احتمال رویارویی ایران و ترکیه در سال ۲۰۱۲
رناد منشو (باکو)
تهران و آنکار مواضع کاملا متضادی در رابطه با سوریه و عراق دارند. از فروردین سال جاری ناآرامی ها و اعتراضات مدنی در سوریه ادامه دارد و بنا به گزارش سازمان ملل، تاکنون بیش از پنج هزار شهروند معترض سوریه به دست نیروهای امنیتی کشته شده اند.
دولت های ایران و سوریه، مشکل را در «توطته خارجی» می بینند، اما رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه هم صدا با کشورهای غربی حکومت بشار اسد رییس جمهوری سوریه را متهم به کشتار بی رحمانه مردم خود می کند.
دو روز قبل، رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه هشدار داد که یک جنگ داخلی با ریشه های مذهبی، فرقه ای و نژادی در سوریه در حال شکل گرفتن است و ترکیه باید نقش رهبری را برای حل این مساله ایفا کند.
سینان اوغان نماینده پارلمان ترکیه و رییس مرکز تحقیقات استراتژیک بین المللی ترکیه در گفت و گو با رادیو فردا می گوید: «طی ۴۰۰ سال گذشته به رغم رویارویی ترکیه با کشورهای متعدد، خصوصا روسیه، این کشور با ایران و سوریه مشکلی نداشته است، اما، سال جدید میلادی و رسیدن بهار عربی به سوریه و به احتمال زیاد در همین سال به ایران، بالاجبار آنکارا را در مقابل تهران قرار خواهد داد.»
این در حالی است که ۹ ماه پس از شروع نا آرامی ها در سوریه و کشته شدن بیش از پنج هزار معترض توسط نیروهای امنیتی سوریه، ترکیه روز چهارشنبه اعلام کرد که چهار کامیون با پلاک ایرانی را که گمان می رود حامل تسلیحات نظامی برای دولت بشار اسد باشد، در یکی از گذرگاه‌های مرزی بین ترکیه و سوریه توقیف کرده است.
این چندمین بار است که ترکیه اعلام می کند، محموله های سلاح ایرانی را ضبط می کند. اوایل بهار امسال ترکیه یک هواپیمای باری ایران را که حاوی سلاح بود، در فرودگاه «دیاربکر» مجبور به فرود کرد و محموله سلاح را ضبط کرد.
بر خلاف ایران که دولت اقلیت شیعی علوی را به عنوان متفق استراتژیک خود می بیند، ترکیه تحریم‌هایی اقتصادی و نظامی سختی را علیه دولت بشار اسد وضع کرده است.
آقای اوغان می گوید که ایران همیشه می خواهد جبهه جنگ با دشمنان خود را در فراسوی مرزهای خود نگه دارد. سوریه یکی از این جبهه هاست که با رسیدن بهار عربی به آنجا، دولت ایران سخت نگران شده است. «سوای حوادث سوریه، نسیم بهار عربی به احتمال زیاد در سال ۲۰۱۲ به ایران هم خواهد رسید و ترکیه بیشتر درگیر تضاد منافع با ایران و اجبار به رویارویی با رژیم تهران خواهد بود.»
تیر ماه سال جاری آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، با «انحراف» دانستن اعتراض‌های مردم سوریه گفته بود: «آمریکایی‌ها با تلاش برای شبیه‌سازی حوادث مصر، تونس، یمن و لیبی در سوریه سعی می‌کنند این کشور را که در خط مقاومت قرار دارد دچار مشکل کنند.»
به گفته این نماینده پارلمان ترکیه، تضاد منافع ایران با ترکیه فقط محدود به ناآرامی های احتمالی داخل ایران یا سقوط بشار اسد نیست. ترکیه به شدت با ایران بر سر پر کردن خلا امنیتی عراق در غیاب نیروهای آمریکایی، رقابت می کند و در این کشور نیز تضاد شدید منافع دارند.
به گفته این کارشناس و نماینده پارلمان ترکیه، ایران به هیچ وجه مایل به جنگیدن در درون مرزهای خود نیست و دولتمردان تهران جبهه را به خارج از مرزها برده اند که یکی از آنها جبهه سوریه است.
با فروپاشی دولت اسد، ایران یکی از جبهه های خارجی را خواهد باخت و این به منزله یک قدم عقب کشیده شدن میدان جنگ دولت ایران با کشورهای غربی به مرزهای خاکی خود است که دولت ایران را سخت نگران کرده است.
«ایران برای روی پا نگه داشتن دولت بشار اسد، حتی نیروهای امنیتی و نظامی خود را نیز پنهانی به سوریه فرستاده و این روند را با شدت گرفتن بحران سوریه افزایش هم خواهد داد.»
آقای اوغان در ادامه می گوید که تلاش ایران برای حفظ دولت کنونی و اهتمام ترکیه و کشورهای غربی برای سقوط دولت بشار اسد، به هر حال ایران و ترکیه را در مقابل هم قرار داده است، خصوصا اینکه دولت های غربی در صورت ادامه روند کشتار مردم سوریه، موضوع دخالت نظامی علیه دولت بشار اسد را نیز می توانند روی میز قرار دهند.
دولت های غربی مشتاقند که هر گونه اقدام نظامی یا امنیتی علیه سوریه، توسط دولت ترکیه سازماندهی شود. ایران به سوریه به غیر از سلاح و حمایت سیاسی، نیروهای امنیتی را هم گسیل کرده و مداخله نظامی در سوریه به معنی رویارویی نظامیان ترکیه و ایران خواهد بود.