فشار آمریکا و اروپا به ترکیه برای قطع خرید گاز از ایران
ایران بیش از ۹۰ درصد گاز صادراتی خود را به ترکیه می‌فروشد. این مقدار فعلا برابر است با ۲۷ میلیون متر مکعب گاز در روز. آیا ترکیه پس از قطع خرید گاز ایران از سوی اتحادیه اروپا به این تحریمها خواهد پیوست؟
ترکیه صاحب انرژی نفت و گاز نیست و مجبور است گاز مورد نیاز خود را از کشورهای همسایه تامین کند. این کشور سالانه ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز از روسیه، ۱۰ میلیارد از ایران، ۶/۵ میلیارد از جمهوری آذربایجان و حدود ۶ میلیارد متر مکعب گاز مایع نیز از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند. بخشی از گاز خود را نیز به صورت "ال ان جی" (گاز طبیعی مایع ) از قطر وارد می‌کند.
پس از تحریم گاز ایران از سوی اتحادیه اروپا (۱۵ اکتبر / ۲۴ مهر) پیش‌بینی می‌شود فشار به ترکیه بر سر قطع واردات گازی خود از ایران افزایش یابد. اما کارشناسان به دویچه وله گفتند، قطع صدور گاز ایران به ترکیه آنهم در آستانه‌ی بروز فصل سرما "فلج کننده" خواهد بود و ترکیه زیر بار آن نخواهد رفت.
زیان ترکیه از همراهی با اتحادیه اروپا
مقام‌های ایرانی تحریم ۲۷ کشورعضو اتحادیه‌ی اروپا را "نمایشی و تبلیغاتی" توصیف کردند. حسین ذوالانوار، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ایران در این باره هشدار داد: «ترکیه به عنوان خریدارعمده‌ی گاز ایران ، قادر نیست در درازمدت ازخرید گاز ایران امتناع کند و همراهی با سیاست‌های اتحادیه اروپا، به زیان دولت آنکارا خواهد بود.»
از سوی دیگر جواد اوجی، مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران نیز گفته است که صادرات گاز ایران به ترکیه و سایر کشورهای اروپائی در آینده حتی می‌تواند تا ۱۰۰ میلیون متر مکعب در روز ارتقا یابد. گرچه ایران به عنوان کشور صادرکننده‌ی گاز شناخته نمی‌شود، اما با دارا بودن دومین ذخیره‌ی گازی دنیا می‌تواند به تنها رقیب آتی گاز روسیه در اروپا بدل شود. کارشناسان امور گاز همچنین می‌گویند، روسیه انحصار بازار گاز اروپا را در دست دارد و پس از اعمال تحریمها، در واقع ایران فرصت حضور در بازار گازی اروپا را از دست داده است.
هشدار آمریکا درباره‌ی ضرر تحریم گازی به ترکیه
"سازمان اطلاعات انرژی آمریکا" پیش از این در گزارشی اعلام کرد: «ظرفیت‌ها برای محدود کردن صادرات گاز طبیعی ایران در بازار جهانی بسیار محدود است چون بخش بزرگی از این محصول به ترکیه صادر می‌شود.»
این سازمان در گزارش خود همچنین آورده است، که با آغاز تحریم گاز ایران از سوی اتحادیه‌ی اروپا خسارات فراوانی بر بخش‌های صنعتی وانرژی ترکیه وارد خواهد آمد. پیوستن ترکیه به تحریم گازی می‌تواند خسارات سنگینی به بخش صنعت، گرمایش خانگی وتولید برق ترکیه وارد کند و ترکیه در وضعیت بسیار سختی قرارمی‌گیرد.
ترکیه: به‌رغم تحریم گازی، از ایران گاز می‌خریم
تانیر ییلدیز، وزیر انرژی ترکیه هم در واکنش به تحریم اتحادیه اروپا برای تحریم صادرات گاز ایران گفت: «ترکیه نسبت به تعهدات خود مبنی بر واردات گاز از ایران پایبند خواهد ماند و هیچ عاملی نمی‌تواند در واردات گازی این کشور از ایران اخلال ایجاد کند.»
این مقام ترک همچنین ضمن اشاره به نیاز ترکیه به گاز ایران افزود: «ترکیه با ایران مناسبات مسالمت‌آمیزی دارد به طوری که در این مدت شاهد افزایش تجارت نفت و گاز با این کشور همسایه هستیم». کارشناسان به دویچه وله گفتند، علیرغم اختلافات سیاسی ایران و ترکیه بر سر سوریه، مناسبات تجاری بین دو کشور رشد داشته است. به گفته‌ی محمد رضا رحیمی، معاون اول رئیس جمهور ایران حجم مبادلات تجاری دو کشور تا پایان سال جاری به ۲۵ میلیارد دلار خواهد رسید.
هشدار کارشناس آلمانی: به ترکیه فشار نیاورید!
