بیماری باقلایی
خستگی، ضعف شدید، رنگ‌پریدگی، کم‌خونی، زردی و در واقع نشانه‌هایی شبیه به هپاتیت از علائم یک بیماری معروف بهاری است که به بیماری باقلایی نیز شهرت دارد.
فاویسم که در زیرگروه بیماری‌های عفونی قرار می‌گیرد، در همه افراد و به خصوص در کودکان باید بسیار جدی گرفته شود، چراکه کم‌خونی ناشی از این بیماری در صورت عدم‌کنترل به موقع می‌تواند آسیب جدی به کبد و کلیه وارد کند.
این بیماری همزمان با فصل عرضه باقلای سبز، در افرادی که زمینه مساعد این بیماری را دارند، شیوع می‌یابد، اما لزوما با مصرف باقلا بروز پیدا نمی‌کند، بلکه مصرف برخی داروها یا ابتلا به برخی بیماری‌های عفونی چون هپاتیت نیز می‌تواند به آشکارشدن نشانه‌های آن در بیمار کمک کند.
دکتر زهرا عبدی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر این که فاویسم زمینه ارثی داشته و به طور قطعی قابل درمان نیست، می‌گوید:
این بیماری در صورتی که به طور ناشناخته در بیمار باقی‌مانده باشد، بسیار خطرناک خواهد بود. بویژه به علت بروز عوارض جبران‌ناپذیر در کودکانی که ممکن است این بیماری در آنها به صورت پنهان وجود داشته باشد، بهتر است از دادن مواد غذایی حساسیت‌زایی چون باقلا در چندساله ابتدایی زندگی‌شان به آنها خودداری شود.
بیماری ارثی در کمین آقایان
به گفته پزشکان، بیماری فاویسم یک بیماری ارثی است که بر اثر کمبود یا فقدان یک آنزیم (گلوکز شش فسفات دی‌هیدروژناز) بروز می‌کند.
مصرف باقلای سبز که سرشار از آنتی‌اکسیدان است و به‌خودی خود فواید زیادی دارد، برای افرادی که فاقد آنزیم گلوکز شش فسفات دی‌هیدروژناز هستند، به پاره‌شدن گلبول‌های قرمز خون، خونریزی داخل عروق، کم‌خونی حاد و نارسایی کلیه منجر می‌شود.
از آنجا که ژن‌های این بیماری ارثی روی کروموزوم X واقع شده است، بیشتر آقایان را مبتلا می‌کند. البته فاویسم از شخص بیمار به دیگری منتقل نمی‌شود، اما با خوردن باقلا توسط مادر شیرده در کودکی که زمینه این بیماری را دارد، منجر به بروز فاویسم می‌شود.
وقتی فاویسم حاد می‌شود
پزشکان تاکید می‌کنند بیشترین شیوع بیماری فاویسم در سنین یک تا پنج سال است.
خستگی، کوفتگی، استفراغ، اسهال، تهوع، دل‌درد، رنگ‌پریدگی، گاهی تب، کم‌خونی، ادرار پررنگ، ضعف شدید و زردی از علائم بیماری فاویسم است. پس در صورت بروز علائم یاد شده در فرزندان، باید آنان را به بیمارستان برد تا در صورت نیاز به آنها خون تزریق ”‹شود.
برخی از افرادی که مبتلا به فاویسم هستند، دارای علائم شدید بیماری نمی‌شوند و فاویسم در آنها تنها به شکل خفیف، آن هم در مواجهه با عوامل حساسیت‌زای غذایی، شیمیایی، دارویی یا برخی بیماری‌های عفونی بروز پیدا می‌کند.
اما برخی افراد دچار علائم شدید بیماری، یعنی کم‌خونی و زردی چشم دائمی هستند.
به هرحال هر زمان که شخصی نشانه‌هایی از خونریزی بافتی را از طریق تغییر رنگ ادرار در خود ببیند، باید هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کند تا با تشخیص سریع بیماری فاویسم از عوارض وخیم بعدی آن از جمله کم‌خونی حاد، زردی و نارسایی کلیه‌ها جلوگیری کند.
پیشگیری همیشه آسان نیست
به گفته متخصصان عفونی، پیشگیری از ابتلا به فاویسم در مواردی که بیماری در شخص همچنان ناشناخته است، آسان نیست، چراکه در صورت ابتلای قبلی به بیماری می‌توان با دور بودن از عوامل غذایی، شیمیایی و دارویی حساسیت‌زا از بروز بیماری جلوگیری کرد، اما در صورت پنهان‌بودن بیماری بخصوص در کودکان، پیشگیری بسیار مشکل خواهد بود.
خانواده‌ها باید توجه کنند اگر ریشه ارثی بیماری فاویسم را در خود دارند، از خوراندن باقلا به فرزندشان در خردسالی جلوگیری کنند. فاویسمی‌ها حتی به مزارع باقلا نیز نباید نزدیک شوند.
فاویسمی‌ها همچنین باید از استفاده برخی داروها شامل آسپیرین و داروهای ضدمالاریا خودداری کنند و در منزل از نفتالین و حشره‌کش استفاده نکنند.
شبیه و متفاوت از هپاتیت
زردی ناشی از بیماری فاویسم با هپاتیت متفاوت است، چراکه رنگ‌پریدگی و کم‌خونی در فاویسم ناشی از پارگی گلبول‌های قرمز است، در حال که زردی در هپاتیت به علت دفع صفرا از کبد است.
بی‌شک ریشه این دو بیماری با آزمایش خون در بیمار مشخص خواهد شد.
عفونت‌ها از جمله مهم‌ترین عواملی به حساب می‌آیند که سبب شعله‌ور‌شدن این بیماری می‌شوند. به همین دلیل ممکن است در برخی افراد ابتلا به بیماری‌هایی چون هپاتیت B منجر به بروز علائم فاویسم چون کم‌خونی شدید شود. بروز چنین علائمی نشان‌دهنده آن است که شخص، عامل بروز بیماری فاویسم را نیز در خود دارد.
درمان فاویسم در بسیاری موارد با تزریق خون به بیمار همراه است و در صورت بروز نارسایی کلیه، دیالیز نیز توصیه می‌شود.
به هرحال بهترین درمان برای فاویسم، پیشگیری از بروز علائم آن و عدم مصرف و مواجهه با عوامل محرک بیماری است.