زندگی نامه آیت الله خامنه ای (بخش نهم)- آیت الله خامنه ای از یاران خاص آیت الله خمینی نبود

در بخش پیشین از این سلسله برنامه ها به بررسی فعالیت های سیاسی آیت الله خامنه ای در دهه ۱۳۵۰ پرداختیم و حالا به بررسی موقعیت و جایگاه او در آستانه انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ می پردازیم.

آیت الله خامنه ای از خواص آیت الله خمینی نبود
 
 
اسناد موجود از جمله مستندات موجود در سایت اینترنتی آیت الله خامنه ای نشان می دهد که او در سال ۱۳۵۷ و نیز قبل از آن ، نه در تهران و نه در قم که دو مرکز اصلی انقلاب ایران بودند از چهره های اصلی و تصمیم گیرنده انقلاب نبوده است.

حجت الاسلام علی خامنه ای در آن زمان همچنین بر خلاف روحانیونی مثل مرتضی مطهری و اکبر هاشمی رفسنجانی، از یاران نزدیک و خاص آیت الله خمینی نیز به شمار نمی رفته است.خود آیت الله خامنه ای نیز در سایت اینترنتی اش و هنگامی که در مورد خاطراتش سخن گفته است، هرگز به رابطه مستقیم خود با آیت الله خمینی درفاصله  سال های ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ و یا ذکر خاطراتی در این باره نپرداخته است.

حجت الاسلام  خامنه ای همچنین بر خلاف مرتضی مطهری و هاشمی رفسنجانی و حتی برخی دیگر از روحانیون، هرگز در دوران تبعید آیت الله خامنه ای در نجف و پاریس به دیدار او نرفت و ملاقاتی بین آنها صورت نگرفت.البته حجت الاسلام خامنه ای در محافل سیاسی و مذهبی مشهد به عنوان یک روحانی مخالف شاه و طرفدار آیت الله خمینی شناخته می شد.

علی مزروعی، نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی در دوره ششم که در ماههای منتهی به انقلاب ۱۳۵۷ حجت الاسلام خامنه ای را در مشهد ملاقات کرده، درباره موقعیت وی در آن زمان چنین می گوید: "من اولین باری که آقای خامنه ای را دیدم در مشهد بود و دلیلش هم این بود که من مجبور شده بودم از اصفهان به مشهد بروم و در آن ایام در خانه یکی از دوستان هم دانشگاهی بودم. طبعا در تظاهرات و حوادثی که در مشهد در رابطه با انقلاب رخ می داد، حضور داشتم. یکی از دوستان بازاری به نام حاج خادم که با آقای خامنه ای ارتباط داشت وقت ملاقاتی از ایشان گرفت و ما هم به دیدار ایشان در خانه اش رفتیم و من فکر می کنم آن زمان آذرماه یا دی ماه سال ۵۷ بود.ایشون خیلی با روی باز جمع ما را پذیرفتند. به خاطر دارم که ایشان مرتبا به این نکته تاکید می کردند که ما باید مشی انقلاب را از امام بگیریم و به گروه ها و دسته جات توجهی نداشته باشیم.آن زمان ایشان پیپ می کشیدند و خیلی هم خوش رو بودند.در مسجد کرامت هم که وعظ و خطابه می کردند ما می رفتیم و نقش ایشان هم در مشهد کاملا روشن بود.در مشهد سه نفر در آن روزها در جریان انقلاب حضور فعال داشتند. ایشان، آقای هاشمی نژاد و آقای طبسی بودند. البته آقای علی تهرانی هم بود که او به صورت جداگانه از اینها و به شکل انقلابی تری هم عمل می کرد."

حجت الاسلام  خامنه ای که در آن زمان به عنوان آسیدعلی خامنه ای شناخته می شد، در هفته های آخر منتهی به پیروزی انقلاب ۵۷ به دعوت آیت الله مرتضی مطهری از مشهد به تهران آمد.وی در این مقطع در مسجد دانشگاه تهران در تحصنی که در اعتراض به بسته شدن فرودگاه مهرآباد در آستانه بازگشت آیت الله خمینی از تبعید برگزار شده بود، شرکت کرد.
 
 
 آیت الله خامنه ای در شورای انقلاب ایران چه موقعیتی داشت؟

 
 
در ۲۲ دیماه ۱۳۵۷ که شورای انقلاب به دستور آیت الله خمینی و با دعوت آیت الله مرتضی مطهری تشکیل شد، آقای خامنه ای جزو ۵ نفری که عضو اصلی این شورا بودند، نبود.این پنج نفر عبارت بودند از مرتضی مطهری، اکبر هاشمی رفسنجانی، محمدجواد باهنر، عبدالکریم موسوی اردبیلی و محمد حسینی بهشتی.

