اقتصاد ایران در آستانه سقوط آزاد است

فرید زکریا، ستون‌نویس "تایم"، ساختار سیاسی جمهوری اسلامی را در آستانه در هم شکستن و همه اقدامات تهران را از سر استیصال می‌داند. به اعتقاد او حتی اگر ایران تنگه هرمز را هم ببندد٬ خود بزرگ‌ترین بازنده این اقدام خواهد بود.

 فرید رفیق زکریا، روزنامه‌نگار در مجله‌ی تایم و مجری برنامه‌ای تحلیلی خبری در سی‌ان‌ان

فرید زکریا٬ روزنامه‌نگار سرشناس و از تحلیل‌گران سیاست بین‌الملل٬ در یادداشتی در وب‌سایت سی‌ان‌‌ان نوشته است: «این روزها در بحبوحه کمپین‌های انتخاباتی [در آمریکا] جز یک موضوع حساس٬ درباره سیاست خارجی بحث چندانی صورت نمی‌گیرد و آن هم چیزی نیست جز ایران. همه با اشاره به آزمایش‌های موشکی و پیشرفت برنامه هسته‌ای و تحرکات ایران در عراق می‌گویند این کشور با قدرت بیشتری به فعالیت‌هایش ادامه می‌دهد و حتی میت رامنی٬ از نامزدهای جمهوری‌خواهان٬ ایران را "بزرگ‌ترین تهدید پیش‌روی جهان در یک دهه آینده" خوانده و نیوت گینگریچ٬ دیگر نامزد جمهوری‌خواه٬ چالش ایران را با پدیده‌ای مانند هیتلر در آلمان مقایسه کرده است. بسیاری از تحلیل‌گران نسبت به افزایش قدرت٬ نفوذ و تاثیر ایران ابراز نگرانی کرده‌اند٬ اما واقعیت این است که ایران ضعیف است و روز به روز ضعیف‌تر می‌شود.»

زکریا همه اقدامات ایران را در شرایط کنونی «از سر ضعف مفرط» می‌داند و معتقد است «تشدید تحریم‌ها اقتصاد ایران را در سراشیبی سقوط قرار داده و ساختار سیاسی در ایران را درهم شکسته و چندپاره کرده است. همه این‌ها در حالی است که در خارج از مرزهای این کشور٬ تنها هم‌پیمان و حامی آن٬ سوریه٬ هم در آستانه فروپاشی قرار گرفته است. کشورهای حوزه خلیج فارس هم بر ضد ایران با یکدیگر متحد شده‌اند و روابط خود با واشنگتن را تقویت کرده‌اند. هفته گذشته عربستان سعودی بزرگ‌ترین معامله تسلیحاتی تاریخ خود با ایالات متحده را انجام داد.»

زکریا، سردبیر مجله تایم، با اشاره به افزایش برق‌آسای قیمت دلار و سقوط ارزش ریال در برابر ارزهای جهانی در پی اعلام تحریم‌های جدید علیه بانک مرکزی و صادرات نفت ایران می‌گوید: «وقتی باراک اوباما به ریاست جمهوری رسید٬ ارزش یک دلار ۹۷۰۰ ریال بود٬ اما حالا ارزش دلار در برابر ریال ۶۰ درصد افزایش یافته است. اکنون یک دلار بیش از ۱۵۶۰۰ ریال است.»

او همچنین به واکنش‌های مقامات ایرانی به تشدید تحریم‌ها اشاره کرده است: «محمود احمدی‌نژاد به نمایندگان مجلس گفته که گسترده‌ترین و شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران تصویب شده و از سنگین‌ترین حملات تاریخ به یک کشور است؛ هر روز فعالیت‌های مالی و تجاری ما کنترل و در برخی موارد مسدود می‌شود.» او با استناد به گزارش هفته گذشته خبرگزاری رویترز گفته بهای مواد غذایی در ایران هم در ماه‌های اخیر بیش از ۴۰ درصد افزایش یافته است.

