبول استخراج کردند، اما عدل ما هو؟ چون منبع را که برگرفته از وحی الهی است، ندارند و مبانی را از میل خود میگیرند، لذا دفاع حزبالله لبنان یا مردم مسلمان فلسطین و غزّه از خودشان دارندرا ترور میداند و مجاهد را تروریست! اما این همه کشتار بیرحمانه در عزای پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) در پاکستان را هیچ کسی محکوم نمیکند. در روز روشن این ظلمها را میبینند و میگویند حقّشان است!! چرا که عدل را به میل خود معنا میکند.
این مفسر قرآن کریم، تأکید کرد: تا بشر به پایگاه وحی نرسد و از منبع وحیانی برخوردار نباشد، مبانی را به میل خود ترسیم میکند.
آیت الله جوادی آملی در ادامه با تأکید بر لزوم استفاده از محضر علماء و بزرگان، بیان داشت: مرحوم علامه حلی (ره) میفرماید شما بروید در هر شهری و دیاری که هستید نزد بزرگانتان بروید، آنها صاحب نفساند، برای اینکه امام معصوم (ع) فرمود: «خُذ العلم من افواه الرجال» دانش را از دهان مردان بزرگ بگیرید.
وی به تبیین و تشریح این حدیث از لسان مرحوم شیخ بهایی پرداخته و افزود: مرحوم شیخ بهایی در توجیه این حدیث شریف در کتاب کشکولش میفرماید «سعی علما و رجال دین در این است که کتابهای سودمند قرآنی و روایی را مطالعه کنند گرچه همه مطالبی که از کتاب و سنّت معصومین (ع) استفاده شده، نورانی است، ولی بعضی نورانیتر، شفافتر و سودمندترند، آنها در بین این کتابها بهترین مطالب را انتخاب و یادداشت میکنند و در مجالس و محافل برای دیگران بیان مینمایند؛ قهراً کسی که جزء رجال محسوب میشود، باید این مراحل را گذرانده باشد؛ یعنی مجتهد در مطالعه، در انتخاب، در گزینش از منتخب و در انتخاب از نقل باشد تا بتواند عصاره مطالبی که ائمه (ع) فرمودهاند و برای بشریّت نافع و سودمند است را ارائه کنند.
اخلاق بدون علم پیش نمیرود
این مرجع تقلید شیعیان با تاکید بر اینکه اخلاق بدون علم پیش نمیرود، یادآور شد: اگر علم نباشد دو خطر جامعه را تهدید میکند، یکی اینکه تبلیغ جای تعلیم را میگیرد و این مسئله خطر مهمی است. وقتی گروهی چند بار این مطلب را بشنوند، خیال میکنند، حق است.
استاد برجسته حوزه با تاکید بر لزوم جدایی تعلیم از تبلیغ، افزود: تکرار در گفتن برای توده عوام کار تعلیل را میکند، اصل گفتن و تبلیغ برای توده عوام کار تعلیم را میکند و اگر ما مطالب تبلیغ، تعلیم، تعلیل که تعلیم حق است و تعلیل پشتوانه حق را از یکدیگر جدا کنیم، دیگر گرفتار جایگزینی تبلیغ به جای تعلیم نمیشویم.
جامعه اسلامی باید عقل مدار و علم محور باشد
وی با تأکید بر اینکه جامعه اسلامی باید عقل مدار و علم محور باشد، گفت: اینکه کالای فاسدی را با تبلیغ در جامعه جا میاندازند، بدان معناست که جامعه، جامعه محقّق نیست؛ خداوند در آیات ابتدایی سوره حج این مطلب را تبیین کرده و فرمود است «اگر مقلّدی، در تقلید محقّق باش و اگر مرجعی در مرجع بودن محقّق باش؛ این آیات هیچ کاری را بدون تحقیق تجویز نمیکند و قهراً جامعه اسلامی عقلمدار و علممحور فریب نمیخورد.
آیت الله جوادی آملی در پایان با بیان اینکه اخلاق باید به استناد یک سلسله مسائل علمی باشد، افزود: اگر روشن شد که ما هستیم و تنها دشمن سرسخت ما هم مرگ است و طبق تعلیم دینی انسان مرگ را میمیراند، نه انسان بمیرد، باید ره توشه فراهم کنیم، زیرا دنیای پس از مرگ بازار خرید و فروش و رفاقت نیست؛ تمام کارها را باید در همین دنیا انجام داد تا با همین توشه به آن مقصد برسیم. ﴿مَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِکُم مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللَّهِ﴾