آن گونه که اکبر هاشمی رفسنجانی در خاطراتش نوشته این پنج نفر را خود آیت الله خمینی تعیین کرده بود.در این مرحله آیت الله خمینی نامی از حجت الاسلام خامنه ای نبرده بود.البته آیت الله خمینی به این پنج نفر اجازه داده بود در صورت اتفاق نظر بین خود، افراد دیگری را به شورای انقلاب اضافه کنند.

درست در همین مرحله بود که حجت الاسلام خامنه ای به پیشنهاد مرتضی مطهری و همراه با محمدرضا مهدوی کنی به اعضای شورای انقلاب افزوده شد.شش روز بعد از اعلام رسمی تشکیل شورای انقلاب ، یعنی در ۲۸ دی ۵۷ نیز آیت الله خمینی کمیته پنج نفره دیگری را تحت عنوان کمیته تنظیم اعتصابات که مهمترین کار انقلابیون ایران تلقی می شد، تعیین کرد.اما آیت الله خمینی در معرفی اعضای این کمیته نیز نامی ازحجت الاسلام خامنه ای نبرده است.

 
 
چه کسی خامنه ای را برای عضویت در شورای انقلاب پیشنهاد کرد ؟

 
 
در مورد نحوه عضویت حجت الاسلام علی خامنه ای در شورای انقلاب نیز چندین روایت مختلف وجود دارد. خود وی می گوید به پیشنهاد آیت الله مطهری از مشهد به تهران آمده و به عضویت شورای انقلاب درآمده است.روایت دیگر این است که با پیشنهاد اکبر هاشمی رفسنجانی، عضو این شورا شده و روایت سوم این است که از طرف آیت الله منتظری به عضویت شورای انقلاب دعوت شده است.

حسن یوسفی اشکوری ، از روحانیون مبارز آن زمان که اکنون در آلمان مستقر است، معتقد است عضویت حجت الاسلام  خامنه ای در شورای انقلاب با پیشنهاد آیت الله منتظری بوده که بعدها در دوران رهبری آیت الله خامنه ای به حبس خانگی فرستاده شد.البته چون دعوت کننده نهایی حجت الاسلام خامنه ای  آن زمان به شورای انقلاب، آیت الله مطهری بوده، این روایت های متفاوت می توانند درست باشند.

 
 
خامنه ای زیر سایه بهشتی و باهنر
 

از سوی دیگر مستندات موجود در مورد ماه های نخست بعد از پیروزی انقلاب ایران نشان می دهد که حجت الاسلام  خامنه ای در آن ایام اگر چه عضو شورای انقلاب بوده، اما حضورش در این شورا در سایه کسانی چون آیت الله بهشتی ، مطهری، هاشمی رفسنجانی و حتی محمدجواد باهنر قرار داشته است.

ابوالحسن بنی صدر، نخستین رئیس جمهور ایران نیز که آن زمان عضو شورای انقلاب بوده در گفت و گویی که با وی داشتم با تایید این موضوع می گوید:" آن طور که یادم است من دو بار بعد از تشکیل شورای انقلاب به عضویت آن شورا درآمدم.وقتی من وارد شورا شدم آقای خامنه ای هم عضو بود. بعد از پیروزی انقلاب و اوایل بهار سال ۵۸ بود. مرحوم طالقانی نیز رئیس آن شورا بود.تا وقتی که زنده بود.بعد از او آقای بهشتی دبیر شورا شد. در آن زمان هم آقای خامنه ای عضو بود. به لحاظ اینکه او یکی از بانیان حزب جمهوری اسلامی بود که همه آنها عضو شورای انقلاب هم شده بودند.یعنی روحانیون بانیان آن حزب که آقای هاشمی، موسوی اردبیلی ، آقای بهشتی و آقای باهنر و خامنه ای بودند همگی عضو شورای انقلاب بودند.ایشون یک نقش برجسته در آنجا نداشت. من به خاطر ندارم که ابتکاری یا طرحی پیشنهاد کرده باشد یا اینکه احیانا نقش موثری در آن شورا ایفا کرده باشد."

در بخش آینده از سلسله برنامه های بررسی زندگی آیت الله خامنه ای به بررسی نحوه ورود تدریجی وی به ساختار قدرت در جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۸ می پردازیم.سال هایی که البته هم حجت الاسلام خامنه ای و هم اکبر هاشمی رفسنجانی، زیر سایه روحانی بانفوذتری به نام آیت الله بهشتی قرار داشتند.

لینکهای مرتبط:

زندگینامه آیت الله خامنه ای (بخش نخست) - تولد و والدین

زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش دوم) - معرفی برادران و خواهران

زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش سوم) - دوران کودکی و مدرسه

زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش چهارم) - شیفته نواب صفوی

زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش پنجم)- سوابق در دهه ۱۳۴۰

زندگی نامه آیت الله خامنه ای (بخش ششم)- همکاری با مجاهدین خلق

زندگی نامه آیت الله خامنه ای (بخش هفتم)- در حلقه علی شریعتی

زندگی نامه آیت الله خامنه ای (بخش هشتم)- فعالیت های سیاسی در اواخر دوران پهلوی