«در صورت بستن تنگه هرمز٬ ایران بزرگ‌ترین بازنده خواهد بود»

محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس‌جمهوری اسلامی، تهدید کرده بود که در صورت تحریم نفتی ایران، این کشور اجازه‌ی عبور «حتی یک قطره نفت» از تنگه‌ی هرمز را هم نمی‌دهد

فرید زکریا تهدید مقامات ایرانی به بستن تنگه هرمز در واکنش به طرح ایالات متحده و اتحادیه اروپا برای تحریم صادرات نفت این کشور را "واکنشی از سر استیصال و تهدیدی توخالی" می‌داند: «ابتدا یکی از فرماندهان نظامی ایران بستن تنگه هرمز را اقدامی به سادگی آب خوردن می‌خواند و سپس یکی دیگر از فرماندهان متنفذ آن را تکذیب می‌کند و می‌گوید تهران چنین اقدامی نخواهد کرد.» البته این پیش از آن بود که احمد وحیدی٬ وزیر دفاع ایران، همه گفته‌ها پیرامون بستن تنگه هرمز را رد کند و بگوید: «ما هرگز نگفتیم که تنگه هرمز را می‌بندیم.»

زکریا٬ نویسنده کتاب «جهان پساآمریکایی» می‌گوید: «واقعیت این است که بستن تنگه هرمز از سوی ایران چیزی جز دیوانگی نیست٬ چون ایران بیش از هر کشور دیگری از این اقدام آسیب خواهد دید. بستن این آب‌راه استراتژیک یعنی توقف همه صادرات و واردات ایران که ۶۰ درصد اقتصادش متکی به نفت و درآمدهای نقتی است. چنین اقدامی دولت ایران را به زانو در خواهد آورد.» روزانه ۱۶ میلیون بشکه نفت یا به عبارت دیگر ۲۰ درصد از نفت مورد نیاز جهان از مسیر تنگه هرمز به کشورهای مختلف جهان ارسال می‌شود.

به اعتقاد این روزنامه‌نگار، فشارهایی که دولت باراک اوباما دموکرات بر ایران وارد کرده بسیار بیشتر و موثرتر از فشارهایی است که دولت جرج بوش جمهوری‌خواه اعمال کرده بود: «ایالات متحده از ایران نفت نمی‌خرد٬ اما اروپایی‌ها که خریدار نفت ایران‌اند قصد دارند واردات از این کشور را متوقف کنند؛ همین طور ژاپن و کره جنوبی. و اگر این دور از تحریم‌ها اعمال شود٬ اقتصاد ایران سقوطی آزاد را تجربه خواهد کرد.»

فرید زکریا می‌گوید دولت اوباما به این نتیجه رسیده که جمهوری اسلامی تمایلی به مصالحه استراتژیک با غرب ندارد: «در رژیم حاکم بر ایران شکافی عمیق پدید آمده و آیت‌الله خامنه‌ای که در راس هرم قدرت نشسته٬ به‌شدت از نظر ایدئولوژیک سرسخت و متصلب است.» به اعتقاد او در چنین شرایطی سازش و مصالحه امکان‌پذیر نیست و این فشارها تا جایی پیش خواهد رفت که ایران را وادار به مذاکره و پذیرش شروط غرب کند.

او این استراتژی را «قابل درک» می‌داند٬ اما هشدار می‌دهد که «افزایش فشارها ممکن است پیامدهای انفجاری هم داشته باشد. به‌خاطر همین ریسک‌های ژئوپلتیک بهای نفت افزایش یافته آن هم در حالی که اقتصاد جهانی اوضاع خوبی ندارد. بدون یک استراتژی محتاطانه و همه‌جانبه٬ ریسک‌های این اقدام افزایش خواهند یافت. کشورهای ضعیفی که حکومت‌شان در معرض فشار قرار می‌گیرد٬ گاهی وقت‌ها دست به کارهایی می‌زنند که ممکن است پی‌آمدهای ویرانگری داشته باشند.»