صادق طباطبایی: آیت الله خمینی در سال ۵۷ مخالف اشغال سفارت آمریکا بود

صادق طباطبایی برادر همسر احمد خمینی، فرزند موسس جمهوری اسلامی است

صادق طباطبایی سخنگوی دولت موقت مهدی بازرگان و از خویشاوندان آیت الله روح الله خمینی، موسس جمهوری اسلامی گفته است که رهبر ایران در روزهای اول انقلاب بهمن ۱۳۵۷ با اشغال سفارت آمریکا در تهران که ابتدا توسط گروه‌های مارکسیست صورت گرفته بود، مخالفت کرده بود.

آقای طباطبایی در گفت و گو با سایت خبرآنلاین و در سالگرد اشغال سفارت آمریکا در تهران در ۱۳ آبان ۱۳۵۸، جزئیات تازه ای از اقدامات انجام شده برای اشغال این سفارتخانه را بازگو کرده است.
به گفته آقای طباطبایی اشغال سفارت آمریکا در ۲۵ بهمن ۱۳۵۷ که از ساعت ۱۰ و نیم صبح آغاز شده بود، توسط ابراهیم یزدی، وزریر خارجه دولت موقت به آیت الله خمینی گزارش شد.

صادق طباطبایی می گوید که آقای یزدی "اهداف احتمالی این اشغال و پیامدهای سیاسی آن را برای انقلاب اسلامی و دولت جدید مطرح کرده و توضیح می دهد حال که انقلاب پیروز شده و در مرحله انتقال و تثبیت دستاوردها هستیم، نباید اجازه دهیم برخی از کارهای ظاهراً انقلابی و افراطی، دولت انقلاب اسلامی را با مشکلات و موانع ناخواسته روبه رو سازد."

به گفته او آیت الله خمینی این استدلال را می پذیرد و از ابراهیم یزدی می خواهد "برود و به هر ترتیب ممکن غائله را ختم کند."

آقای طباطبایی می گوید "به درخواست دکتر یزدی امام، به حاج مهدی عراقی [که پس از انقلاب مسئول زندان قصر بود] دستور دادند که با آقای [محمدرضا] مهدوی کنی [مسئول کمیته های انقلاب] در کمیته مرکزی انقلاب تماس گرفته و از ایشان بخواهد از نیروهای داوطلب مسلح، از اعضای کمیته ها تعدادی در اختیار دکتر یزدی گذاشته شود تا در صورت لزوم از آنها برای رفع مشکل استفاده کند."

آقای طباطبایی در توصیف تلقی دولت موقت از اشغال سفارت آمریکا گفته است: "به خوبی می دانستیم که اولا امنیت کارمندان سفارتخانه های خارجی در هر کشوری برعهده دولت میزبان است. ثانیا، محوطه هر سفارتی به منزله سرزمین و خاک کشور مربوطه می باشد و ورود و تجاوز به آن، در واقع تجاوز به خاک آن کشور محسوب می شود."

طباطبایی: کجای این عمل متهورانه بود؟

صادق طباطبایی و باروس لینگن کاردار سفارت آمریکا در تهران

سخنگوی دولت موقت ایران می گوید که ابراهیم یزدی در جمه سفیر و کارکنان سفارت آمریکا در تهران از این حادثه "عذرخواهی" کرده بود. آقای طباطبایی می گوید این عذرخواهی ضرورت داشت تا نشان دهنده احترام دولت ایران به قواعد بین المللی و تلاش برای اجرای آن باشد.

به گفته آقای طباطبایی، ابراهیم یزدی پس از پایان مأموریت آزادی سازی کارکنان و دیپلمات های آمریکا "بلافاصله برای دادن گزارش عملیات به امام به مدرسه علوی و سپس برای مهندس بازرگان به مدرسه رفاه می رود. هم آقای خمینی و هم آقای مهندس بازرگان اقدام انجام شده را تأیید و از وی تشکر کردند."