اشتفان مایستر، کارشناس آلمانی: اتحادیه اروپا پس از تحریم دیگر متقاضی گاز ایران نیست
اشتفان مایستر، کارشناس امور انرژی شورای روابط خارجی آلمان در گفتوگو با دویچه وله توضیح داد که اتحادیه‌ی اروپا رسما تاکنون از ترکیه برای قطع خرید گاز ایران درخواستی نکرده است. وی گفت: « ترکیه در تامین گاز و امنیت اتحادیه اروپا شریک راهبردی به حساب می‌آید و حالا که این کشور درگیر مسئله‌ی سوریه هست نباید به آن فشار آورد. کل منطقه در وضعیت بحرانی قرار دارد و ترکیه برای اتحادیه اروپا و ناتو شریک استراتژیک به حساب می‌آید. اعمال تحریم اتحادیه اروپا علیه گاز ایران بیشتر به دلیل اعمال فشارآمریکا و اسرائیل به این اتحادیه انجام گرفته است. اگر ترکیه عضو اتحادیه اروپا بود، در آن‌صورت این تحریم پیامد بسیارمنفی برای این کشور داشت اما تحریم فعلی تاثیری بر این کشور نخواهد داشت.»
این کارشناس که درباره‌ی انرژی نفت و گاز در رسانه‌های آلمان اظهار نظر می‌کند، بر این باور هست که گاز ایران برای نابوکو مهم بوده اما با تحریم گاز ایران و عدم تغییرموضع حکومت ایران در مناقشه با غرب، اروپا فعلا روی گاز ایران حساب نمی‌کند و در شرایط فعلی، اروپا متقاضی گاز ایران نیست.
کاهش اهمیت گاز ایران در اروپا
اشتفان مایستر از شورای روابط خارجی آلمان همچنین خاطرنشان کرد: «گاز ایران در درازمدت شاید برای اروپا مهم باشد، اما به دلیل انبوه گاز طبیعی و گاز ال ان جی در بازار جهانی، گاز ایران فعلا آن اهمیت قبلی خود را از دست می‌دهد. از سوی دیگر فشار سیاسی آمریکائی‌ها آنقدر زیاد هست که فقط چینی‌ها خریدار گاز ایران شدند. شرکت‌های اروپایی این منبع گازی را از دست دادند و از بازار ایران خارج شدند.»
محمد مشتاق، کارشناس امور ترکیه و ایران در گفتوگو با دویچه وله تصریح کرد که ترکیه گران‌ترین گاز را از ایران می‌خرد، اما با این وجود واردات گاز خود از این کشور را قطع نخواهد کرد. وی دلیل آن را اینگونه توضیح داد: «ترکیه حدود یک پنجم از گاز خود را از ایران می‌خرد و این طبیعی هست که ترکیه تحریم گازی اتحادیه اروپا را نپذیرد. چونکه ترکیه با کمبود گاز مواجه خواهد شد و مناطق شرقی ترکیه و صنایع این کشوراز گاز ایران استفاده می‌کنند. روسیه هم از این مسئله خوشحال هست و با افزایش گاز طبیعی، می‌تواند ترکیه را به خود وابسته کند. ازاین نظر ترکیه فشارهای غرب را نخواهد پذیرفت.»
افزایش قدرت چانه زنی ترکیه در قبال ایران
به نظر محمد مشتاق، در حال حاضر ترکیه به یک کشور ترانزیت انرژی تبدیل شده است، چون گاز آذربایجان، ایران و روسیه را از طریق خاک خود به کشورهای اروپائی انتقال می‌دهد. نفت عراق و شمال عراق را هم به اروپا انتقال می‌دهد و این کشور از منافع خود صرف‌نظر نخواهد کرد.
محمد مشتاق: ترکیه بدون گاز ایران دچار مشکل می‌شود
مشتاق در ادامه تاکید کرد: «شاید ترکیه در مذاکرات با ایران امتیازی کسب کند و به ایرانی‌ها بگوید که ما این تحریمها را نمی‌پذیریم ولی شما هم قیمت گاز را پائین بیاورید. مورد دیگر این است که همیشه ایران در آستانه‌ی فصل زمستان یکی دو بار گاز خود را قطع می‌کند و این هم نوعی هشدار تلویحی به ترکیه است که ما قادر هستیم گاز در اختیار شما قرار ندهیم.»
به گفته مشتاق این دو مورد در صدر موضوعاتی قرار دارند که مقام‌های ایران و ترکیه در آینده‌ای نزدیک درباره‌ی آن صحبت خواهند کرد.
هر دو کارشناس که با دویچه وله صحبت کردند متفق‌القولند که ترکیه به تحریم گازی کشورهای اتحادیه اروپا نخواهد پیوست. اما تحلیل‌گران سیاسی این احتمال را هم می‌دهند که در صورت تشدید تنش و رویارویی ایران و کشورهای غربی، ترکیه به دلیل منافع استراتژیک و راهبردی با اروپا و آمریکا سیاست خود را تغییر خواهد داد و جانب ایران را نخواهد گرفت.