آیا چنته اپل خالی شده؟
عرضه نخستین گوشی آی فون انقلابی در عرصه تلفن های هوشمند بود
امید فراستی
کلیک فارسی
نازک تر، کشیده تر، قوی تر، سریعتر ... اینها صفاتی هستند که می‌شود بر اساس شایعات به آیفون تازه‌ای که اپل تا ساعاتی دیگر در سانفرانسیسکو رونمایی می کند، نسبت داد.
آیا محصول تازه که احتمالا آیفون ۵ لقب خواهد گرفت، انقلابی است؟ آیا طرفداران سینه چاک اپل را راضی خواهد کرد؟ آیا همچنان می تواند مشتری ها را "شگفت زده" کند؟ آیا می تواند یک تنه با لشگر گوشی های پر قدرت و محبوب رقبایش رقابت کند؟
اینکه در یک دوره کوتاه چند بار می توان محصولی انقلابی وارد بازار کرد سوال مهمی است اما برای مصرف کنندگان عادی آنچه اهمیت دارد این است که به نیازهایشان پاسخ داده شود. مصرف کنندگان، محصولات مختلف را با هم مقایسه می کنند. در این میان کارایی آنها در کنار جذابیت‌های ظاهری و قیمت، مهمترین عوامل تعیین کننده هستند.
اپل تا الان توانسته است به دلیل پیش‌قدم بودن در تولید یک گوشی لمسی، کارآمد و خوش ساخت، جذابیت زیادی برای مصرف کنندگان داشته باشد اما رقبای این شرکت بیکار نبوده اند. ماه گذشته برای نخستین بار سامسونگ در زمینه فروش گوشی گالاکسی اس ۳ در آمریکا از آیفون پیشی گرفت. هرچند فروش آیفون تازه ممکن است از اهمیت این برتری بکاهد ولی دشواری رقابت در این عرصه را به خوبی نشان می دهد.
رقابت با گوشی های متنوع ساخت شرکت های رقیب هر روز سخت تر می شود
یکی همچون بقیه
اگر بخواهیم همچنان بر پایه شایعات قضاوت کنیم، هر آنچه اپل در آیفون تازه اش تعبیه کرده، بی‌شک در گوشی های ساخت شرکت های رقیب وجود دارد.
و به همین خاطر بی‌راه نیست که برخی از منتقدین روحیه ریسک پذیری و انقلابی‌گری اپل را در زمینه فن‌آوری زیر سوال برده اند. البته اپل مدتهاست سعی می کند نقش و وزن "مشخصات فنی" را در دستگاه هایی چون آیپد و آیفون کم جلوه دهد. به باور استیو جابز، مدیر عامل پیشین این شرکت، در دنیای "بعد از رایانه های خانگی" آنچه اهمیت دارد، محیط کاربری و میزان دسترسی به اپ‌هایی است که می توانند در زمینه های مختلف کارساز باشند.
نگاهی به رویه اپل در مورد دیگر محصولاتش شاید جنبه دیگری از روحیه این شرکت را به نمایش بگذارد و میزان انتظارات از آیفون تازه را کاهش دهد. تغییرات بنیادی در دیگر محصولات اپل اغلب به کندی اتفاق می افتند. حتی نامگذاری این محصولات هم نشان می دهد اپل هیچ قصدی ندارد تا در زمینه تنوع با دیگران رقابت کند.
لپ‌تاپ‌های اپل سال‌هاست مک‌‌بوک‌پرو خوانده می شوند و آی‌مک سال‌هاست آی‌مک است. چند سال یک بار تغییری جدی و البته نه انقلابی در ظاهر این محصولات اتفاق می افتد و سالی چند بار سخت افزار آنها همراه با روند فن آوری به روز می شود ولی انرژی اصلی اپل در این عرصه‌ها بیش از هر چیز متوجه نرم افزار و محیط کاربری آنهاست.
از این زاویه بعید نیست که به مرور شاهد رویه ای مشابه در مورد محصولاتی چون آیفون و آیپد باشیم. البته سرعت تغییر در این عرصه به مراتب تندتر است و از همین رو لزوم تغییرات داخلی در آنها بیشتر خواهد بود و گاه این تغییرات داخلی سازنده را وادار می کند تا در ظاهر این دستگاه ها هم تغییراتی اساسی اعمال کند.
در پاسخ به این نظریه البته ممکن است تفاوت ماهوی تلفن‌های همراه با محصولاتی مثل رایانه های خانگی مطرح شود. اینکه اساسا بازار گسترده این محصولات شرکت سازنده را وا می دارد تا به گونه ای متفاوت عمل کند. اینکه کاربران آیفون به مراتب فراتر از طرفداران دیگر محصولات اپل هستند و بازار این محصول را نباید با قواعد و فرمول های دیگر محصولات این شرکت ارزیابی کرد. همانگونه که برخورد اپل با آی‌پاد، پخش کننده محبوب ساخت این شرکت، تفاوت های عمده ای با دیگر محصولاتش داشت.
استیو جابز تبحری فوق العاده در شگفت زده کردن کاربرانش داشت
مخفی کاری
یک نکته حاشیه ای در این میان، عنصر "مخفی کاری" اپل و استفاده از این روش به عنوان عاملی مهم در "بازاریابی" محصولاتش است.
کسی در این مورد شک ندارد که استیو جابز به شدت مایل بود تا مخاطبانش را "شگفت‌زده" کند. او این کار را به لطف سیاست مخفی کاری که بر همه اجزای این شرکت حاکم است، انجام می داد. تیم کوک، جانشین جابز چندی پیش گفته بود که می خواهد تلاش هایش را برای مخفی کاری دو چندان کند.
اما آنچه ما با آن روبرو هستیم خلاف این را ثابت می کند. با گذشت زمان و حداقل در مورد آیفون هر سال حجم اطلاعات ما بیش از قبل بوده و میزان شگفت‌زدگی مان کمتر. این امر البته شاید تاثیر تعیین کننده ای بر فروش محصولات این شرکت نداشته باشد ولی قطعا جنبه مهمی از جذابیت این شرکت را خدشه دار می کند.
باز هم مشخصات محصول نهایی نشان خواهد داد تا چه حد اطلاعاتی که به بیرون درز کرده اند، صحیح اند و تا چه حد اپل در مخفی کاری موفق. و اگر آیفون تازه همان باشد که همه تصورش را می کنند، البته توضیح عدم موفقیت اپل در این زمینه چندان دشوار به نظر نمی رسد. در حالی که برای تولید آیفون صدها هزار کارگر در کارخانه هایی در چین هر روز به اجزای مختلف این گوشی دسترسی دارند ممانعت از لو رفتن یکی از آنها به رغم همه تدابیر امنیتی، تقریبا غیر ممکن است.
پاسخ بسیاری از این سوالات را تا چند ساعت دیگر خواهیم گرفت و بعضی دیگر را البته فقط مرور زمان جواب خواهد داد.