ویلیام سولیوان سفیر وقت آمریکا در تهران در خاطراتش افراد گروگانگیر را چریک های فدایی خلق توصیف کرده است.

هرچند این حمله مسلحانه به سفارت آمریکا در تهران از سوی دولت موقت مهدی بازرگان و حمایت آیت الله خمینی خنثی شد، اما کمتر از یک سال بعد، در ۱۳ آبان ۱۳۵۸با حمله شماری از دانشجویانی که خود را "پیرو خط امام" می خوانند، سفارت آمریکا اشغال و دیپلمات ها و کارکنان آن به مدت ۴۴۴ روز به گروگان گرفته شدند.

رهبر اشغال کنندگان سفارت آمریکا محمد موسوی خوئینی ها از روحانیون چپگرای نزدیک به آیت الله خمینی بود. هرچند گفته می شود ابتدا این گروگانگیری بدون برنامه ریزی در سطح رهبران ایران بود اما به فاصله کوتاهی پس از آن، آقای خمینی که به گفته صادق طباطبایی پیش از این خواستار "ختم غائله" گروگانگیری بود، این بار از اشغال سفارت آمریکا با عنوان "انقلاب دوم" پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ یاد و از آن حمایت کرد.

مهدی بازرگان و آیت الله خمینی

این اقدام منجر به کنارگیری دولت مهدی بازرگان، قطع روابط سیاسی ایران و آمریکا و تثبیت بلوکه شدن دارایی های ایران در ایالات متحده آمریکا شد.

صادق طباطبایی در این گفت و گو از اقدام اشغال کنندگان سفارت آمریکا در سال ۱۳۵۸ به شدت انتقاد کرده و گفته هدف آنها ساقط کردن دولت بازرگان بود در حالی که دولت وی پیش از آن سه بار استعفا داده بود.

او هدف دیگر اشغال کنندگان یعنی بازگرداندن محمدرضا شاه پهلوی به ایران را در آن زمان ناممکن دانسته و گفته "کمی شناخت تاریخ و کمی هوشیاری سیاسی لازم بود تا بدانیم که آمریکا هرگز شاه را به ایران مسترد نمی کرد."

آقای طباطبایی گفته: "اینها خواستار رفع بلوکه شدن این اموال بودند. خب اگر این کار را نمی‌کردند که اموال کشور بلوکه نمی‌شد که بعد آن را به عنوان درخواست مطرح کنند، آیا شاه را تحویل دادند؟ اموال بلوکه را چطور؟ همه را پس دادند یا هر طور دلشان خواست حساب کردند؟"

او سپس خاطره ای از دیدارش با رهبر تسخیر کنندگان سفارت نقل کرده و گفته "من روز پنجم یا ششم بود که به آقای موسوی خوئینی‌ها گفتم که من به بقیه کارهایی که انجام شده کاری ندارم ولی این عمل متهورانه دانشجویان کجایش متهورانه است؟"

وی افزوده است: "گفتم که یک عده دانشجو تحت حمایت نیروهای پلیس و نیروهای مسلح کشور وارد یک ساختمانی می‌شوند، تهور این موضوع کجاست؟ شما فکر می‌کنید که گروگان گرفته اید؟ درواقع شما ملت ایران را گروگان آمریکا کرده‌اید. الآن این آن‌ها هستند که دارند تصمیم می‌گیرند... معدود بودند کسانی که تسلیم آن جو متلاطم و ملتهب نشدند."

ماجرای گروگانگیری در سفارت آمریکا در تهران و اشغال آن با گذشت بیش از سه دهه، هنوز موضوع بحث و اختلاف میان مخالفان و موافقان و عاملان این اقدام است.

به تازگی فیلمی درباره این واقعه در آمریکا با نام آرگو ساخته شده است. برخی از منتقدان ایرانی، موارد مطرح شده در این فیلم را منصفانه توصیف کرده اند، اما معصومه ابتکار از دانشجویان گروگانگیر در سفارت آمریکا و مترجم آنها، این فیلم را "تحریف تاریخی" خوانده است.