طلاق عاطفی، زندگی جهنمی از درون
آزاده اسدی
طلاق، موضوعی که در کلان‌شهر پرجمعیت تهران هر سال آمارش بالا می‌رود و سال‌هاست پایش در زندگی مشترک جوانان ثابت‌تر می‌شود. ۱۴۲۸۴۱ مورد طلاق در سال ۱۳۹۰ در اداره ثبت احوال ایران ثبت شده که بیشترین تعداد آن در تهران بوده است.
طلاق همان موضوعی است که در فیلم‌های داستانی یا مستندهای تلویزیونی در دادگاه‌های ایران هر روز به آن پرداخته می‌شود در کنار برنامه‌هایی برای متقاعد کردن زوجین برای ادامه زندگی مشترک به جای جدایی.
اما عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران روز شنبه گذشته خبر از دو برابر شدن «طلاق عاطفی» در تهران داد. طلاق عاطفی همان زندگی مشترک است، اما دور از هم و بدون هم که در جایی ثبت نمی‌شود، نمود عینی ندارد و آماری از آن موجود نیست. اما به گفته جامعه‌شناسان مهم‌ترین نوع طلاق محسوب می‌شود.
در همین زمینه معصومه آباد در گفت‌وگو با خبرگزاری کار ایران، ایلنا، به آماری اشاره کرده است که توسط یکی از سازمان‌های مردم‌نهاد در شمال تهران انجام گرفته است. به گفته این عضو شورای شهر تهران، ۷۰ درصد از کسانی که در این منطقه ازدواج کرده‌اند در کمتر از پنج سال از یکدیگر جدا شده‌اند. اما او با تاکید بر افزایش دو برابری طلاق عاطفی آن را زنگ خطری برای جامعه اعلام کرده است.
سعید پیوندی، جامعه‌شناس و کار‌شناس مسائل آموزش مقیم فرانسه، به بعد جامعه‌شناختی طلاق عاطفی و رشد آن بین زوج‌های جوان در ایران اشاره میکند: «طلاق‌های عاطفی و گسترش آن در جامعه ایران یکی از پدیده‌هایی است که نتیجه شرایط اجتماعی فعلی جامعه ایران است. در این شرایط یک زن به اندازه کافی حمایت‌های لازم را ندارد، برای این که بتواند طلاق بگیرد در نتیجه عملا زیر یک سقف زندگی میکند بدون این که به مرد علاقه‌ای داشته باشد یا برعکس.»
سعید پیوندی می‌افزاید: «ما جامعه‌ای داریم که در زمینه‌هایی بسیار مدرن شده و حتی می‌بینیم طلاق‌های عادی ما در طول ۱۵ سال سه برابر شده، ولی همزمان این امر شامل همه افراد جامعه نمی‌شود و هستند کسانی که نمی‌توانند از حق طلاق برخودار شوند. پس زندگی جهنمی را از درون زندگی می‌کنیم، بدون این که بتوانیم آن را عوض کنیم.»
خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، چندی پیش از افزایش طلاق عاطفی در شهر یزد هم خبر داده بود؛ شهری که آمار طلاق رسمی در آن پایین است و در سال گذشته تنها ۱۲۳۱ مورد طلاق در این شهر ثبت شده است.
با این که دبیر کمیته سلامت شورای شهر تهران دلیل اصلی طلاق زوجین در سال‌های اولیه زندگی مشترک را نبود مهارت‌های لازم ارتباطی دانسته، اما حدود دو هفته پیش بود که یک واحد درسی به نام «شکوه همسرداری» در برخی دانشگاه‌ها جایگزین درس تنظیم خانواده شد. تنظیم خانواده درسی اختیاری بود که بخشی از روابط جنسی زناشویی در آن آموزش داده می‌شد.
نیره توحیدی، جامعه‌شناس و استاد رشته مطالعات زنان در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در آمریکا، به نداشتن تجربه در جوانان و نبود آموزش مناسب پیش از ازدواج اشاره میکند: «موانعی که برای ارتباط پسران و دختران [در ایران] وجود دارد و تفکیک جنسیتی که شرایط سالم را برای روابط خارج از ازدواج جوانان از بین می‌برد، بسیاری از جوانان را مجبور میکند در سن پایین و به محض این که عاشق یکدیگر می‌شوند و به هم کشش جنسی پیدا می‌کنند و یک نوع عشق رمانتیک پیدا می‌شود، بلافاصله با هم ازدواج کنند. این ازدواج‌ها لزوما بر مبنای تناسب نیست و به‌زودی دچار بحران شده، در همان سال‌های اول به طلاق منجر می‌شود. مشکل دیگر این است که در جامعه، مدارس و رسانه‌ها آموزش لازم جنسیتی و ارزش‌های نوین به تناسب تغییراتی که در نقش‌های جنسیتی دختران و پسران به وجود آمده موجود نیست.»
سعید پیوندی، جامعه‌شناس، در برخی موارد این نوع آموزش‌ها را در جامعه ایران بی‌فایده می‌داند و می‌گوید: «این‌ها فکر می‌کنند مشکل زن و شوهرهایی که از هم جدا می‌شوند این است که نصیحت نشده‌اند و بیشتر به طلاق بعد سنتی و مذهبی داده می‌شود. زمانی که دختران و پسران ما نمی‌توانند به طور آزادانه قبل از ازدواج با هم رابطه داشته باشند تا بیشتر با هم آشنا شوند، فقط بعد از ازدواج ناگهان متوجه می‌شوند که شخصیت واقعی‌شان چیست. آن موقع موضوع با نصیحت هم حل نمی‌شود و در بهترین حالت نصیحت و آموزش می‌تواند تاثیر کوتاه‌مدت داشته باشد.»
از سوی دیگر دبیر کمیته سلامت شورای شهر تهران نیز در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایلنا به نیازهای جنسی زوج‌های جوان اشاره کرده و از آماده‌سازی طرحی به نام «تحکیم بنیاد خانواده- آموزش مهارت‌های زندگی مشترک زوجین قبل از ثبت ازدواج» نام برده است که از سوی مسئولان شهرداری به گفته او نادیده گرفته می‌شود و با بی‌توجهی اعضا روبه‌رو شده است.