شهرسوخته، گهواره تمدن جهان

شهر سوخته

حسین قویمی 

رادیو فردا :به نظر شما کدام ملت، پایه های نخستین تمدن جهان را بر روی کره زمین بنیان گذاشتند؟ ایرانی ها یا سومری ها؟

 تا چندی پیش بسیاری از تاریخ شناسان سومرهای را دارای قدیمی ترین تمدن جهان می دانستند که در جنوب عراق امروزی زندگی میکردند. تاریخ شناسان قدیم نوشته اند که سومری ها ۴۵۰۰ سال پیش از میلاد، اولین مدنیت بشری را در این نقطه از جهان به وجود آورده اند.

اما یک پژوهشگر تاریخ، بر پایه اسناد و مدارکی که بدست آورده، در چند سخنرانی در آمریکا و اروپا، شهر سوخته را گهواره تمدن جهان اعلام کرده و می گوید: «کهن ترین تمدن در جنوب شرقی ایران و شهرسوخته وجود داشته است.» این فرضیه پیش از این نیز مطرخ شده بود اما اکنون مدارک تازه تری در این زمینه بدست آمده است.

رادیو فردا در گفت وگو با محمود کویر نویسنده و پژوهشگرتاریخ ایران ابتدا در باره منشاء تمدن جهان و مکان آن می پرسد.
 

این تمدن نزدیک به هفت هزار سال پیش در جنوب شرقی ایران در کنار حریر رود، شهر سوخته، اسپیددژ پدید آمد و کهن ترین سکونت گاه  بشر و مرکز تجارت و هنر و درحقیقت پلی بین فرهنگ ها و تمدن های دیگر بوده است.

  این یک نظریه جدید در مورد پیدایش تاریخ و تمدن بشری است.

  پیشتر از این می گفتند که سومری ها قدیمی ترین تمدن بشری را دارند. اما الان شما با پژوهش هایی که انجام داده اید به این باور و دریافت رسیده اید که ایرانی ها قدیمی ترین تمدن بشری را به وجود آورده اند.

به هر حال این تمدن چه خدماتی برای نوع بشر به همراه داشته است

 به طور خیلی خلاصه باید بگویم که قدیمی ترین خط جهان که تا کنون تصور می شد که در سومر به وجود آمده است، در «کُنار صندل» پیدا شده است که ۳۰۰ سال از تمام خطوط باقیمانده جهان کهن تر است.

قدیمی ترین اسطوره جهان، گیلگمش، بر روی صدها جام زر از اینجا به جاههای دیگر راه پیدا کرده است.

بزرگترین و قدیمی ترین زیگورات جهان ، یعنی نیایشگاه و رصد خانه قدیمی دنیا در این منطقه و در فضایی به اندازه چهارصد متر در چهارصد متر بنا شده بوده است.

اولین نقاشی متحرک دنیا به شکل یک بز و درخت اولین بار بر روی یک ظرف در این منطقه پیدا شده است و از نظر پزشکی بسیار پیشرفت کرده بوده است.

نخستین چشم مصنوعی دنیا را در کاسه سر یک اسکلت در یک گور در آنجا یافته اند و اینها درحقیقت متعلق به دوران گذار به عصر برنج بوده است.

ما کوره های ذوب مس بسیاری را در آنجا یافتیم و در حقیقت می شود گفت که قدیمی ترین فلزکاران جهان نیز در این منطقه می زیسته اند.

آقای کویر، به گیلگمش اشاره کردید. این حماسه گیلگمش و لوحه های مربوط به آن کجا و کی پیدا شده است؟

 برای اولین بار هرمز رسام، یک ایرانی تبار موصلی که بعدها به بریتانیا رفت و درحقیقت لوح حقوق بشر کوروش را هم ایشان کشف کرد و دانش آموخته دانشگاه آکسفورد بود، برای اولین بار لوحه های گیلگمش را یافت و بعدها ... آلمانی آن را رمز خوانی کرد و در سال ۱۸۷۲ جورج اسمیت آنها را به انگلیسی ترجمه کرد.

لوحه های گیلگمش ۱۲ لوحه اند که در کتابخانه آشور به همراه ۳۰ هزار لوحه دیگر نگهداری می شد و این کتابخانه در سال ۱۸۴۹ کشف شد.

در این پژوهش های شما که طی مراحل آن به این نتیجه رسیدید که کهن ترین تمدنها از ایران آغاز شده، شهر سوخته در کجا و در چه منطقه جغرافیایی قرار داشته است؟

 شهر سوخته یکی از مهمترین مراکز این تمدن بوده است. لایه هایی که برداشت شده است تا شش هزار سال تاریخ این شهر را نشان می دهد.

تا به حال در چهار دوره مختلف آن منطقه مورد کاووش های باستان شناسی قرار گرفته است. وسایل آرایشی بسیار زیاد ، ۱۲ نوع پارچه یک جواهرسازی بی مانند، سفال گری بسیار کم نظیر و شهرسازی بسیار مدرن که محله های امن و ساختمان سازی بسیار پیشرفته را نشان می دهد در این کاووش ها کشف شده است.

شهر سوخته در واقعی یکی از مراکز این تمدن است که ما آن را تمدن ارتا نام گذری کرده ایم.

در گل نوشته ای سومری به این تمدن ارتا اشاره شده است. در این گلنوشته ها نوشته شده که در شرق سومر تمدنی وجود دارد که از عظمت این تمدن یاد شده است.

پس این شهر سوخته در ایران کنونی نیست؟

 چرا در ایران کنونی و در نزدیکی شهر زابل است. البته بسیای از اشیا این شهر غارت شده است. نزدیک به چهار هزار گور در آنجا وجود داشته که حدس زده می شود که در هر کدام بیش از ۲۵ شیئی باستانی وجود داشته است ولی بخش بزرگی از این اشیاء متاسفانه به وسیله افراد بومی و قاچاقچیان غارت شده است.

الان موزه ها و حراجی های سراسر دنیا پر است از اشیاء بی مانند و بی نظیر این تمدن.