عبادی: از زیر استثمار آمریکا بیرون آمدیم، زیر استثمار چین رفتیم
شیرین عبادی در کنار دالایی لاما
هانا کاویانی
رادیو فردا : فروم ۲۰۰۰، روز یکشنبه، در پراگ، پایتخت جمهوری چک، و در محل دانشگاه چارلز نشستی را برگزار کرد که در آن دو برنده‌ی جایزه نوبل صلح، دالایی لاما، رهبر معنوی بوداییان تبت و شیرین عبادی، به همراه دو دیپلمات سابق فرانسوی و یک منتقد سیاسی از چین شرکت کردند.
نشستی که ، در اولین سالگرد اهدای جایزه نوبل صلح به لئو شیا بائو فعال سیاسی در چین، و با تمرکز بر موضوع دمکراسی و حقوق بشر در قاره آسیا برگزار شد.
نشست روز یکشنبه، با قرائت نامه ای از سوی واسلاو هاول، آخرین رییس جمهوری چکسلواکی و اولین رییس جمهوری چک آغاز شد. واسلاو هاول، که فروم ۲۰۰۰ به همت او و دو فعال حقوق بشر دیگر، از سال ۱۹۹۶ میلادی ( حدود ۱۵ سال پیش ) فعالیت می کند، به دلیل بیماری موفق به شرکت در نشست روز یکشنبه نشده بود.
اولین سخنران این نشست دالایی لاما، رهبر معنوی بوداییان تبت و برنده‌ی جایزه نوبل صلح، بود، که به وضعیت امروزی دنیا اشاره کرد و بر مسئولیت همه‌ی افراد جهان، برای داشتن آینده‌ای بهتر تاکید کرد و گفت همه‌ی ساکنان زمین حق دارند که خوب زندگی کنند. دالایی لاما سپس به وضعیت آسیا پرداخت و گفت در دهه های اخیر کشورهایی مثل هند و ژاپن با وجود برخی مشکلات، بسیار آرام و با ثبات هستند.
دالایی لاما این پدیده در هند و ژاپن را نتیجه برقراری دمکراسی، آزادی ، حاکمیت قانون ، آزادی بیان و شفافیت دانست.
او در مقابل این کشورهای با ثبات، از چین و برمه سخن گفت که آزادی های اساسی در آنها جایی ندارند. البته در میان سخنان در این نشست به وضعیت اخیر برمه و ظهور برخی نشانه ها مبنی بر اصلاحات سیاسی نیز اشاره شد. رهبر بوداییان جهان سپس با اشاره به سیستم سیاسی چین گفت که او مخالف کمونیسم نیست. وی سپس با مزاح درباره‌ی اینکه او به عنوان یک راهب بودایی چگونه می تواند مارکسیست باشد گفت که او در حین پشتیبانی از ایده‌های اقتصادی مارکس، با لنینیسم و اقتدارگرایی مخالف است. وی همچنین گفت «کاپتالیسم منبع فساد و فاصله طبقاتی» است. دالایی لاما در نهایت بر ضرورت وقوع اصلاحات سیاسی در چین تاکید کرد.
سخنران بعدی این نشست برنارد کوشنر وزیر خارجه پیشین فرانسه بود. آقای کوشنر در بخشی از سخنان خود به وضعیت بحران اقتصادی در اروپا تاکید و گفت که کشورهایی اروپایی در حالی که تلاش می کنند راهی برای بهبود وضعیت اقتصادی بیابند، می خواهند عدالت نیز برقرار باشد و این راه حل های اقتصادی آزادی انسانها را تحت الشعاع قرار ندهند. شیوه ای که کوشنر آن را « بسیار دشوار » خواند.
پس از کوشنر، جیان لی یانگ، منتقد سیاسی چینی که چند سالی نیز در این کشور زندانی بوده، سخنانی را درباره‌ی وضعیت حقوق بشر و آزادی‌های مدنی در چین بیان کرد. آقای یانگ، مدل چینی‌ای را که امروز از آن بسیار سخن می رود را در سه بخش توصیف کرد.
او گفت که سیاستمدارانی که « در چین خود را کمونیست می نامند، هیچ سنخیتی با کمونیسیم واقعی ندارند. دوم اینکه رشد اقتصادی آخرین حربه‌ی سیاستمداران چینی برای بقاست. و سوم اینکه این نخبگان چینی هستند که برای حفظ وضع موجود به کمک نظام سیاسی این کشور آمده اند.»
جیان لی یانگ با اشاره به بسیاری از مشکلاتی که در چین وجود دارد گفت که از زمان اهدای جایزه نوبل صلح به یک فعال سیاسی در چین در سال گذشته، چنین به نظر می آید که نارضایتی مدنی مردم را نمی توان متوقف کرد و در طول این یکسال نمونه‌هایی از فعالیت های مدنی دیده شده اند که بسیار گسترده‌تر از قبل بوده‌اند مانند حمایت مردم چین از آی وی وی هنرمند منتقد این کشور.
در این نشست همچنین شیرین عبادی برنده‌ی ایرانی جایزه نوبل صلح سخنانی را درباره‌ی وضعیت حقوق بشر در چین ایراد کرد و سپس به شدت از سیاست خارجی این کشور در قبال ایران انتقاد کرد و گفت: « فکر می کنید چرا چین، از حکومت های غیر دمکراتیک حمایت می کند؟ برای اینکه منافع ملی آنها را غارت می کند.»
وی سپس با مقایسه‌ی وضعیت دوران پهلوی و حمایت آمریکا از آن نظام سیاسی گفت، انقلاب مردم ایران برای استقلال سیاسی و اقتصادی از غرب و دستیابی به آزادی بود اما به گفته ی خانم عبادی « ما از زیر استثمار آمریکا بیرون آمدیم اما زیر استثمار چین رفتیم و به استقلال نرسیدیم و آزادی را نیز به دست نیاوردیم.»
خانم عبادی در عین حال تاکید کرد، نامیدن خیزش‌های جهان عرب، با عنوان بهار عربی صحیح نیست چرا که به گفته او برکناری یک دیکتاتور کافی نیست و جوامع عربی باید به دمکراسی واقعی دست یابند.
آخرین سخنران این نشست، استفان هِسِل نویسنده فرانسوی بود. هسل ۸۳ ساله که در دهه‌های گذشته دیپلمات بوده و سپس در تدوین منشورحقوق بشر دست داشته، در سال گذشته کتابچه ای منتشر کرده که در آن از دلایل خود برای نارضایتی از سیستم جهانی سخن می گوید و تا کنون بیش از سه میلیون و ۵۰۰ هزار نسخه از آن به فروش رفته و گفته می شود بسیاری از ناراضی‌های اروپایی و آمریکایی، از این کتاب به عنوان الهام بخش خود نام می برند.
هسل در جریان این نشست گفت که چرا به نظر او هم اکنون دوران نارضایتی و غضب است. یکی از دلایل هسل فاصله بسیار زیاد بین طبقه‌ی فقیر و غنی در دنیای امروز است که دستیابی ِ اکثریت فقیر به دمکراسی را ناممکن می کند. این نویسنده فرانسوی که تجربه کمپ های احباری نازی‌ها را نیز دارد، در نهایت سخنان را اینچنین پایان داد: «انسان ها باید رفتار خود را تغییر دهند، آنها باید هوشیار تر باشند، کمتر به مادیات فکر کنندو بیشتر به اهداف معنوی خود بیاندیشند، به جای انباشتن سرمایه ی بیشتر .»