چالش‌های آشکار و نهان در میدان دلار ۳۰۰۰ تومانی
روز یک‌شنبه، ۹ مهر، بهای هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران به مرز ۳ هزار تومان رسید. همزمان، بانک مرکزی فروش ارز را به سیستم بانکی کشور گسترش داد و مجلس طرح ممنوعیت فروش آزاد ارز را به جریان انداخت.
از حدود یک هفته پیش که مسئولان اقتصادی و بانکی دولت فاز نخست فعالیت اتاق مبادله ارز را افتتاح کردند خبرهای مربوط به بالا رفتن قیمت ارزهای خارجی در ایران در چند ساعت کهنه می‌شوند.
بانک مرکزی بهای ارز در اتاق مبادلات را روزانه و دو درصد کمتر از آخرین قیمت بازار آزاد در روز پیش تعیین می‌کند. بر این اساس بهای مبادله‌ی هر دلار آمریکا برای روز یک‌شنبه، نهم مهر، ۲۴۴۶ تومان اعلام شد که به معنای دلار ۲۸۴۴ تومانی در بازار آزاد بود.
«احمدی‌نژاد عمدا بازار را آشفته نگه می‌دارد»
محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی روز شنبه، ۸ مهر مدعی شد "دلیلی ندارد شاهد افزایش قیمت ارز باشیم." این اتفاق همان روز شنبه افتاد و یک‌شنبه ادامه یافت.
نهم مهرماه، اندکی پس از آغاز به کار بازار خرید و فروش آزارد ارز صعود پرشتاب دلار و دیگر شرکای خارجی نیز کلید خورد. برابر گزارش‌های دریافتی از تهران چند ساعت بعد بهای هر دلار به مرز سه هزار تومان رسید و قیمت هر یورو از ۳۹۰۰ تومان گذشت.
در مجلس شورای اسلامی رفته رفته زمزمه‌های اعتراض به نابسامانی بازار ارز و انتقاد از ناکارآمدی سیاست‌های دولت به وارد کردن اتهام‌های سنگین و در دستور کار قرار گرفتن طرح‌های مشخص تبدیل می‌شود.
الیاس نادران، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید «وضعیت نابسامان بازار ارز را ناشی از ناتوانی نمی‌دانم بلکه بازار مدیریت نمی‌شود و رئیس جمهور تعمدا بازار را آشفته نگه داشته است.»
آشفتگی بازار، نتیجه سیاست‌های دولت
در روزها و هفته‌های گذشته تعداد دیگری از نمایندگان مجلس نیز تلویحا یا آشکارا دولت را مسبب و مسئول مستقیم نابسامانی بازار ارز معرفی کرده‌اند. غلام‌رضا مصباحی‌مقدم، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه چندی پیش بانک مرکزی را متهم کرد با توقف عرضه ارز به بازار از ابتدای شهریور ماه باعث آشفتگی بازار و بالارفتن قیمت‌ارزهای خارجی شده است.
محمود بهمنی می‌گوید طرح اتاق مبادلات ارزی به این دلیل هنوز به موفقیت نرسید که "بازار تا حدودی در حال مقاومت است." او در عین حال خوش بین است که "قطعا به زودی این مقاومت درهم خواهد شکست." ظاهرا شماری از نمایندگان نه تنها مانند بهمنی به عاقبت این طرح خوش‌بین نیستند که درصدد جلوگیری از ادامه آن برآمده‌اند.
طرح ممنوعیت فروش ارز آزاد
به گزارش ایسنا، نادر قاضی‌پور، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، نهم مهرماه با انتقاد از "فروش ارز دولتی" به خبرنگاران گفته است، طرحی دو فوریتی برای ممنوعیت فروش آزاد ارز در بازار تهیه شده که به زودی به رای گذاشته خواهد شد.
به رغم ناکامی اتاق معاملات ارزی در کنترل و ساماندهی بازار ارز، و شتاب گرفتن روند رو به رشد قیمت‌ها، بانک مرکزی روز یک‌شنبه اعلام کرد "عملیات مربوط به عرضه و تقاضای ارز در مرکز مبادلات ارزی به سیستم بانکی سراسر کشور" توسعه می‌یابد.
بانک مرکزی می‌گوید «این تصمیم برای رفاه حال هموطنان و جلوگیری از مراجعه حضوری متقاضیان ارز در مرکز مبادلات ارزی اتخاذ شده است و با عملیاتی شدن این فرآیند، پاسخگویی به متقاضیان در گستره شعب ارزی بانک‌های سراسر کشور انجام خواهد گرفت.»
«توقع احمدی‌نژاد از نظام؟»
آشفتگی بازار ارز در ایران از ابتدای ماه ژوئیه که دور تازه‌ای از تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا به اجرا گذاشته شد شدت گرفته است. این تحریم‌ها به طور مشخص صادرات نفت و گاز و مبادله‌های بانکی و مالی جمهوری اسلامی را هدف گرفته است.
در سه ماهی که از تشدید تحریم‌ها می‌گذرد بهای هر دلار در بازار آزاد تهران بیش از ۶۰ درصد افزایش داشته و از ۱۸۸۰ تومان در تیرماه به حدود ۳ هزار تومان در نهم مهرماه رسیده است.
مسئولان دولتی تاثیر تحریم‌ها را انکار نمی‌کنند اما مدعی هستند هنوز ذخایر ارزی قابل توجهی در اختیار دارند. بر این اساس اختلال‌های بازار به فعالیت عده‌ای "سفته‌باز و رانت‌خوار" نسبت داده می‌شود.
الیاس نادران که از منتقدان جدی دولت در مجلس به شمار می‌رود می‌گوید «با توجه به گزارشاتی که مسئولان اجرایی به مجلس ارائه کردند ما از لحاظ ذخایر ارزی و فروش نفت مشکل آنچنانی نداریم که این وضعیت در پی آن به وجود آید.»
نادران روز یک‌شنبه به خبرگزاری مهر گفت: «من وضعیت موجود را حمل بر بی‌عرضگی و ناتوانی نمی‌دانم، به نظرم کاملا برنامه‌ریزی شده است.» او تلویحا این وضعیت را به کشمکش‌های احتمالی رئیس دولت با عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی نسبت می‌دهد: «واقعا نمی‌دانم آقای احمدی‌نژاد چه فکری در سر دارد؟ چه برنامه‌ای دارد و توقعش از نظام چیست؟»